Đáp án Công nghệ 10 cánh diều Bài 16. Quy trình trồng trọt_Phần 2

BÀI 16: QUY TRÌNH TRỒNG TRỌT

(Tiếp theo)

3.4. Làm giàn

Luyện tập: Em hãy quan sát 4 kiểu giàn ở Hình 16.7 và phân tích ưu, nhược điểm của mỗi kiểu giàn. Mỗi kiểu giàn thích hợp với những loại cây trồng nào? Cho ví dụ.

Trả lời:

1. Kiểu chữ I:

• Ưu điểm:
• Thi công đơn giản, tiết kiệm vật liệu
• Mật độ trồng cao, năng suất trên cùng một diện tích có thể cao hơn các kiểu giàn khác
• Cây quang hợp tốt hơn, không bị cạnh tranh ánh sáng lẫn nhau
• Dễ dàng quản lý sâu bệnh, tiện cho chăm sóc, thu hoạch quả
• Chất lượng quả cao (Quả loại 1 từ 80-90%)
• Có thể xen canh các loại rau màu giữa các hàng, tận dụng tối đa diện tích canh tác. Tăng thu nhập, đồng thời góp phần cải tạo đất (nếu xen canh các loại cây họ đậu).
• Nhược điểm:
• Việc di chuyển giữa các hàng bị hạn chế
• Phần gốc chanh bắt đầu để nhánh sát mặt đất, nên hay ẩn chứa nguy cơ sâu bệnh.
• Ngoài ra chưa thấy thêm nhược điểm gì từ cách làm giàn kiểu thẳng đứng này
• Loại cây trồng thích hợp: chanh dây, chanh deo,...

1. Kiểu chữ A:

• Ưu điểm:
• Đón nắng trực tiếp được cả hai bên.
• Không tốn nhiều diện tích, có thể sử dụng ở trên tầng thượng của mỗi gia đình.
• Dễ dựng, tiết kiệm chi phí
• Nhược điểm: Lối đi giữa các hàng bị thu hẹp, chật chội.
• Loại cây trồng thích hợp: cà chua,...

1. Kiểu chữ X:

• Ưu điểm: 
• Tăng mật độ, tăng năng suất.
• Phù hợp với gia đình có ít người, không cần nhiều nhân công chăm sóc.
• Nhược điểm: nông dân tốn rất nhiều công để buộc cố định ngọn, nhánh vào giàn dóc vì chúng có đặc điểm bò lan, cần chỗ vịn. Vì thế dưa, bí cứ bò đến đâu thì cần phải đi buộc vào giàn hàng ngày đến đó. Nếu không buộc được vào giàn ở mỗi đoạn thì ngọn dưa bí bò dài sẽ tuột khỏi giàn chữ X.
• Loại cây trồng thích hợp: dưa, bí, cà chua,...

1. Kiểu mái bằng:

• Ưu điểm:
• Phù hợp với khu đất bằng phẳng, mảnh đất vuông vắn
• Dễ thi công, không cần tính toán phức tạp
• Nhược điểm:
• Khi cây phủ giàn sẽ che đi nhiều ánh sáng, phần bên dưới dàn khó xen canh loại cây khác
• Khó chăm sóc, khó xử lý bệnh (Do giàn ở trên đầu, phần bên trên giàn hầu như không xử lý thuốc được)
• Chất lượng quả bị ảnh hưởng nhiều.
• Dàn dễ sập nếu thi công không cẩn thận, vật liệu thi công không chắc chắn, khi sập giàn sẽ ảnh hưởng nguyên cả giàn
• Loại cây trồng thích hợp: chanh dây, bầu, bí, mướp,...

Vận dụng: Mô tả phương pháp làm giàn cho cây cà chua và cây bầu.

Trả lời:

Mô tả phương pháp làm giàn cho cây cà chua:

• Chuẩn bị 1 thanh ngang dài khoảng 3 mét từ tre, nứa, trúc.
• Chuẩn bị thêm khoảng 10 thanh tre, trúc, nứa dài khoảng 2 mét. 
• Cắm 2 cọc nghiêng bắt chéo kiểu chữ A. Đặt thanh ngang ở giữa, chạy dọc và buộc chặt.

Mô tả phương pháp làm giàn cho cây bầu:

• Chuẩn bị 4 thanh gỗ làm 4 cọc trụ; 4 cây làm thanh ngang; và khoảng 6 - 8 cây nứa, trúc, hoặc tre chẻ từng thanh.
• Cắm 4 cọc trụ song song với nhau và điều chỉnh độ cao như bạn mong muốn, thường độ cao cho các dòng cây leo như mướp, bầu, bí là khoảng 2 m - 2,5 m.
• Cố định 4 thành ngang chắc chắn bằng dây thép (hoặc có thể tận dụng dây điện cũ cũng rất chắc, bền).
• Lần lượt buộc các cây trúc, nứa hoặc thanh tre lên cho đều ở phía trên cùng.

