Đáp án Lịch sử 10 cánh diều Bài 11: Hành trình phát triển và thành tựu của văn mình Đông Nam Á thời kì cổ - trung đại

BÀI 11. HÌNH TRÌNH PHÁT TRIỂN VÀ THÀNH TỰU CỦA VĂN MINH ĐÔNG NAM Á THỜI KÌ CÔ- TRUNG ĐẠI

1. Hành trình phát triển của văn minh Đông Nam Á

1.1. Từ đầu Công nguyên đến thế kỉ X

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát Hình 11.2, hãy trình bày sự phát triển của văn minh Đông Nam Á từ đầu Công nguyên đến thế kỉ X.

Trả lời:

Sự phát triển của văn minh Đông Nam Á từ đầu Công nguyên đến thế kỉ X:

• Từ đầu Công nguyên đến thế kỉ VII, trên nền tảng của văn hóa bản địa với kĩ nghệ sắt khá phát triển và những ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc, ĐNA hình thành một số quốc gia như Chăm-pa, Phù Nam,....trong đó lớn mạnh nhất là Phù Nam.
• Từ thế kỉ VII đến thế kỉ X, sau khi Phù Nam suy yếu, khu vực ĐNA hình thành thêm một số quốc gia mới, bên cạnh đó là một số quốc gia nhỏ trước đây bị thôn tính hoặc hợp nhất lại với nhau thành những nước lớn hơn, tiêu biểu là Ăng-co, Sri Vi-giay-a.
• Sự ra đời và bước đầu phát triển của các nhà nước là thành tựu văn minh nổi bật nhất trong giai đoạn này.

1.2. Từ thế kỉ X đến thế kỉ XV

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát Hình 11.3, hãy trình bày sự phát triển của văn minh ĐNA từ thế kỉ X đến thế kỉ XV.

Trả lời:

Sự phát triển của văn minh ĐNA từ thế kỉ X đến thế kỉ XV:

• Đây là giai đoạn hình thành những quốc gia thống nhất và lớn mạnh ở ĐNA: Đại Việt, Ăng-co, Chăm-pa,...
• Sự hoàn thiện của các nhà nước quân chủ với nền kinh tế phát triển thịnh đạt và xã hội ổn định đã đưa văn minh ĐNA  bước vào giai đoạn phát triển rực rỡ.
• Trong giai đoạn này, văn minh ĐNA đã định hình bản săc với những thành tựu đặc sắc và sáng tạo trên cơ sở tiếp thu có chọn lọc những ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc.
• Sự xâm nhập và lan tỏa của Hồi giáo đã tạo nên những sắc thái mới cho văn minh ĐNA.

1.3. Từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát Hình 11.4, hãy cho biết trong giai đoạn thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX, văn minh Đông Nam Á đã tiếp nhận những yếu tố mới nào từ phương Tây?

Trả lời:

Trong giai đoạn thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX, văn minh Đông Nam Á đã tiếp nhận những yếu tố mới từ phương Tây: tôn giáo, ngôn ngữ, các hình thức văn hóa vật chất, tư tưởng nhân văn, văn học nghệ thuật.

2. Một số thành tựu tiêu biểu của văn minh Đông Nam Á từ thời kì cổ - trung đại

2.1. Tín ngưỡng, tôn giáo

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát Hình 11.5, 11.6, hãy:

• Nêu các hình thức tín ngưỡng dân gian ở ĐNA.
• Kể tên những tôn giáo phổ biến ở các quốc gia ĐNA. Vì sao các tôn giáo này lại được đông đảo cư dân ĐNA đón nhận?

Trả lời:

• Các hình thức tín ngưỡng dân gian ở ĐNA: tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, thờ thần tự nhiên, thờ động vật,....
• Những tôn giáo phổ biến ở các quốc gia ĐNA: Phật giáo, Hồi giáo, hin-đu giáo, Thiên chúa giáo.
• Các tôn giáo này lại được đông đảo cư dân ĐNA đón nhận vì: 
• Các tôn giáo được tiếp thu qua con đường thương mại.
• Hệ tư tưởng của các tôn giáo phù hợp với ĐNA.

2.2. Văn tự và văn học

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát Hình 11.7, hãy nêu những thành tựu về văn tự và văn học Đông Nam Á.

Trả lời:

Những thành tựu về văn tự và văn học Đông Nam Á:

• Về văn tự: Tiếp thu hệ thống chữ viết của Ấn Độ, cư dân ĐNA đã sáng tạo ra chữ viết riêng của người Chăm, Khơ-me, người Thái, người Môn, người Mã Lai,....Riêng người Việt tiếp thu một hệ thống chữ Hán của Trung Quốc và sáng tạo ra chữ Nôm. 
• Về văn học: 
• ĐNA có kho tàng văn hóa dân gian rất phong phú với nhiều thể loại như truyền thuyết, sử thi, cổ tích,...
• Văn học viết ở ĐNA ra đời khá muộn. Từ khoảng thế kỉ X đến XIII, nhiều nước ĐNA mới xuất hiện nền văn học viết.
• Văn học ĐNA chịu ảnh hưởng sâu sắc của văn học Ấn Độ, Trung Quốc, Ả Rập và phương Tây. 

