Đáp án Lịch sử 10 cánh diều Bài 13; Văn minh Chăm - pa. Văn minh Phù Nam phần 1

BÀI 13. VĂN MINH CHĂM PA, VĂN MINH PHÙ NAM (P1)

1. Văn minh Chăm-pa

1.1. Cơ sở hình thành

Điều kiện tự nhiên

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát Hình 13.3, hãy nêu cơ sở về điều kiện tự nhiên góp phần hình thành nền văn minh Chăm-pa.

Trả lời:

Cơ sở về điều kiện tự nhiên góp phần hình thành nền văn minh Chăm-pa:

• Văn minh Chăm-pa hình thành trên vùng duyên hải và một phần cao nguyên miền Trung Việt Nam ngày nay, có địa hình đan xen khu vực cao nguyên với đồng bằng nhỏ hẹp. Những cánh đồng màu mỡ ven sống Thu Bồn tạo điều kiện thuận lợi cho sự định cư và canh tác nông nghiệp của cư dân.
• Với đường bờ biển dài, Vương quốc Chăm-pa sớm trở thành nơi tiếp nhận nhiều luồng di cư, tiếp xúc và giao lưu văn hóa từ bên ngoài, đặc biệt là ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ.

Dân cư

Câu 2: Đọc thông tin, hãy nêu cơ sở dân cư hình thành nền văn minh Chăm-pa.

Trả lời:

Cơ sở dân cư hình thành nền văn minh Chăm-pa: Cư dân bản địa sinh sống lâu đời ở vùng duyên hải và một phần cao nguyên miền Trung là những người nói tiếng Môn Cổ. Bên cạnh đó, còn có sự xuất hiện của bộ phận của cư dân nói tiếng Mã Lai - Đa Đảo. Những nhóm cư dân này cộng cư với nhau và là chủ nhân đầu tiên của văn minh Chăm-pa.

1.2. Những thành tựu tiêu biểu

Đời sống vật chất

Câu 1: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát Hình 13.4, hãy trình bày những thành tựu tiêu biểu về đời sống vật chất của nền văn minh Chăm-pa.

Trả lời:

Những thành tựu tiêu biểu về đời sống vật chất của nền văn minh Chăm-pa:

• Gạo nếp, gạo tẻ là nguồn lương thực chính của cư dân Chăm-pa. Bên cạnh đó, còn có các loại kê, đậu,...Nguồn hải sản đa dạng với các loại tôm cá,...Trang phục của người dân đơn giản: nam, nữ thường quấn ngang tấm vải từ lưng trở xuống, tải đeo trang sức. Vua thường ở trong lầu cao, dân thường ở nhà sàn dựng bằng gỗ. Thuyền đi biển phố biến là loại hai đầu nhọn, có cánh buồm, phần đầu lái và mũi thuyền đều uốn cong.
• Kĩ thuật làm đồ gốm và xây dựng đền tháp của cư dân Chăm-pa rất phát triển. Sản phẩm từ nghề gốm đa dạng, như tượng phù điêu trang trí kiến trúc đền tháp, gốm tráng men, gốm gia dụng,....Cư dân Chăm-pa sử dụng chất nhựa thảo mộc trộn với với bột gạch tạo thành chất kết dính giữa các viên gạch trong xây dựng đền tháp.

Đời sống tinh thần

Câu 2: Đọc thông tin và tư liệu, hãy trình bày những thành tựu tiêu biểu về đời sống tinh thần trong nền văn minh Chăm-pa.

Trả lời:

Những thành tựu tiêu biểu về đời sống tinh thần trong nền văn minh Chăm-pa:

• Chữ viết Chăm ra đời trên cơ sở tiếp thu chữ Phạn và dần được sử dụng phổ biến trên các văn bia. Văn học dân gian (thần thoại, truyền thuyết, văn bi kí, sử thi,...) và văn học viết (thơ, trường ca,...) cùng song hành tồn tại.
• Cư dân Chăm-pa có tục thờ cúng tổ tiên, chôn người chết trong các mộ chum. Chịu ảnh hưởng của tôn giáo Ấn Độ, cư dân Chăm-pa sùng bái các vị thần Hin-đu giáo như thần Si-va, Vit-ni, Bra-ma. Phật giáo được truyền bá rộng rãi trong các tầng lớp xã hội. Tư duy thẩm mĩ và sự sáng tạo của cư dân Chăm-pa thể hiện rõ qua các công trình kiến trúc, điêu khắc, chế tác đồ trang sức.
• Âm nhạc và ca múa đặc biệt phát triển với các loại nhạc cụ cùng nhiều kiểu múa, điệu múa.

Tổ chức xã hội và nhà nước

Câu 3: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát Sơ đồ 13, hãy trình bày những thành tựu tiêu biểu về tổ chức xã hội và nhà nước của nền văn minh Chăm-pa.

