Giáo án điện tử tin học 10 cánh diều bài 1: Dữ liệu. Thông tin và xử lí thông tin

CHÀO MỪNG CẢ LỚP ĐẾN VỚI MÔN TIN HỌC

KHỞI ĐỘNG

Em hãy cho biết thông tin và dữ liệu từ đâu mà có?

CHỦ ĐỀ A: MÁY TÍNH VÀ XÃ HỘI TRI THỨC.

TIN HỌC VÀ XỬ LÍ THÔNG TIN

BÀI 1: DỮ LIỆU. THÔNG TIN VÀ XỬ LÍ THÔNG TIN

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Nguồn thông tin và dữ liệu
2. Quan hệ giữa thông tin và dữ liệu
3. Phân biệt dữ liệu với thông tin
4. Tin học và xử lí thông tin trong tin học
5. Các bước xử lí thông tin của máy tính
6. Tháp dữ liệu – thông tin – tri thức
7. Nguồn thông tin và dữ liệu

• Thế giới rộng lớn quanh ta với con người, sự vật, sự việc, … đa dạng là nguồn thông tin vô tận.
• Nhiều thiết bị được tạo ra nhằm thu nhận các tín hiệu từ thế giới xung quanh để từ đó con người biết thêm thông tin. Từ đầu ra của các thiết bị này, ta có dữ liệu. Dữ liệu được ghi vào thiết bị lưu trữ hoặc gửi đi qua đường truyền dữ liệu.

2. Quan hệ giữa thông tin và dữ liệu
3. a) Từ thông tin thành dữ liệu

• Thông tin được lưu trữ hay gửi đi dưới dạng dữ liệu chữ và số, dữ liệu hình ảnh, dữ liệu âm thanh.

 Thông tin có thể được biểu diễn dưới các dạng khác nhau

1. b) Từ dữ liệu đến thông tin

Ví dụ: An báo tin cho Hoàng bằng một mảnh giấy viết tay: “Hoàng ơi, tan học chờ tớ ở cổng trường nhé!”

• Dữ liệu là: văn bản chữ và số, hình vẽ, hình ảnh, âm thanh, đoạn video, … Dữ liệu là nguồn thông tin.
• Từ dữ liệu có thể rút ra nhiều thông tin khác nhau.
• Bài toán xử lí thông tin có đầu vào là thông tin và đầu ra là thông tin hữu ích.

Xét bài toán: Từ bảng điểm tổng kết các môn học của học sinh cả lớp, cần tìm ra những học sinh có ba môn học đạt điểm trung bình môn cao nhất lớp để làm danh sách đề nghị nhà trường tuyên dương, khen thưởng. Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Đây có phải là bài toán xử lí thông tin không?
• Đầu vào bài toán này là thông tin gì và được thể hiện bằng dữ liệu nào?
• Đầu ra của bài toán này là thông tin gì và được thể hiện bằng dữ liệu nào?

Trả lời

1) Đây là bài toán xử lí thông tin.

2) Đầu vào của bài toán là thông tin: điểm tổng kết các môn học của học sinh cả lớp.

Dữ liệu là bảng điểm tổng kết các môn học.

3) Đầu ra của bài toán là thông tin: danh sách đề nghị tuyên dương, khen thưởng.

Dữ liệu là: những học sinh có 3 môn học đạt điểm trung bình môn cao nhất lớp.

3. Phân biệt dữ liệu với thông tin

• Thông tin có thể được biểu diễn dưới các dạng khác nhau.
• Trong lưu trữ và trao đổi thông tin của con người, thông tin là nội dung, dữ liệu là hình thức thể hiện; dữ liệu là thông tin dưới dạng chứa trong phương tiện mang tin.
• Dữ liệu là đầu vào cho bài toán xử lí thông tin. Thông tin là kết quả đầu ra của bài toán này.

Ví dụ: Thông tin “Họ và tên: Nguyễn Văn An, Lớp: 10A, Điểm môn Tin học: 10” khi trình bày dưới dạng bảng sẽ được chia thành 3 mục dữ liệu, thuộc 3 cột “Họ và tên”, “Lớp”, “Điểm môn Tin học”.

Muốn có thông tin, phải gộp lại đầy đủ các mục như ban đầu, nếu thiếu đi một vài mục thì không còn là thông tin đó nữa.

4. Tin học và xử lí thông tin trong tin học

• Tin học: ngành khoa học nghiên cứu các phương pháp và quá trình xử lí thông tin tự động bằng các phương tiện kĩ thuật – chủ yếu bằng máy tính
• Xử lí thông tin là tìm ra thông tin từ dữ liệu.
• Công nghệ thông tin: tập hợp các phương pháp khoa học, các phương tiện và công cụ kĩ thuật hiện đại (chủ yếu là kỹ thuật máy tính và viễn thông) nhằm tổ chức khai thác và xử dụng có hiệu quả các nguồn tài nguyên thông tin phong phú và tiềm năng trong mọi lĩnh vực hoạt động của con người và xã hội.