2.3. Điêu khắc và kiến trúc

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát Hình 11.8, 11.9, hãy nêu thành tựu chủ yếu của kiến trúc, điêu khắc ở ĐNA.

Trả lời:

Thành tựu chủ yếu của kiến trúc, điêu khắc ở ĐNA:

• Về kiến trúc:
• Trong kiến trúc dân gian, nhà sàn được coi là biểu tượng văn hóa thích hợp với điều kiện khí hậu nóng ẩm ở các địa hình khác nhau của cư dân Đông Nam Á.
• Kiến trúc tôn giáo đa dạng với hệ thống chùa, tháp, đền, miếu, lăng mộ, thánh đường, nhà thờ. Chịu ảnh hưởng của nhiều loại hình kiến trúc du nhập từ bên ngoài, kiến trúc tôn giáo ĐNA phổ biến với các công trình kiến trúc kiểu Hin-đu giáo, Phật giáo,...
• Kiến trúc kiểu cung đình là hệ thống cung điện tại các kinh đô tiêu biểu như Thăng Long (Việt Nam), Luông-pa-băng (Lào),...
• Về điêu khắc:
• Đạt đến trình độ cao, với nhiều tác phẩm chạm khắc công phu, độc đáo, chịu ảnh hưởng rõ nét của điêu khắc Ấn Độ, Trung Quốc. 
• Phổ biến là các tác phẩm điêu khắc mang tính chất tôn giáo như tượng Thần, tượng Phật, phù điêu.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Thể hiện trên trục thời gian các giai đoạn phát triển của văn minh Đông Nam Á từ đầu Công nguyên đến thế kỉ XIX.

Trả lời:

Các giai đoạn phát triển của văn minh Đông Nam Á từ đầu Công nguyên đến thế kỉ XIX trên trục thời gian:

Câu 2: Vẽ sơ đồ tư duy thể hiện các thành tựu tiêu biểu của văn minh Đông Nam Á thời kì cổ - trung đại.

Trả lời:

Sơ đồ tư duy thể hiện các thành tựu tiêu biểu của văn minh Đông Nam Á thời kì cổ - trung đại:

VẬN DỤNG

Câu 1: Sưu tầm tranh, ảnh, tư liệu về các công trình kiến trúc Đông Nam Á và phân loại theo 3 dòng: kiến trúc dân gian, kiến trúc tôn giáo, kiến trúc cung đình.

Trả lời:

Tư liệu về các công trình kiến trúc Đông Nam Á và phân loại theo 3 dòng: kiến trúc dân gian, kiến trúc tôn giáo, kiến trúc cung đình:

• Kiến trúc dân gian: Đối với khu vực Đông Nam Á, nhà sàn được coi là một ngôi nhà truyền thống đặc trưng của khu vực này. Nhà sàn là kiểu nhà được dựng trên các cột phía trên mặt đất hay nước. Ngôi nhà sàn được xây dựng lên xung quanh và gần nhau, như một cấu trúc xương của một trụ. Chất liệu chủ yếu là dầm gỗ cứng nhiệt đới, gỗ cứng trung bình thường sử dụng làm ván sàn, bè, trên mái, cửa sổ, mái nhà được làm bằng các lớp lá cọ, các bức tường làm bằng tre đan. Singapore là đất nước của sư tử biển với những truyền thống thừa hưởng từ nền văn hóa Trung Hoa với những ngôi nhà xây dựng từ gỗ để tạo nên vẻ sang trọng và hoàn hảo. Cho đến ngày nay thì các nước trong khu vực Đông Nam Á vẫn còn sử dụng nhà sàn truyền thống khá phổ biến. Còn đối với Singapore thì nhà sàn không còn được sử dụng phổ biến nữa. 
• Kiến trúc tôn giáo: Khởi đầu từ nền văn hóa Ấn Độ, rất nhiều chùa tháp tôn thờ Phật đã được xây dựng với lối kiến trúc rất công phu và có tính nghệ thuật thẩm mỹ đặc sắc. Tất cả những kiến trúc Phật giáo đều thể hiện lời kinh Phật dạy theo tinh thần Nam truyền và Bắc truyền Phật giáo, qua đó luôn phảng phất hình ảnh thánh thiện của Đức Phật và cuộc đời phạm hạnh vô ngã vị tha của Ngài cũng như các vị Bồ tát, các vị Thánh Tăng, hay chư Thiên. Và chính lực ảnh hưởng cao thượng này đã tưới tẩm nền văn hóa nhân loại nói chung, cũng như văn hóa Việt Nam , giúp cho con người thuần hòa theo tinh thần từ bi vô ngã vị tha của Đức Phật.
• Kiến trúc cung đình:Kiến trúc cung điện - dinh thự là kiến trúc tiêu biểu và điển hình của các triều đại phong kiến ĐNA. Loại hình kiến trúc này huy động tập trung được cao độ vật tư và tài lực của cả nước hoặc một địa phương, thể hiện sự giàu có và quyền lực trong từng giai đoạn của từng hoàng đế trị vì. Có thể nói đây là loại hình kiến trúc phong kiến quy mô nhất trong các loại hình kiến trúc thời phong kiến, mà di sản còn được gìn giữ lại cho đến ngày nay.