Giáo án và PPT Tin học ứng dụng 11 kết nối Bài 10: Lưu trữ dữ liệu và khai thác thông tin phục vụ quản lí

BÀI 10: LƯU TRỮ DỮ LIỆU VÀ KHAI THÁC THÔNG TIN PHỤC VỤ QUẢN LÍ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV dẫn dắt, đặt vấn đề cho HS: Các công việc quản lí trong thực tế rất đa dạng: quản lí nhân viên, tài chính, thiết bị… tại các cơ quan, tổ chức; quản lí chỗ ngồi trên các chuyến bay, tàu xe tại các phòng bán vé; quản lí hồ sơ bệnh án tại bệnh viện; quản lí học sinh và kết quả học tập trong các trường.

- GV đặt câu hỏi cho HS: Để quản lí kết quả học tập, như em biết, phải quản lí điểm của từng môn học bao gồm điểm đánh giá (ĐĐG) thường xuyên, ĐĐG giữa kì, ĐĐG cuối kì… Theo em, hoạt động này có cần lưu trữ dữ liệu không? Nếu có, đó là những dữ liệu gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Cập nhật dữ liệu

GV yêu cầu học sinh thảo luận theo nhóm tìm hiểu:

• Để quản lí kết quả học tập, như em biết, phải quản lí điểm của từng môn học bao gồm điểm đánh giá (ĐĐG) thường xuyên, ĐĐG giữa kì, ĐĐG cuối kì,... Theo em, hoạt động này có cần lưu trữ dữ liệu không? Nếu có, đó là những dữ liệu gì?

• Hãy cùng thảo luận để xác định xem có thể khai thác được những thông tin gì từ số điểm môn học này. Ngoài việc ghi điểm vào số điểm, có thể có những công việc nào khác?

Sản phẩm dự kiến:

- Gợi ý trả lời câu hỏi:

+ Thông tin có thể khai thác: Họ và tên HS, ĐĐG thường xuyên, ĐĐG giữa kì, ĐĐG cuối kì

→ Mở rộng: Điểm trung bình môn, điểm trung bình lớp, HS có điểm cao nhất, HS có điểm thấp nhất…

+ Ngoài việc ghi điểm vào sổ điểm, có thể sửa chữa những sai sót, nhầm lẫn; cập nhật điểm thường xuyên, điểm giữa kì và điểm cuối kì; tính toán, thống kê dữ liệu…

+ Cập nhật dữ liệu là các công việc bao gồm: thêm dữ liệu mới, chỉnh sửa hoặc xóa dữ liệu đã có.

- Gợi ý trả lời câu hỏi củng cố:

+ Dữ liệu cần được cập nhật chính xác, kịp thời, thường xuyên để có thể khai thác và nhận được những thông tin cần thiết một cách đầy đủ, chính xác nhất.

Hoạt động 2. Truy xuất dữ liệu và khai thác thông tin

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Cập nhật dữ liệu là gì? Tại sao dữ liệu cần được cập nhật thường xuyên?

Sản phẩm dự kiến:

- Gợi ý trả lời câu hỏi:

+ Từ bảng 10.1, có thể trích xuất danh sách HS, ĐĐG thường xuyên, ĐĐG giữa kì… Ngoài ra, còn có thể ghép dữ liệu từ các bảng điểm môn học theo danh sách lớp; so sánh kết quả các môn học của lớp; thống kê kết quả trung bình năm học…

- Truy xuất dữ liệu bao gồm tìm kiếm, sắp xếp hay lọc các dữ liệu theo những tiêu chí nào đó từ dữ liệu đã có.

- Khai thác thông tin bao gồm phân tích, thống kê, tính toàn từ dữ liệu đã có để được thông tin cần thiết.

=>  Kết luận:

- Bài toán quản lí là bài toán phổ biến trong thực tế. Cần phải tổ chức lưu trữ dữ liệu để phục vụ các yêu cầu quản lí đa dạng.

- Dữ liệu lưu trữ có thể được cập nhật thường xuyên, được truy xuất theo nhiều tiêu chí khác nhau để thu được các thông tin hữu ích.

Hoạt động 3. Thu thập dữ liệu tự động

HS trao đổi theo cặp trả lời câu hỏi:

• Hãy nêu tầm quan trọng của việc thu thập và lưu trữ dữ liệu đối với các bài toán quản lí?

• Quản lí điểm chỉ là một ứng dụng quản lí trong trường học. Hãy tìm thêm các nhu cầu quản lí khác trong nhà trường và chỉ ra hoạt động quản lí đó cần những dữ liệu nào?

