Đáp án Sinh học 12 kết nối Bài 19: Các bằng chứng tiến hoá

BÀI 19. CÁC BẰNG CHỨNG TIẾN HÓA

Mở đầu: Làm thế nào các nhà khoa học biết được sự xuất hiện và phân bố của một loài nào đó trong quá khứ cách đây hàng triệu năm?

Hướng dẫn chi tiết:

Bằng các phương pháp xác định tuổi hóa thạch, dựa vào các bằng chứng giải phẫu so sánh, bằng chứng tế bào học và phân tử, các nhà khoa học có thể xác định sự xuất hiện và phân bố của một loài trong quá khứ cách đây hàng triệu năm.

I. BẰNG CHỨNG HÓA THẠCH

Câu 1: Hoá thạch được hình thành như thế nào?

Hướng dẫn chi tiết:

Quá trình hình thành hóa thạch: Một số loài động vật sống cách đây hàng triệu năm, chúng chết đi và bị chôn vùi trong cát, tàn tro núi lửa hay bụi đất. Sau khi chết, sinh vật được chôn vùi cùng các lớp vật chất để chống lại những điều kiện khắc nghiệt có thể khiến nó bị phân rã. Các sinh vật biển thường rất dễ hình thành hóa thạch vì xác của chúng sau khi chết sẽ lắng xuống đáy biển và bị cát phủ lấp. Lớp cát địa chất đó sau nhiều niên đại sẽ biến thành đá vôi (limestone) hoặc đá phiến (schist).

Câu 2: Tuổi của các hoá thạch được xác định dựa vào thành phần hoá học hay đặc điểm hình thái của chúng? Giải thích.

Hướng dẫn chi tiết:

Tuổi của hóa thạch có thể được xác định nhờ phân tích các đồng vị phóng xạ có trong hóa thạch hoặc có trong lớp đất đá chứa hóa thạch. Vì các đồng vị phóng xạ gần như không thay đổi qua thời gian, đựa vào đó, ta có thể ước lượng tuổi của hóa thạch.

II. BẰNG CHỨNG GIẢI PHẪU SO SÁNH

Câu 1: Một số loài rắn, mặc dù không có chân nhưng trong cơ thể vẫn còn mẩu xương nhỏ không còn chức năng. Từ đặc điểm đó có thể rút ra được kết luận gì về sự tiến hoá liên quan đến chi của các loài này?

Hướng dẫn chi tiết:

Ta có thể rút ra kết luận: Mẩu xương nhỏ không còn chức năng đó có thể là dấu vết của sự tiến hóa từ một tổ tiên có chân sang loài rắn hiện đại không có chân. Trong quá trình tiến hóa, chân của loài rắn bị tiêu giảm để thích nghi với môi trường sống.

Câu 2: Cánh của chim với cánh của chuồn chuồn đều có chức năng giúp các con vật bay lượn. Các cấu trúc này có phải là cấu trúc tương đồng không? Giải thích.

Hướng dẫn chi tiết:

Cánh của chim với cánh của chuồn chuồn không phải là cấu trúc tương đồng. Vì mặc dù cánh của chim và cánh của chuồn chuồn đều có chức năng là giúp chúng bay lượn, nhưng không có chung nguồn gốc, cánh chim phát triển từ chi trước, còn cánh chuồn chuồn mọc ra từ bộ xương ngoài của chuồn chuồn. 

III. BẰNG CHỨNG TẾ BÀO HỌC VÀ SINH HỌC PHÂN TỬ

Câu 1: Những bằng chứng tế bào học nào cho thấy các loài có chung tổ tiên?

Hướng dẫn chi tiết:

Những bằng chứng tế bào học cho thấy các loài có chung tổ tiên: Tất cả các sinh vật đều được cấu tạo từ một hoặc nhiều tế bào và các tế bào đều có những đặc điểm cấu trúc giống nhau như màng tế bào, vùng nhân/nhân, tế bào chất. Các hoạt động chuyển hoá vật chất và năng lượng ở các tế bào cơ bản là giống nhau.

Câu 2: Nêu một số bằng chứng phân tử cho thấy mọi sinh vật đều có chung nguồn gốc.

Hướng dẫn chi tiết:

Một số bằng chứng phân tử cho thấy mọi sinh vật đều có chung nguồn gốc: Các tế bào của mọi sinh vật đều có các thành phần phân tử hoá học cơ bản như nhau. Vật chất di truyền của các tế bào đều là DNA, mã di truyền về cơ bản được dùng chung cho các loài, protein ở hầu hết các loài đều được cấu tạo từ 20 loại amino acid. Các loài có họ hàng càng gần gũi thì trình tự nucleotide của các gene và trình tự amino acid trong phân tử protein của chúng càng giống nhau.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Giải thích những ưu điểm của bằng chứng hoá thạch.

Hướng dẫn chi tiết:

Ưu điểm của bằng chứng hoá thạch:

• Là bằng chứng trực tiếp cho thấy các loài sinh vật đã từng tồn tại, tiến hoá 

• Cho biết vị trí phân bố của chúng trên Trái Đất. 

• Cho thấy các dạng sống trung gian chuyển tiếp giữa các nhánh sinh vật đã từng tồn tại trong quá khứ. 

Câu 2: Hãy cho biết bằng chứng tiến hoá nào giúp xác định được mối quan hệ họ hàng cũng như nguồn gốc tiến hoá của mọi loài hiện đang sống trên Trái Đất? Giải thích.

Hướng dẫn chi tiết: