Câu hỏi tự luận Khoa học tự nhiên 6 kết nối tri thức Bài 15: Một số lương thực - thực phẩm

CHƯƠNG III - MỘT SỐ VẬT LIỆU, NGUYÊN LIỆU, NHIÊN LIỆU, LƯƠNG THỰC - THỰC PHẨM THÔNG DỤNG

BÀI 15 - MỘT SỐ LƯƠNG THỰC, THỰC PHẨM

1. NHẬN BIẾT (4 câu)

Câu 1: Nêu vai trò của lương thực, thực phẩm.

Trả lời:

• Là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể 

• Đáp ứng nhu cầu sinh tồn cơ bản của con người, giúp duy trì cân bằng năng lượng và cung cấp chất dinh dưỡng cần thiết

• Gợi nhớ truyền thống: Lương thực và thực phẩm cũng có vai trò văn hóa và xã hội. Chúng gắn kết con người với các truyền thống, gia đình và cộng đồng. Các món ăn đặc trưng và các mục lương thực đặc biệt thường được thể hiện trong các ngày lễ, lễ hội và các dịp đặc biệt.

• Kích thích thị giác và vị giác: mang lại trải nghiệm hấp dẫn cho giác quan. 

• Tạo ra thu nhập và nền kinh tế: tạo ra công việc và thu nhập cho nhiều người trong ngành nuôi trồng, chế biến, phân phối và dịch vụ thực phẩm.

• Quản lý tài nguyên: đòi hỏi quản lý tốt các tài nguyên như đất, nước, năng lượng và công nghệ. 

Câu 2: Tại sao lương thực, thực phẩm cần được bảo quản thích hợp?

Trả lời:

Lương thực và thực phẩm dễ bị hư hỏng, nhất là trong môi trường nóng, ẩm. Khi đó, chúng sinh ra những chất độc, có hại cho sức khỏe. Ví dụ: thịt, cá, rau bị ôi thiu (nhiễm khuẩn) gây ra ngộ độc cho cơ thể; gạo, lạc dễ bị mốc, sinh ra những chất cực độc gây ung thư,... Vì vậy, lương thực, thực phẩm cần được bảo quản thích hợp.

Câu 3: Liệt kê các nhóm chất dinh dưỡng trong lương thực, thực phẩm.

Trả lời:

• Carbohydrate: nguồn năng lượng chính

• Các chất dinh dưỡng khác: protein, lipid, chất khoáng và vitamin, 

Câu 4: Tại sao cần ăn đa dạng thực phẩm?

Trả lời:

• Vì các loại thức ăn khác nhau cung cấp lượng năng lượng và các chất dinh dưỡng khác nhau. Năng lượng và chất dinh dưỡng cần thiết cho mỗi người là khác nhau, phụ thuộc vào lứa tuổi, giới tính, cân nặng và chiều cao, công việc đòi hỏi vận động nhiều hay ít,...

• Nếu ăn quá nhiều mà ít hoạt động thì thức ăn sẽ được dự trữ dưới dạng chất béo. Nếu ăn ít không đủ chất, cơ thể sẽ bị suy dinh dưỡng.

• Một số chất cần cho cơ thể với lượng nhỏ (như chất khoáng, vitamin) nhưng rất quan trọng.

2. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Hãy lấy ví dụ về:

1. Loại lương thực - thực phẩm có nguồn gốc khoáng vật

2. Loại lương thực - thực phẩm có nguồn gốc từ động vật

3. Loại lương thực - thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật

Trả lời:

1. Muối mỏ

2. Rau, củ, quả,...

3. Thịt, cá,...

Câu 2: Trong các loại lương thực, thực phẩm sau, loại nào cần nấu chín trước khi ăn, loại nào không cần?

1. Quả dây tây 2. Củ khoai lang

2. Bắp ngô 4. Thịt trâu, bò, lợn, gà

3. Mật ong 6. Sữa bò

Trả lời:

• Loại thực phẩm cần nấu chín: 2, 3, 4

• Loại thực phẩm không cần nấu chín: 1, 5, 6

Câu 3: Nêu vai trò của carbohydrate đối với cơ thể.

Trả lời:

• Là nguồn năng lượng chính cho cơ thể. Khi bị phân rã tạo ra glucose, loại đường nhanh chóng hấp thụ vào hệ tuần hoàn và cung cấp năng lượng cho cơ thể. Glucose cũng có thể được chuyển thành gắn kết glycogen và được lưu trữ trong gan và cơ bắp để sử dụng khi cần thiết.

• Hỗ trợ não bộ hoạt động

• Đáp ứng nhu cầu cơ bắp và khối lượng cơ

• Chất bảo vệ não: Một số loại carbohydrate như glycoprotein và glycolipid có vai trò như chất bao vệ và chất truyền thông trong não. Chúng tạo ra cấu trúc và chức năng của màng tế bào và tham gia vào các quá trình truyền tín hiệu giữa các tế bào.

• Cung cấp chất xơ trong chế độ ăn uống, giúp duy trì sự trao đổi chất đúng cách, hỗ trợ tiêu hóa và duy trì sự lưu thông đường ruột.

Câu 4: Nêu một số chất khoáng trong cơ thể người. Lấy ví dụ về hậu quả nếu thiếu chất khoáng và vitamin.

Trả lời:

• Chất khoáng trong cơ thể người gồm calcium (canxi), phosphorus (photpho), iodine (iot), zinc (kẽm),... Chất khoáng vô cùng cần thiết cho sự phát triển của cơ thể. Ví dụ: Thiếu calcium, xương trở nên xốp, yếu; Thiếu iodine gây ra các bệnh về tuyến giáp (bướu cổ,...).

