Câu hỏi tự luận Tin học ứng dụng 12 chân trời Bài A2: Trí tuệ nhân tạo và cuộc sống

CHỦ ĐỀ A. MÁY TÍNH VÀ XÃ HỘI TRI THỨC

BÀI A2: TRÍ TUỆ NHÂN TẠO VÀ CUỘC SỐNG

(17 CÂU)

1. NHẬN BIẾT (5 CÂU)

Câu 1: Trí tuệ nhân tạo là gì?

Trả lời: 

Trí tuệ nhân tạo (AI) là một lĩnh vực của khoa học máy tính tập trung vào việc tạo ra các máy móc có khả năng thực hiện các nhiệm vụ đòi hỏi trí thông minh của con người, chẳng hạn như học tập, suy luận, giải quyết vấn đề, nhận thức, và hiểu ngôn ngữ tự nhiên.

Câu 2: Nêu các loại trí tuệ nhân tạo hiện có?

Trả lời: 

* Có nhiều cách phân loại AI, nhưng một cách phổ biến là dựa trên khả năng và chức năng:

+ AI hẹp (Narrow/Weak AI): Loại AI này được thiết kế để thực hiện một nhiệm vụ cụ thể rất tốt, ví dụ như chơi cờ vua, nhận dạng khuôn mặt, hoặc đề xuất sản phẩm. Đây là loại AI phổ biến nhất hiện nay.

+ AI tổng quát (General/Strong AI): Loại AI này có khả năng thực hiện bất kỳ nhiệm vụ trí tuệ nào mà con người có thể làm. Đây là mục tiêu dài hạn của nghiên cứu AI và hiện tại chưa đạt được.

+ Siêu trí tuệ (Super AI): Loại AI này vượt trội hơn con người về mọi mặt trí tuệ. Đây là một khái niệm giả thuyết và tiềm ẩn nhiều rủi ro.

*Một cách phân loại khác dựa trên chức năng:

+ AI phản ứng (Reactive Machines): Loại AI này chỉ phản ứng với các kích thích hiện tại và không có bộ nhớ hoặc kinh nghiệm quá khứ. Ví dụ: Deep Blue của IBM chơi cờ vua.

+ AI bộ nhớ hạn chế (Limited Memory): Loại AI này có thể lưu trữ một lượng dữ liệu ngắn hạn để đưa ra quyết định. Ví dụ: Xe tự lái.

+ Lý thuyết tâm trí (Theory of Mind): Loại AI này hiểu được suy nghĩ, cảm xúc và niềm tin của người khác. Đây là một lĩnh vực nghiên cứu đang phát triển.

+ Tự nhận thức (Self-Aware): Loại AI này có ý thức về bản thân và hiểu được sự tồn tại của mình. Đây là một khái niệm giả thuyết.

Câu 3: Đưa ra một số công nghệ liên quan đến trí tuệ nhân tạo?

Trả lời: 

Câu 4: Trình bày cách trí tuệ nhân tạo ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của con người?

Trả lời: 

Câu 5: Theo em có những công việc gì mà trí tuệ nhân tạo không thể thay thế được con người?

Trả lời: 

2. THÔNG HIỂU ( 5 CÂU)

Câu 1: Hãy mô tả một ứng dụng cụ thể của trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực y tế?

Trả lời: 

Một ứng dụng cụ thể và nổi bật của AI trong y tế là phân tích hình ảnh y tế. AI được sử dụng để phân tích các hình ảnh chụp X-quang, CT scan, MRI, và hình ảnh từ kính hiển vi để phát hiện các dấu hiệu bệnh lý như ung thư, bệnh tim mạch, và các bệnh lý khác.

Ví dụ: Các thuật toán học sâu (deep learning) được huấn luyện trên một lượng lớn dữ liệu hình ảnh y tế có thể phát hiện các khối u ung thư vú trên ảnh chụp X-quang với độ chính xác tương đương, thậm chí cao hơn, so với các bác sĩ chuyên khoa. AI cũng có thể giúp phát hiện sớm các dấu hiệu thoái hóa thần kinh trong bệnh Alzheimer thông qua phân tích hình ảnh MRI não.

*Ứng dụng này giúp:

+ Tăng độ chính xác và tốc độ chẩn đoán: AI có thể phân tích một lượng lớn dữ liệu hình ảnh trong thời gian ngắn, giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán nhanh chóng và chính xác hơn.

+ Phát hiện bệnh sớm: AI có thể phát hiện những dấu hiệu bệnh lý rất nhỏ mà mắt thường khó nhận thấy, giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm và tăng cơ hội điều trị thành công.

+ Cá nhân hóa điều trị: AI có thể phân tích dữ liệu bệnh án, gen di truyền của bệnh nhân để đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất cho từng cá nhân.

Câu 2: Thảo luận về những thách thức đạo đức liên quan đến trí tuệ nhân tạo?