Trả lời:

Những thành tựu tiêu biểu về tổ chức xã hội và nhà nước của nền văn minh Chăm-pa:

• Cư dân Chăm-pa chủ yếu sinh sống trong làng, duy trì quan hệ cộng đồng và thân tộc. Từng gia đình trong làng nhận ruộng đất cày cấy và thực hiện nghĩa vụ thuế khoá, lao dịch với nhà nước.
• Nhà nước Chăm-pa ra đời vào khoảng thế kỉ II, được tổ chức theo thể chế quân chủ chuyên chế. Nhà vua là chủ sở hữu tối cao về ruộng đất, là người có quyền quyết định duy nhất về việc ban tặng ruộng đất cho các đền miếu, ban cấp cho quan lại. Giúp việc cho vua là quan lại ở trung ương và địa phương, phân cấp thành 3 hạng tôn quan, thuộc quan, ngoại quan.

2. Văn minh Phù Nam

2.1. Cơ sở hình thành

Điều kiện tự nhiên

Câu 1: Đọc thông tin và tư liệu, hãy nêu cơ sở về điều kiện tự nhiên hình thành nền văn minh Phù Nam.

Trả lời:

Cơ sở về điều kiện tự nhiên hình thành nền văn minh Phù Nam:

• Văn minh Phù Nam hình thành trên lưu vực châu thổ sông Cửu Long với hệ thống sống ngòi, kênh rạch chẳng chịt đổ ra biển. Địa hình khu vực thấp, nguồn nước dồi dào, thuận lợi cho canh tác nông nghiệp trồng lúa nước.
• Có vị trí tiếp giáp biển với nhiều nơi thuận lợi cho việc tránh bão, neo đậu thuyền bè của các thương nhân, cư dân Phù Nam sớm có điều kiện giao lưu với nền văn minh của nhiều quốc gia khác, đặc biệt là nền văn minh Ấn Độ.

Dân cư

Câu 2: Đọc thông tin và tư liệu, hãy nêu cơ sở dân cư hình thành nền văn minh Phù Nam.

Trả lời:

Cơ sở dân cư hình thành nền văn minh Phù Nam: chủ nhân của văn minh Phù Nam chủ yếu là cư dân bản địa (người Môn cổ) kết hợp với một bộ phận cư dân đến từ bên ngoài. Họ cùng nhau thiết lập quốc gia mới, làm chủ nền văn minh Phù Nam.

2.2. Những thành tựu tiêu biểu

Đời sống vật chất

Câu 1: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát các Hình 13.5, 13.6, hãy nêu thành tựu tiêu biểu về đời sống vật chất của nền văn minh Phù Nam.

Trả lời:

Thành tựu tiêu biểu về đời sống vật chất của nền văn minh Phù Nam:

• Cư dân Phù Nam đã sử dụng chữ viết từ rất sớm. Các loại văn tự có loại giống chữ Hán, chữ Phạn. Một số minh văn khắc trên bia đá, khắc trên vàng đã thể hiện tính bác học và trình độ uyên thâm của người viết.
• Cư dân Phù Nam có tư duy thẩm mĩ phát triển ở trình độ cao, thể hiện qua kĩ thuật chế tác đồ trang sức, kĩ thuật dệt vải, làm gốm, điêu khắc, kiến trúc.
• Về tín ngưỡng và tôn giáo, Hin-đu giáo và Phật giáo được tôn sùng. Ba vị thần được thờ phổ biến là Bra-ma, Vit-nu, Si-va. Dân gian còn có tín ngưỡng sùng bái núi thiêng và nàng công chúa rắn.

Tổ chức xã hội và nhà nước

Câu 2: Đọc thông tin và tư liệu, hãy trình bày những thành tựu tiêu biểu về tổ chức xã hội và nhà nước của nền văn minh Phù Nam.

Trả lời:

Những thành tựu tiêu biểu về tổ chức xã hội và nhà nước của nền văn minh Phù Nam:

• Tổ chức xã hội của cư dân Phù Nam là các xóm làng, gồm nhiều gia đình có quan hệ huyết thống, cùng sinh sống trong một khu vực. Xóm làng có quan hệ lỏng lẻo với nhau và bị bởi rừng rậm, đầm lầy.
• Nhà nước Phù Nam ra đời vào khoảng thế kỉ I, được tổ chức theo tể chế quân chủ chuyên chế, vua là người đứng đầu có quyền lực tối cao. Nhà nước Phù Nam là tập hợp của nhiều tổ quốc. Giúp việc cho vua là hệ thống quan lại và tăng lữ.

Đời sống tinh thần

Câu 3: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát các Hình 13.7, 13.8, hãy nêu thành tựu tiêu biểu về đời sống tinh thần trong nền văn minh Phù Nam.

Trả lời:

Thành tựu tiêu biểu về đời sống tinh thần trong nền văn minh Phù Nam:

Cư dân Phù Nam đã sử dụng chữ viết từ rất sớm. Các loại văn tự có loại giống chữ Hán, chữ Phạn. Một số văn minh khắc trên đá, khắc trên vàng đã thể hiện tính bác học và trình độ uyên thâm của người viết.

Cư dân Phù Nam có tư duy thẩm mĩ phát triển ở trình độ khá cao, thể hiện qua kĩ thuật chế tác đồ trang sức, kĩ thuật dệt vải, làm gốm,...

Về tín ngưỡng và tôn giáo, Hin đu giáo và Phật giáo được tôn sùng.