• Cơ thể không tự tổng hợp được đa số vitamin mà phải lấy vào qua thức ăn. Nếu cơ thể thiếu vitamin sẽ dẫn tới nhiều rối loạn chuyển hoá. Ví dụ: thiếu vitamin A khiến cho mắt kém, thiếu vitamin D khiến xương và cơ thể sẽ kém phát triển,...

3. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Kể tên một số loại thực phẩm lành mạnh chứa nhiều protein và ít protein.

Trả lời:

• Thực phẩm lành mạnh chứa nhiều protein: trứng, ức gà, phô mai, sữa, bông cải xanh, thịt bò, các ngừ, tôm, đậu phộng.

• Thực phẩm lành mạnh chứa ít protein: trái cây, rau củ, ngũ cốc, quả bơ, dầu oliu, dầu dừa

Câu 2: Kể tên một số loại vitamin và nêu công dụng.

Trả lời:

• Vitamin A: hỗ trợ mắt, phát triển thị lực, tăng cường hệ miễn dịch, trị mụn

• Vitamin B1: bảo vệ sức khỏe tim mạch, tăng cường não bộ, phòng chống bệnh Alzheimer, hỗ trợ tiêu hóa ở trẻ nh

• Vitamin B2: giúp phòng chống các bệnh phát ban, đỏ giác mạc mắt, viêm loét miệng, lưỡi, bảo vệ tế bào thần kinh

• Vitamin B5: giúp giảm cholesterol trong máu, ngăn ngừa bệnh nhồi máu cơ tim, đột quỵ, chống lão hóa, tăng sức đề kháng

• Vitamin C: giúp thúc đẩy tổng hợp collagen, hỗ trợ hệ miễn dịch, chống ung thư, cảm lạnh, làm da hồng hào, chống nếp nhăn

• Vitamin D: giúp bảo vệ tim mạch, ổn định mạch máu, bảo vệ duy trì hệ xương khớp, tăng cường khả năng hấp thu canxi và phosphate ở đường ruột

• Vitamin K1: giảm nguy cơ chảy máu không kiểm soát, giảm đau tim, tai biến mạch máu não

Câu 3: Nêu một số cách bảo quản lương thực, thực phẩm

Trả lời:

1. Bảo quản ở nhiệt độ thấp, đông lạnh

2. Đóng hộp, chai, lọ

3. Bằng muối và đường

4. Điều chỉnh độ pH

5. Hun khói

6. Sấy khô

7. Hút chân không

Câu 4: Vì sao khi ăn thừa vitamin A và ăn thiếu dầu mỡ thì cơ thể lại bị thiếu vitamin A?

Trả lời:

• Vì vitamin A thuộc nhóm vitamin tan trong chất béo. Vì vậy, bữa ăn hằng ngày phải có dầu, mỡ thì cơ thể mới hấp thu được vitamin A trong thức ăn. Nếu chúng ta ăn đủ các thực phẩm chứa vitamin A nhưng lại ăn thiếu dầu, mỡ thì cơ thể vẫn bị thiếu vitamin A.

• Những loại củ quả cung cấp nhiều vitamin A như cà rốt, cà chua khi được xào, nấu cùng với dầu, mỡ sẽ giúp cho cơ thể hấp thụ vitamin A tốt hơn.

4. VẬN DỤNG CAO (5 câu)

Câu 1: Vì sao không nên uống nước chanh, ăn cam, bưởi,... sau khi uống sữa?

Trả lời:

Vì uống nước chanh hoặc ăn đồ chua sau khi uống sữa sẽ khiến sữa bị vón cục trong dạ dày, gây khó tiêu.

Câu 2: Tại sao việc tạo ra các giống cây chịu hạn và chịu sâu bệnh quan trọng cho lương thực và nông nghiệp bền vững?

Trả lời:

Việc tạo ra các giống cây chịu hạn và chịu sâu bệnh quan trọng cho lương thực giúp giảm thiểu rủi ro mất mùa và giảm sự phụ thuộc vào thuốc trừ sâu và thuốc trừ bệnh. Điều này có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sự an toàn của nguồn cung ứng thực phẩm.

Câu 3: Làm thế nào nông nghiệp thụ động và kỹ thuật số có thể được sử dụng để tối ưu hóa sản lượng lương thực?

Trả lời:

Nông nghiệp thụ động và kỹ thuật số sử dụng công nghệ để theo dõi và quản lý các giai đoạn của quá trình sản xuất nông nghiệp. Điều này bao gồm sử dụng cảm biến, hệ thống tự động hóa, và phân tích dữ liệu để cải thiện hiệu suất và tối ưu hóa sử dụng tài nguyên trong lĩnh vực nông nghiệp.

Câu 4: Quá trình truy xuất nguồn gốc thực phẩm có thể giúp đảm bảo tính bền vững của chuỗi cung ứng thực phẩm như thế nào?

Trả lời:

Quá trình truy xuất nguồn gốc thực phẩm cho phép người tiêu dùng và nhà sản xuất theo dõi nguồn gốc của sản phẩm thực phẩm từ nơi sản xuất đến nơi tiêu dùng. Điều này giúp kiểm soát chất lượng, nguồn gốc, và điều kiện sản xuất, đồng thời đảm bảo tính bền vững và an toàn của thực phẩm.

Câu 5: Tại sao việc tạo ra các mô hình nông nghiệp đa dạng hóa có lợi cho lương thực và môi trường?

Trả lời:

Việc tạo ra các mô hình nông nghiệp đa dạng hóa giúp giảm áp lực lên nguồn lương thực tự nhiên bằng cách trồng nhiều loại cây và chăn nuôi đa dạng. Nó cũng có thể tạo ra môi trường sống cho động vật quý hiếm và giảm thiểu rủi ro mất mùa do biến đổi khí hậu.