Trả lời: 

- Thiên kiến (Bias): Dữ liệu huấn luyện AI có thể chứa đựng những thiên kiến xã hội, dẫn đến việc AI đưa ra những quyết định phân biệt đối xử. Ví dụ, một hệ thống AI tuyển dụng có thể ưu tiên ứng viên nam hơn ứng viên nữ nếu dữ liệu huấn luyện chứa nhiều thông tin về nhân viên nam.

- Trách nhiệm giải trình: Khi AI đưa ra quyết định gây hậu quả, việc xác định ai là người chịu trách nhiệm trở nên khó khăn. Ví dụ, nếu xe tự lái gây tai nạn, ai sẽ chịu trách nhiệm: nhà sản xuất xe, người lập trình AI, hay người ngồi trong xe?

- Quyền riêng tư: Việc thu thập và sử dụng dữ liệu cá nhân để huấn luyện AI đặt ra lo ngại về quyền riêng tư. Cần có các quy định chặt chẽ về việc bảo vệ dữ liệu cá nhân và đảm bảo tính minh bạch trong việc sử dụng dữ liệu.

- Tác động đến việc làm: AI có thể tự động hóa nhiều công việc, dẫn đến tình trạng thất nghiệp và bất bình đẳng kinh tế. Cần có các chính sách hỗ trợ người lao động thích ứng với sự thay đổi của thị trường lao động.

- Vũ khí tự động: Việc phát triển vũ khí tự động, có khả năng đưa ra quyết định tấn công mà không cần sự can thiệp của con người, đặt ra những lo ngại nghiêm trọng về mặt đạo đức và an ninh.

Câu 3: Trí tuệ nhân tạo có thể giúp cải thiện hiệu suất làm việc trong một doanh nghiệp như thế nào?

Trả lời: 

Câu 4: Phân tích vai trò của trí tuệ nhân tạo trong việc giải quyết các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu?

Trả lời: 

3. VẬN DỤNG (4 CÂU)

Câu 1: Nêu các biện pháp cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững của trí tuệ nhân tạo?

Trả lời: 
- Để đảm bảo sự phát triển bền vững của AI, cần có một loạt các biện pháp đồng bộ, bao gồm:

• Xây dựng khung pháp lý và đạo đức: Đây là nền tảng quan trọng nhất. Cần có các quy định pháp luật rõ ràng về việc phát triển, triển khai và sử dụng AI, bao gồm các vấn đề như quyền riêng tư, trách nhiệm giải trình, an toàn và bảo mật. Bên cạnh đó, cần thiết lập các nguyên tắc đạo đức để hướng dẫn việc sử dụng AI một cách có trách nhiệm và vì lợi ích của xã hội. Ví dụ: Các quy định về sử dụng AI trong nhận diện khuôn mặt, xe tự lái, hay vũ khí tự động.
• Đảm bảo tính minh bạch và khả năng giải thích: Các hệ thống AI, đặc biệt là các hệ thống đưa ra quyết định quan trọng, cần phải minh bạch về cách thức hoạt động và lý do đưa ra quyết định. Điều này giúp tăng cường sự tin tưởng của người dùng và cho phép kiểm tra, đánh giá hiệu quả của AI. Ví dụ: Giải thích lý do AI từ chối một khoản vay, hay chẩn đoán một bệnh lý.
• Đầu tư vào giáo dục và đào tạo: Cần đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục và đào tạo về AI ở mọi cấp độ, từ phổ thông đến đại học và sau đại học. Điều này giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng về AI, trang bị cho người lao động những kỹ năng cần thiết để làm việc với AI, và tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành công nghiệp AI.
• Khuyến khích hợp tác quốc tế: AI là một lĩnh vực mang tính toàn cầu, do đó hợp tác quốc tế là vô cùng quan trọng. Các quốc gia cần hợp tác để chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, dữ liệu, và cùng nhau giải quyết các thách thức chung về AI. Ví dụ: Hợp tác nghiên cứu về AI an toàn, hay xây dựng các tiêu chuẩn quốc tế về AI.
• Đảm bảo tính đa dạng và bao trùm: Quá trình phát triển và ứng dụng AI cần có sự tham gia của nhiều bên liên quan, bao gồm các nhà khoa học, nhà lập pháp, doanh nghiệp, tổ chức xã hội, và cộng đồng. Điều này đảm bảo rằng AI được phát triển một cách toàn diện, đáp ứng nhu cầu của nhiều nhóm người và tránh tạo ra sự bất bình đẳng.
• Nghiên cứu và phát triển AI an toàn: Cần tập trung vào nghiên cứu và phát triển các kỹ thuật AI an toàn, nhằm giảm thiểu rủi ro tiềm ẩn của AI, chẳng hạn như AI bị tấn công, bị thao túng, hay đưa ra quyết định không chính xác.

Câu 2: Những mặt tiêu cực mà trí tuệ nhân tạo mang đến?