3.5. Cắt tỉa

Luyện tập:

1. Vì sao cần cắt tỉa cho cây trồng?
2. Em hãy gọi tên và mô tả các biện pháp cắt tỉa cho cây trồng trong Hình 16.8

Trả lời:

1. Cần cắt tỉa cho cây trồng vì: để cho cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt hơn ta cần cắt bỏ các cành lá thừa, các cành lá mọc chen chúc, cành lá vô hiệu hóa, yếu, sâu bệnh,... giúp tập trung chất dinh dưỡng đi nuôi những phần khỏe của cây, giúp cây phát triển tốt, có lợi cho người trồng.
2. Em hãy gọi tên và mô tả các biện pháp cắt tỉa cho cây trồng trong Hình 16.8

• Tỉa chồi: tỉa bỏ chồi vô hiệu ở nách lá khi mới nhú
• Tỉa quả: tỉa bỏ những quả mọc chen chúc trong chùm để đảm bảo các quả còn lại phát triển tốt, tránh tình trạng chen chúc, kém phát triển
• Tỉa lá: Tỉa những lá bị sâu, úa vàng của cây
• Tỉa cành: Tỉa bớt cành yếu để cây tập trung phát triển
• Bấm ngọn: Bấm ngọn để khống chế chiều cao của cây, kích thích phân cành 
• Tỉa hoa: Tỉa những chùm hoa héo, những chùm hoa mọc ở nơi không có chất dinh dưỡng để cây tập trung nuôi những chỗ sinh trưởng tốt

3.6. Phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng

Hình thành kiến thức: Phòng, trừ tổng hợp sâu, bệnh hại cây trồng có tác dụng gì?

Trả lời:

Phòng, trừ tổng hợp sâu, bệnh hại cây trồng có tác dụng:

• Diệt trừ sâu hại trong đất
• Phá hủy nơi ẩn nấp của sâu bệnh
• Giúp cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt nâng cao khả năng kháng sâu bệnh

Luyện tập: Nêu các biện pháp trừ sâu bệnh hại cây trồng.

Trả lời:

Các biện pháp trừ sâu bệnh hại cây trồng: biện pháp cơ giới (ngắt ổ trứng, bẫy, bả,...), sử dụng thiên địch, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (ưu tiên sử dụng thuốc thảo mộc, thuốc bảo vệ thực vật sinh học).

4. THU HOẠCH

Luyện tập:

1. Nên thu hoạch vào lúc nào để có được sản phẩm đạt năng suất và chất lượng tốt nhất?
2. Khi thu hoạch, làm thế nào để tránh gây thương tổn cho sản phẩm?

Trả lời:

1. Để có được sản phẩm đạt năng suất và chất lượng tốt nhất, chúng ta nên thu hoạch đúng thời điểm và đúng cách tùy từng loại cây trồng.
2. Khi thu hoạch, để tránh gây thương tổn cho sản phẩm, chúng ta nên thu hoạch bằng phương pháp thủ công, sử dụng kéo cắt với từng loại sản phẩm. Không nên thu hoạch bằng máy móc có thể gây tổn thương cho sản phẩm.

Vận dụng:

1. Em hãy mô tả quy trình trồng trọt một loại cây phổ biến ở địa phương em.
2. Hãy áp dụng quy trình trồng trọt để trồng và chăm sóc một số loại cây trồng phổ biến trong vườn nhà hoặc ở địa phương.

Trả lời:

1. Mô tả quy trình trồng trọt cây cà chua:
2. Làm đất, bón lót
3. Làm đất, bón lót: 

• Chọn đất trồng cách xa các khu công nghiệp, bệnh viện, nhà máy
• Đất tơi xốp, nhẹ, nhiều mùn, tầng canh tác dày, thoát nước tốt.
• Vệ sinh vườn trồng, dọn sạch tàn dư thực vật của vụ trước, rải vôi trước khi cày xới để diệt một số nấm hại trên mặt đất, phơi ải 7-10 ngày trước khi trồng.
• Sử dụng màng phủ nông nghiệp để giữ ẩm, hạn chế dinh dưỡng bị rửa trôi, hạn chế cỏ dại, sâu bệnh.

1. Lên luống: 

• Mùa khô lên luống 15-20cm, rãnh 30cm, mặt luống rộng 1,2m trồng hàng đôi.
• Mùa mưa lên luống 25-30cm, rãnh 30cm, mặt luống rộng 90cm, trồng hàng đơn.
• Mặt luống phải làm bằng phẳng để tăng độ bền màng phủ.

1. Bón phân lót: sử dụng phân chuồng, phân hữu cơ vi sinh, vôi, urê, lân super, kali.

• Sử dụng phân bón lá theo khuyến cáo in trên bao bì.
• Sử dụng thêm phân bón lá Canxi – Bo trước khi ra hoa và sau khi đậu quả.

1. Gieo hạt, trồng cây
2. Gieo hạt: 

• Ngâm hạt 6 – 10h, vớt ra ủ nứt nanh rồi đem gieo
• Gieo hạt – hạt: 3 – 4 cm.
• Gieo xong phủ lớp trấu và đất bột dày 0,5 cm và tưới đẫm.
• Có thể sử dụng phương pháp gieo vãi hoặc gieo theo hàng.

