BÀI 7. CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT VÀ HỆ QUẢ

1. Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất

Câu 1:  Dựa vào hình 1 và thông tin trong mục 1, em hãy cho biết:

- Hướng tự quay quanh trục của Trái Đất

- Góc nghiêng của trục Trái Đất khi tự quay

- Thời gian Trái Đất tự quay quanh trục hết một vòng

Trả lời:

- Hướng tự quay trái đất từ Tây sang Đông

- Trái Đất tự quay quanh một trục tưởng tượng nối liền hai cực và nghiêng 66^o33' trên mặt phẳng quỹ đạo

- Thời gian tự quay 1 vòng quanh trục là 24 giờ.

Câu 2: Sử dụng quả Địa cầu để mô tả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất.

Trả lời:

Trái Đất tự quay quanh một trục tưởng tượng nối liền hai cực và nghiêng 66°33′ trên mặt phẳng quỹ đạo theo hướng tự quay là từ tây sang đông; quay hết một vòng quanh trục trong một ngày đêm (hết 24 giờ).

2. Ngày đêm luân phiên và giờ trên Trái Đất

Câu 1: Sử dụng quả địa cầu để trình bày hiện tượng ngày đêm luân phiên trên Trái Đất.

Trả lời:

Trái Đất có dạng khối cầu nên lúc nào cũng chỉ được Mặt Trời chiếu sáng một nửa. Nửa được chiếu sáng là ngày, nửa nằm trong bóng tối là đêm. Do sự chuyển động tự quay từ Tây sang Đông nên ở khắp mọi nơi trên Trái Đất đều lần lượt có ngày và đêm liên tục luân phiên nhau.

Câu 2:  Dựa vào hình 2, em hãy:

- Cho biết tên một số quốc gia sử dụng giờ của nhiều khu vực.

- Kể tên một số quốc gia sử dụng cùng khu vực giờ với Việt Nam

Trả lời:

Dựa vào hình 2

- Tên một số quốc gia sử dụng giờ của nhiều khu vực: Nga (9 múi giờ), Mỹ: 11 múi, Anh: 9 múi, Úc: 8 múi, Canada: 6 múi, Đan Mạch: 5 múi, New Zealand: 5 múi.

- Một số quốc gia sử dụng cùng khu vực giờ với Việt Nam: Thái Lan, Lào, Campuchia, Indônêxia.

Câu 3:  Đêm gala nghệ thuật "Sắc màu văn hoá bốn phương" được truyền hình trực tiếp vào 20 giờ ngày 31 tháng 5 năm 2019 tại Việt Nam. Vậy khi đó ở các địa điểm Xê-un (Hàn Quốc). Mát-xcơ-va (Nga), Ma-ni-la (Phi-lip pin) là mấy giờ?

Trả lời:

Đêm gala nghệ thuật "Sắc màu văn hoá bốn phương" được truyền hình trực tiếp vào 20 giờ ngày 31 tháng 5 năm 2019 tại Việt Nam. Vậy khi đó ở các địa điểm

• Xê-un (Hàn Quốc) là: 22 giờ ngày 31 tháng 5 năm 2019.
• Mát-xcơ-va (Nga): 16 giờ ngày 31 tháng 5 năm 2019.
• Ma-ni-la (Phi-lip pin) là: 21 giờ ngày 31 tháng 5 năm 2019.

3. Sự lệch hướng chuyển động của vật thể

Câu 1: Quan sát hình 4, em hãy cho biết:

- Ở nửa cầu Bắc, vật chuyển động theo chiều kinh tuyến lệch về bên trái hay bên phải so với hướng di chuyển ban đầu.

- Ở nửa cầu Nam, vật thể chuyển động theo chiều kinh luyến lệch về bến trái hay bên phải so với huớng di chuyển ban đầu.

Trả lời:

- Ở nửa cầu Bắc, vật chuyển động theo chiều kinh tuyến lệch về bên phải so với hướng di chuyển ban đầu.

- Ở nửa cầu Nam, vật thể chuyển động theo chiều kinh luyến lệch về bến trái so với huớng di chuyển ban đầu

Giải thích:

Khi Trái đất tự quay quanh trục, mọi địa điểm thuộc các vĩ độ khác nhau ở bề mặt Trái đất (trừ 2 cực) đều có vận tốc dài ngắn khác nhau và hướng chuyển động từ tây sang đông. Do vậy, các vật thể chuyển động trên bề mặt Trái đất sẽ bị lệch so với ban đầu (vì phải giữ nguyên chuyển động thẳng hướng theo quán tính). Lực làm lệch hướng đó được gọi là lực Cô-ri-ô-lit. Ở bán cầu Bắc vật chuyển động bị lệch về bên phải. Ở bán cầu Nam bị lệch về bên trái theo hướng chuyển động. Tại xích đạo độ lệch bằng 0, độ lệch tỷ lệ với sin của vĩ độ. Độ lệch tỷ lệ với tốc độ chuyển động nhưng không ảnh hưởng đến độ lớn của nó. 

Lực Cô-ri-ô-lit tác động mạnh tới hướng chuyển động của các khối khí, các dòng biển, dòng sông, đường đạn bay trên bề mặt Trái đất.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Câu 1: Ở sảnh các khách sạn thường treo một số đồng hồ của các địa diểm khác nhau trên thế giới, các đồng hồ này chỉ các giờ khác nhau. Tại sao lại như vậy? Nếu đặt thêm đồng hồ địa điểm Hà Nội vào hình thì đồng hồ đó sẽ chỉ mấy giờ?

Trả lời:

• Ở sảnh các khách sạn thường treo một số đồng hồ của các địa diểm khác nhau trên thế giới, các đồng hồ này chỉ các giờ khác nhau. Vì khách sạn thường là nơi có nhiều khách du lịch ở các nước trên thế giới. Việc treo nhiều đồng hồ ở một số địa điểm khác nhau như vậy giúp khách du lịch có thể tiện theo dõi giờ. 
• Các đồng hồ chỉ giờ khác nhau trong sảnh khách sạn là do giờ ở cùng một thời điểm tại các địa điểm đó khác nhau. Cụ thể, ở Lốt An giơ lét là 2 giờ 30 phút, Niu Oóc là 5 giờ 30 phút, Luân Đôn là 10 giờ 30 phút, To-ky-ô là 7 (19) giờ 30 phút. Nếu đặt thêm đồng hồ địa điểm Hà Nội, thì đồng hồ sẽ chỉ 5 (17) giờ 30 phút.

Câu 2: An sống ở Hà Nội và có bạn sống ở thành phố Xao Pao-lô (Bra-xin). Vào lúc 11 giờ trưa, sau khi đi học về, An định gọi điện cho bạn để nói chuyện. Bố khuyên An không nên làm như vậy. Theo em, tại sao bố lại khuyên An như thế?

Trả lời:

Khi Hà Nội (Việt Nam) là 11 giờ trước thì Xao Pao-lô là lúc 0 giờ. Lúc đó bạn của An đang là giờ ngủ vì vậy An không nên gọi điện nói chuyện.