• Người ta thường nói, ở bất cứ nơi nào có một tổ chức là nơi ấy có nhu cầu quản lí. Hãy kể tên một vài bài toán quản lí mà em biết?

• Hãy cho một ví dụ về một bài toán quản lí và nêu những dữ liệu mà hoạt động quản lí đó cần thu thập?

• Tại các trạm bán xăng, việc thu thập dữ liệu về lượng xăng bán và doanh thu được thực hiện như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

Ví dụ 1:

- Tại các siêu thị, có hàng nghìn lượt khách hàng mua các sản phẩm tại siêu thị.

=> Việc quét mã vạch tại các quầy thanh toán giúp rút gọn thời gian thanh toán, tăng năng suất bán hàng. Đồng thời, dễ dàng khai thác được nhiều thông tin từ việc nhập dữ liệu tự động thông qua quét mã vạch.

Ví dụ 2:

- Trong thành phố có hàng triệu hộ gia đình => Việc sử dụng công tơ điện tử giúp tăng năng suất làm việc, tiết kiệm thời gian, độ chính xác cao hơn nhiều so với việc ghi chép thủ công. 

Ví dụ 3:

- Việc thu thập dữ liệu từ các máy tính ở các nhà thuốc giúp kiểm soát số thuốc nhập vào và bán ra, tìm kiếm tên thuốc, công ty sản xuất thuốc, thời gian thuốc hết hạn sử dụng… một cách nhanh chóng và tiện lợi hơn.

- Hướng dẫn trả lời câu hỏi củng cố:

+ Nếu dữ liệu không được thu thập, lưu trữ đầy đủ, chính xác và kịp thời, các thông tin khai thác được sẽ sai lạc, khiến việc điều hành quản lí không đạt được hiệu quả.

=> Việc thu thập và lữu trữ dữ liệu một cách tự động có vai trò quan trọng trong việc điều hành quản lí.

=> Kết luận:

- Quản lí là hoạt động rất phổ biến. Mục đích chính của quản lí là xử lí thông tin để đưa ra các quyết định. Vì vậy việc thu thập, lưu trữ dữ liệu có ý nghĩa quan trọng hàng đầu.

- Việc thu thập dữ liệu tự động mang lại nhiều lợi ích, không chỉ giảm bớt công sức thu thập mà còn cung cấp một khối lượng dữ liệu lớn giúp nâng cao hiệu quả của việc ra các quyết định cần thiết.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Đâu là phần mềm bảo vệ máy tính tránh được virus máy tính?

A. Windows Defender       

B. Mozilla Firefox

C. Microsoft Windows        

D. Microsoft Word

Câu 2: Việc nào sau đây không phải là cách mở File Explorer2

A. Nháy đúp chuột vào biểu tượng trên màn hình nền.

B. Nháy chuột vào biểu tượng trên thanh công việc.

C. Nháy đúp chuột vào bất kì biểu tượng nào trên màn hình nền.

D. Nháy đúp chuột vào thư mục bất kì trên màn hình nền.

Câu 3:  Những nhiệm vụ nào dưới đây không thuộc nhiệm vụ của công cụ kiểm soát, điều khiển truy cập vào CSDL?

A. Duy trì tính nhất quán của CSDL

B. Cập nhật (thêm, sửa, xóa dữ liệu)

C. Khôi phục CSDL khi có sự cố

D. Phát hiện và ngăn chặn sự truy cập không được phép

Câu 4: Chọn câu trả lời chính xác:

A. Hệ quản trị CSDL là một bộ phận của ngôn ngữ CSDL, đóng vai trò chương trình dịch cho ngôn ngữ CSDL

B. Người lập trình ứng dụng không được phép đồng thời là người quản trị hệ thống vì như vậy vi phạm quy tắc an toàn và bảo mật

C. Hệ quản trị CSDL hoạt động độc lập, không phụ thuộc vào hệ điều hành

D. Người quản trị CSDL phải hiểu biết sâu sắc và có kĩ năng tốt trong các lĩnh vực CSDL, hệ quản trị CSDL và môi trường hệ thống

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: C

Câu 3: B

Câu 4: C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Trong vai trò của con người khi làm việc với các hệ CSDL, người thiết kế và cấp phát quyền truy cập cơ sở dữ liệu là người?

Câu 2: Em hãy tìm một ví dụ về bài toán quản lí và nêu những dữ liệu mà hoạt động quản lí đó thu thập.