Trả lời: 

• Thất nghiệp: Tự động hóa do AI có thể thay thế con người trong nhiều công việc, đặc biệt là các công việc lặp đi lặp lại và có tính chất thủ công. Điều này có thể dẫn đến tình trạng thất nghiệp và bất ổn xã hội.
• Phân biệt đối xử và thiên kiến: Dữ liệu huấn luyện AI có thể chứa đựng những thiên kiến xã hội, dẫn đến việc AI đưa ra những quyết định phân biệt đối xử dựa trên giới tính, chủng tộc, tôn giáo, hoặc các yếu tố khác.
• Xâm phạm quyền riêng tư: Việc thu thập và sử dụng dữ liệu cá nhân để huấn luyện AI đặt ra lo ngại về quyền riêng tư. Dữ liệu cá nhân có thể bị lạm dụng hoặc bị đánh cắp.
• Lạm dụng cho mục đích xấu: AI có thể bị lạm dụng cho các mục đích xấu như giám sát hàng loạt, tấn công mạng, phát triển vũ khí tự động, hoặc tạo ra thông tin sai lệch (deepfake).
• Khó kiểm soát và giải thích: Một số hệ thống AI phức tạp (ví dụ như mạng nơ-ron sâu) rất khó để hiểu cách chúng hoạt động và lý do chúng đưa ra quyết định. Điều này gây khó khăn trong việc kiểm soát và đảm bảo tính trách nhiệm của AI.
• Phụ thuộc quá mức: Sự phụ thuộc quá mức vào AI có thể làm giảm khả năng tư duy độc lập, giải quyết vấn đề, và các kỹ năng xã hội của con người.

Câu 3: An ninh mạng sẽ bị ảnh hưởng như thế nào khi có sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo?

Trả lời: 

Câu 4: Ảnh hưởng của trí tuệ nhân tạo đến với thị trường lao động là gì?

Trả lời: 

4. VẬN DỤNG CAO (3 CÂU)

Câu 1: Thảo luận về sự tương tác giữa trí tuệ nhân tạo và con người trong môi trường làm việc tương lai?

Trả lời: 

Trong môi trường làm việc tương lai, sự tương tác giữa AI và con người sẽ ngày càng trở nên phổ biến và phức tạp hơn. Thay vì thay thế hoàn toàn con người, AI sẽ đóng vai trò là một cộng tác viên thông minh, hỗ trợ con người trong nhiều công việc. Dưới đây là một số khía cạnh chính của sự tương tác này:

• Cộng tác và hỗ trợ: AI sẽ tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại, tốn thời gian, cho phép con người tập trung vào các công việc đòi hỏi tư duy sáng tạo, giải quyết vấn đề phức tạp và tương tác xã hội. Ví dụ: AI có thể xử lý email, lên lịch họp, phân tích dữ liệu, trong khi con người tập trung vào việc xây dựng chiến lược, quản lý dự án và giao tiếp với khách hàng.
• Nâng cao năng suất và hiệu quả: AI sẽ cung cấp thông tin, phân tích dữ liệu và đưa ra dự đoán, giúp con người đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn. Ví dụ: AI có thể phân tích dữ liệu thị trường để giúp doanh nghiệp đưa ra chiến lược kinh doanh hiệu quả hơn.
• Cá nhân hóa trải nghiệm làm việc: AI có thể cá nhân hóa trải nghiệm làm việc cho từng cá nhân, ví dụ như đề xuất các khóa đào tạo phù hợp với kỹ năng của từng người, hoặc tạo ra môi trường làm việc linh hoạt hơn.
• Tạo ra các công việc mới: Sự phát triển của AI sẽ tạo ra các công việc mới trong các lĩnh vực liên quan đến AI, như phát triển AI, phân tích dữ liệu, và quản lý hệ thống AI.
• Giao diện tương tác tự nhiên: Các giao diện tương tác giữa người và máy (như giọng nói, cử chỉ) sẽ ngày càng tự nhiên và trực quan hơn, giúp con người dễ dàng tương tác với AI.

Tuy nhiên, sự tương tác giữa AI và con người cũng đặt ra một số thách thức:

• Đào tạo và kỹ năng: Người lao động cần được đào tạo để có các kỹ năng cần thiết để làm việc với AI.
• Tin tưởng và chấp nhận: Cần xây dựng sự tin tưởng và chấp nhận của người lao động đối với AI.
• Vấn đề đạo đức và trách nhiệm: Cần xác định rõ trách nhiệm của con người và AI trong các quyết định được đưa ra.

Câu 2: Quyền riêng tư có bị ảnh hưởng bởi trí tuệ nhân tạo hay không, vì sao?

Trả lời: 

Câu 3: Trí tuệ nhân tạo nếu được huấn luyện thiên bị, chứa hàm ý kì thị giới tính, sắc tộc, quốc gia,.. sẽ có những ảnh hưởng tiêu cực như thế nào?

Trả lời: 

----------------------------------

----------------------- Còn tiếp -------------------------