Đáp án Công dân 7 chân trời sáng tạo Bài 12: Quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình

BÀI 12. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG GIA ĐÌNH

Mở đầu

Em hãy đọc và cho biết người xưa muốn khuyên chúng ta điều gì qua các câu ca dao dưới đây:

1. Công cha như núi ngất trời,

Nghĩa mẹ như nước ngời ngời biển Đông.

     Núi cao biển rộng mênh mông

Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!

2. Anh em nào phải người xa

Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân

       Yêu nhau như thể tay chân

Anh em hòa thuận hai thân vui vầy.

Trả lời:

1. Công cha như núi ngất trời,

Nghĩa mẹ như nước ngời ngời biển Đông.

     Núi cao biển rộng mênh mông

Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!

=> Ý nghĩa: Bài ca dao đã ca ngợi công lao to lớn của đấng sinh thành - cha mẹ, đồng thời răn dạy con người phải biết ghi nhớ và báo đáp công ơn ấy.

2. Anh em nào phải người xa

Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân

       Yêu nhau như thể tay chân

Anh em hòa thuận hai thân vui vầy.

=> Ý nghĩa: Bài ca răn dạy ý nghĩa, sâu sắc về tình thân. Cuộc sống ngoài kia dù gian nan, trắc trở, nhưng sau cánh cửa gia đình là tình yêu thương của những người cùng chung máu mủ, luôn yêu thương và che chở cho ta trong cuộc đời này.

Khám phá

1. Em hãy đọc thông tin sau và trả lời câu hỏi.

(Trang 61 sgk)

Câu hỏi: Gia đình là gì? Gia đình được hình thành từ những quan hệ nào?

Trả lời:

Gia đình là:

- Dưới góc độ xã hội học: gia đình là tế bào của xã hội, là một tổ chức thu nhỏ của xã hội, nơi có nhiều thế hệ cùng chung sống.

- Dưới góc độ pháp lý: gia đình là tập hợp những người gắn bó với nhau do hôn nhân, quan hệ huyết thống hoặc do quan hệ nuôi dưỡng.

Gia đình được hình thành từ những quan hệ như: quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống hoặc do quan hệ nuôi dưỡng.

2. Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

(Trang 62 SGK)

Câu hỏi: Em có cảm xúc như thế nào khi đọc câu chuyện trên? Theo em, gia đình có vai trò như thế nào?

Trả lời:

Cảm xúc của em khi đọc câu chuyện trên:

• Em cảm thấy xúc động khi thấy tình cảnh của gia đình T.
• Cả 2 anh em T đã mất cha mẹ trong đại dịch Covid, không còn người thân bên cạnh mình trong từng bữa ăn, giấc ngủ, không còn một điểm tựa tinh thần vững chắc cho chúng ta.

Theo em, gia đình có vai trò:

• Rất quan trọng trong cuộc sống của chúng ta, mang lại cho chúng ta các giá trị hạnh phúc, sự hài hòa trong đời sống.
• Là điểm tựa vững chắc để chúng ta phấn đấu vươn lên trong cuộc sống.

3. Em hãy đọc các thông tin sau và thực hiện yêu cầu.

(Trang 62, 63 SGK)

Câu hỏi: Thiết kế sơ đồ tư duy về quyền và nghĩa vụ của các thành viên trong gia đình theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014

Trả lời:

Em có thể vẽ sơ đồ theo gợi ý sau để dễ dàng ghi nhớ thông tin:

4. Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

(Trang 64 SGK)

Câu hỏi:

Trường hợp 1: T đã thực hiện nghĩa vụ của mình như thế nào đối với ông, bà? Đâu là những biểu hiện tốt hoặc chưa tốt trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ trong gia đình của bạn bè, người thân mà em biết?

Trường hợp 2: Theo em, con trai cụ M đã thực hiện tốt nghĩa vụ đối với mẹ của mình chưa? Vì sao? Em nên làm những việc gì để đảm bảo thực hiện tốt nghĩa vụ đối với ông bà, cha mẹ, anh chị em trong gia đình?

Trả lời:

Trường hợp 1:

T đã thực hiện nghĩa vụ của mình đối với ông bà bằng cách:

• Hằng ngày dậy sớm chuẩn bị đồ ăn cho cả nhà.
• Cố gắng học tập thật tốt đạt được thành tích đáng nể, nhiều năm liền là học sinh giỏi và đứng đầu khối
• Khi nhận được phần thưởng T còn quan tâm, chia vui cùng ông bà.

Những biểu hiện tốt hoặc chưa tốt trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ trong gia đình của bạn bè, người thân:

- Biểu hiện tốt:

• Thanh thường xuyên phụ giúp mẹ dọn nhà vào cuối tuần.
• Vì gia đình khó khăn, mẹ Hằng buôn bán cả sáng và tối nên sau giờ học trên lớp, nếu không có bài tập, Hằng sẽ ra phụ giúp mẹ.
• Bố mẹ Quý rất chăm lo cho bạn trong việc học, bố mẹ luôn khuyến khích Quý tham gia các hoạt động tập thế của trường, lớp.
• Khi ở nhà, bố của Quỳnh thường trao đổi, tham khảo ý kiến của Quỳnh về các vấn đề liên quan đến trẻ em.
• Mỗi lần được nghỉ, cả gia đình Hòa lại sang thăm hỏi sức khỏe ông bà.