1. Trồng cây: 

• Trồng cây ra ruộng lúc chiều muộn hoặc sáng sớm
• Cây đem đi trồng phải khỏe, to, mập, cứng cáp, rễ thẳng, không bị sâu bệnh và dập nát.
• Tuyệt đối không tưới nước cho cây con 4 – 7 ngày trước khi nhổ đi trồng ra ruộng sản xuất, trước khi nhổ đi 4 – 5 giờ, phải tưới đẫm nước cho đất mềm, nhổ cây không bị đất rễ hoặc hỏng cây.
• Khi trồng cần lấp kín phần bầu đất không vùi quá sâu.
• Ở chính giữa hố đã bón lót, bổ hốc sâu bằng chiều cao của bầu
• Đặt cây giống nhẹ nhàng vào giữa hốc và lấp ngang miệng bầu

III. Chăm sóc

1. Tưới nước: 

• Nếu sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt thì sau khi trồng xong thì đặt dây tưới dọc theo luống.
• Trồng xong cần tưới đủ ẩm để cây nhanh chóng phục hồi.
• Từ khi trồng đến hồi xanh tưới 1-2 lần/ngày, sau đó tùy điều kiện thời tiết và độ ẩm đất tưới để tưới, đảm bảo ẩm độ đất khoảng 60-70%;
• Khi cây cà chua ra hoa cần lượng nước nhiều hơn, đảm bảo ẩm độ đất 70-80%.
• Mùa mưa chú ý thoát nước, không để ruộng cà chua ứ đọng nước lâu.
• Nếu xuất hiện nhiều bệnh héo xanh chuyển sang tưới hốc

1. Bón thúc: sử dụng phương pháp bón vào gốc.
2. Xới xáo, làm cỏ, vun gốc: Sau trồng 7-10 ngày xới phá váng, sau trồng 20-25 ngày kết hợp bón phân cho cây cà chua, vun cao luống, để tránh tình trạng đọng nước giữa hàng, bộ rễ phát triển kém.
3. Làm giàn: Khi cây cao 40-60cm làm giàn theo kiểu chữ A để giúp cây phân bố đều trên luống, thuận tiện cho việc chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh.
4. Cắt tỉa:

• Tỉa chồi: Cần tỉa kịp thời khi nhánh mới nhú ra 3-5cm để dinh dưỡng tập trung nuôi quả, thường xuyên tỉa bỏ mầm nách vô hiệu. Dùng tay đẩy gãy, không dùng móng tay ngắt hoặc dùng kéo cắt vì dễ nhiễm bệnh qua vết thương.
• Tỉa lá: Tỉa bớt lá chân, lá già của cây đã chuyển sang màu vàng để vườn thông thoáng, nhất là những vườn rậm rạp, dễ gây nhiễm bệnh trong mùa mưa. Tuy nhiên, mùa khô cần để lá chân để che bớt nắng tránh bị rám quả.
• Tỉa quả: Mỗi chùm quả chỉ để 4-6 quả, ngắt cuối cành mang quả để dinh dưỡng tập trung nuôi quả tạo cho quả lớn đều cỡ, giá trị thương phẩm cao.
• Bấm ngọn: Đối với giống có thời gian sinh trưởng dài, cao cây, trong giai đoạn gần cuối thu hoạch nên bấm ngọn để quả lớn đều, thu tập trung giúp.

1. Phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng:

• Các đối tượng sâu hại chính trên cà chua như sâu đục quả, ruồi hại lá, bọ phấn, bọ cưa, bọ trĩ, sâu khoang, sâu xám. Bệnh hại như bệnh chết cây con trong vườn ươm, bệnh xoăn lá, bệnh mốc sương, bệnh héo xanh vi khuẩn, bệnh héo rũ, bệnh lá vi khuẩn, tuyến trùng hại rễ.
• Biện pháp phòng trừ: Phòng trừ tổng hợp
• Luân canh cây trồng.
• Chọn giống chống chịu.
• Vặt bỏ, thu gom, tiêu hủy lá già, lá bệnh trên ruộng.
• Bón phân, tưới nước cân đối, hợp lý theo nhu cầu của cây.
• Thường xuyên thăm ruộng, phát hiện sớm và phòng trừ kịp thời các đối tượng gây hại theo hướng dẫn của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật.

1. Thu hoạch

• Khi quả cà chua đã đẫy, vỏ quả căng, bóng láng chuyển từ xanh sang màu đỏ là quả đã chín có thể thu hoạch.
• Thu hái quả và xếp vào sọt nhẹ nhàng, tránh dập quả. Để riêng những quả bị bệnh hay bị tổn thương.
• Sản phẩm thu hoạch không bị dính đất, cát, đưa vào két nhựa hoặc giỏ tre theo yêu cầu khách hàng.
• Nếu phải vận chuyển đi xa thì có thể thu hái ngay ở thời kỳ chín xanh (3/4 quả chuyển màu), nếu ăn tươi thì thu hái ở thời kỳ chín.

2. Học sinh tự thực hiện.