Nội dung chính Ngữ văn 11 kết nối tri thức Bài 5 Đọc 2: Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài

VĨNH BIỆT CỬU TRÙNG ĐÀI

I.  ĐẶC TRƯNG CỦA BI KỊCH.

- GV có thể gợi mở theo sơ đồ tư duy theo PHỤ LỤC 19.

II. TÌM HIỂU VỀ TÁC GIẢ, TÁC PHẨM

* Tác giả:

• Nguyễn Huy Tưởng - nhà văn, nhà viết kịch nổi tiếng ở Việt Nam, tác giả của nhiều vở kịch nổi tiếng như: Vũ Như Tô, Bắc Sơn, Sống mãi với Thủ đô,...

• Dù đến với văn chương khá muộn, Nhưng Nguyễn Huy Tưởng đã gặt hái nhiều thành công trong sự nghiệp văn chương, với tác phẩm luôn mộc mạc, giản dị và gần gũi với cuộc sống con người.

• Quan điểm sáng tác của tác giả: "Phận sự một người tầm thường như tôi muốn tỏ lòng yêu nước thì chỉ có việc viết văn quốc ngữ thôi."

* Xuất xứ: 

Vũ Như Tô là vở kịch lịch sử, nói về sự kiện xảy ra ở Thăng Long năm 1516 – 1517, dưới triều Lê Tương Dực. Đoạn trích "Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài" thuộc hồi V, hồi cuối cùng của tác phẩm.

III. KHÁM PHÁ VĂN BẢN

Những xung đột cơ bản của tác phẩm:

GV có thể cho HS hoàn thành bảng và diễn giải thêm: PHỤ LỤC 20.

Nhận xét chung:

Hồi V là cao trào của vở kịch, tập trung xung đột giữa phe triều đình và phe khởi loạn, cũng như giữa Đan Thiêm và Vũ Như Tô.

Xung đột giữa cao cả và thấp kém, giữa triều đình và phe Trịnh Duy Sản, giữa Đan Thiêm và Vũ Như Tô.

Điểm tương đồng, khác biệt trong tính cách của Đan Thiềm, Vũ Như Tô

Tương đồng: Quý trọng Cửu Trùng Đài, xem nhau là tri kỉ.

Khác biệt: Sử dụng bảng so sánh tổng hợp để phân tích: tham khảo bảng PHỤ LỤC 21.

Vũ Như Tô mang những đặc điểm của nhân vật chính của bi kịch.

GV gợi mở bằng bảng PHỤ LỤC 22.

Ngôn ngữ đối thoại, độc thoại của hai nhân vật Vũ Như Tô và Đan Thiềm qua các lớp kịch.

Văn bản chủ yếu là đối thoại thể hiện tình huống xung đột, hành động, tính cách nhân vật và không khí cuộc sống trong bạo loạn.

Chủ đề trong bi kịch Vũ Như Tô

Chủ đề: Phản ánh mâu thuẫn giữa triều đình và phe khởi loạn; giữa nhân dân và hôn quân bạo chúa Lê Tương Dực.

Chủ đề: Thể hiện tình cảnh ngang trái và số phận bi thương của nghệ sĩ giàu tài năng, khát vọng nhưng bị dân chúng hiểu lầm và oán giận.

IV. CHI TIẾT TIÊU BIỂU, ĐỀ TÀI, SỰ KIỆN

1. Công trình “Cửu Trùng Đài” mà Vũ Như Tô đang xây dựng dở dang

• Là một công trình kiến trúc kì vĩ, siêu đẳng.

• Để hoàn thành công trình, cần kiến trúc sư tài năng, thợ giỏi, và phải mobilize nhiều tài chính, nhân công.

• Cửu Trùng Đài có thể là nguyên nhân gây bạo loạn và bi thảm ở cuối Hồi V, tùy thuộc vào góc nhìn và cách đánh giá.

2. 2. Mất mát mà nhân vật chính phải gánh chịu

Cuối vở kịch, Vũ Như Tô trả giá đắt với mất lòng dân, danh dự, Đan Thiêm, công trình Cửu Trùng Đài và cuối cùng là mạng sống của mình.

3. Kết luận theo thể loại

• Yếu tố bi kịch: Xung đột giữa lý tưởng và thực tế dẫn đến thất bại và cái chết. Vũ Như Tô, người nghệ sĩ có lý tưởng cao đẹp, rơi vào bi kịch vì không thể thực hiện được điều đó trong thực tế.

• Nhân vật chính: Vũ Như Tô - nghệ sĩ với khát vọng xây dựng một công trình nghệ thuật tuyệt vời nhưng gặp bi kịch.

• Hiệu ứng thanh lọc: Hướng con người đến ý thức về cái đẹp không tách rời thực tế và cái đẹp không được tách rời cái chân, thiện, mĩ.

• Chủ đề chính: Phản ánh mâu thuẫn giữa triều đình và phe khởi loạn; giữa nhân dân và hôn quân bạo chúa Lê Tương Dực. Thể hiện tình cảnh ngang trái và số phận bi thương của người nghệ sĩ giàu tài năng, khát vọng nhưng bị dân chúng hiểu lầm và oán giận.

• Xung đột kịch: Xây dựng trên xung đột bao trùm giữa khát vọng của Vũ Như Tô và lợi ích, cuộc sống lầm than của nhân dân.

• Mâu thuẫn: Giữa đời sống xa hoa của tham quan bạo chúa và cuộc sống cơ cực của nhân dân; giữa khao khát hiến dâng của nghệ sĩ và lợi ích thiết thực của nhân dân.

• Cốt truyện: Tập trung cao độ.

• Hành động kịch: Không có tất yếu khách quan nào chi phối, hành động nhân vật là do lựa chọn của họ, tạo nên kết cục bi kịch cho Vũ Như Tô.