- Biểu hiện không tốt:

• Gia đình Minh vô cùng khá giả, vì được ông bà chiều chuộng, đáp ứng mọi yêu cầu nên M không nghe lời bố mẹ, lười học, ham chơi.
• Sang rất thích đàn, Sang xin mẹ cho đi học lớp Piano ở Cung văn hóa thiếu nhi nhưng mẹ không đồng ý và bảo Sang hãy tập trung cho việc học.
• Nhà Dũng có hai anh em, thế những Dũng lại không thích em mình, luôn tranh giành, bắt nạt em mình.

Trường hợp 2:

Theo em, con trai cụ M chưa thực hiện tốt nghĩa vụ đối với mẹ của mình. Bởi vì cụ M đã già, cần sự quan tâm, động viên, trò chuyện với con của mình nhưng con trai và con dâu vẫn rất thờ ơ khiến cụ buồn tủi.

Để đảm bảo thực hiện tốt nghĩa vụ đối với ông bà, cha mẹ, anh chị em trong gia đình, em cần:

• Có bổn phận yêu quý, kính trọng, biết ơn cha mẹ, ông bà
• Chăm sóc nuôi dưỡng cha mẹ, ông bà, đặc biệt khi ông bà, cha mẹ ốm đau, già yếu.
• Không thực hiện các hành vi ngược đãi, xúc phạm ông bà, cha mẹ.
• Thương yêu, chăm sóc giúp đỡ anh chị em trong gia đình.

Luyện tập

Câu 1: Hãy kể lại những việc làm thể hiện sự quan tâm lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình em.

Trả lời:

Những việc làm thể hiện sự quan tâm lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình em như:

• Em thường chơi cùng em gái của em khi mẹ bận nấu cơm cho cả nhà.
• Bố mẹ em luôn khuyến khích, ủng hộ em và em trai trong việc học.
• Cuối tuần khi rảnh, gia đình em thường đến thăm và trò chuyện cùng ông bà.
• Mỗi tối, gia đình em thường xuyên xum họp ngồi ăn cơm, chơi đùa rất vui vẻ.

Câu 2: Em hãy đọc tình huống và trả lời câu hỏi.

(Trang 65, 66 sgk)

Tình huống 1: Gia đình đã đảm bảo thực hiện quyền của N chưa? N có thực hiện tốt bổn phận của mình không? Nếu là bạn của N, em sẽ góp ý với N như thế nào?

Tình huống 2: Cách xử sự của ông H có đúng với quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 không? Vì sao? Nếu ở vào trường hợp bị phân biệt đối xử như vậy, em sẽ xử sự như thế nào?

Trả lời:

Tình huống 1:

• Gia đình đã đảm bảo thực hiện quyền của N, còn N không thực hiện tốt bổn phận của mình. Gia đình lo lắng cho N sẽ bị người bạn mới quen gây ra những nguy hiểm nên đã nghiêm cấm H đi là hoàn toàn đúng đắn.
• Nếu là bạn của N, em sẽ góp ý với N: Một người bạn mới quen trên mạng xã hội mình không biết được bạn ấy tốt hay xấu, bạn có thể bị người đó lừa hoặc gây nguy hiểm. Cha mẹ lo lắng và quan tâm bạn nên mới không cho bạn đi chơi, hãy tôn trọng và nghe lời những người lớn.

Tình huống 2:

• Cách xử sự của ông H không đúng với quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014. Bởi vì: Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định Cha mẹ không được phân biệt đối xử giữa các con.
• Nếu ở vào trường hợp bị phân biệt đối xử như vậy, em sẽ: trình bày với bố mẹ về sự tình, để gia đình cùng giải quyết và không có tình trạng này xảy ra nữa.

Vận dụng

Câu 1: Em hãy tự nhận xét về việc thực hiện nghĩa vụ của bản thân đối với gia đình. Sau đó, xây dựng kế hoạch thực hiện nghĩa vụ của mình đối với gia đình trong thời gian tới.

Trả lời:

Gợi ý:

- Mục tiêu: Đạt được danh hiệu học sinh giỏi.

- Những lời nói, việc làm cụ thể đối với từng thành viên trong gia đình:

Từ thứ 2 đến thứ 7:

• Buổi sáng: đi học
• Buổi trưa: nghỉ ngơi
• Buổi chiều: chăm em phụ mẹ hoặc tham gia các hoạt động xã hội của trường
• Buổi tối: sum vầy cùng gia đình, sau đó ôn bài

Chủ nhật:

• Buổi sáng: ôn lại các kiến thức đã học trong tuần qua
• Buổi trưa: phụ mẹ dọn dẹp, nấu cơm, chăm em
• Buổi chiều: cùng gia đình đi chơi ở công viên
• Buổi tối: ôn bài, chuẩn bị bài cho tuần sau

- Thời gian thực hiện: Học kì 2

- Tiêu chí để đánh giá hiệu quả của kế hoạch

• Điểm số từng môn
• Điểm số các bài thi
• Xin đánh giá của bố mẹ

=> Đánh giá hiệu quả, điểm nào đạt, điểm nào chưa đạt, từ đó rút ra bài học.

Câu 2: Thiết kế một sản phẩm có nội dung về bổn phận của con cháu đối với bố mẹ, ông bà.

Trả lời:

Gợi ý: