Đáp án Sinh học 12 kết nối Bài 11: Liên kết gene và hoán vị gene

BÀI 11. LIÊN KẾT GENE VÀ HOÁN VỊ GENE

Mở đầu: Vào năm 1905, W. Bateson, E. R. Saunders và R. C. Punnett khi nghiên cứu hai tính trạng tương phản trên cây đậu ngọt (màu hoa tím/đỏ và hình dạng hạt phấn dài/tròn) đã thu nhận kết quả phân li kiểu hình ở thế hệ F, khác với tỉ lệ 9: 3: 3: 1 theo quy luật phân li độc lập của Mendel, trong đó chia ra hai nhóm kiểu hình (nhóm kiểu hình giống bố mẹ chiếm ưu thế và nhóm kiểu hình khác bố mẹ chiếm phần nhỏ). Các nhà khoa học vào thời điểm đó đã không giải thích được cơ chế di truyền chi phối. Điều gì đã dẫn tới hiện tượng di truyền khác biệt này?

Hướng dẫn chi tiết:

Liên kết và hoán vị gene đã dẫn tới hiện tượng di truyền khác biệt này.

I. LIÊN KẾT GENE

Câu 1: Liên kết gene là gì? Trình bày cơ sở tế bào học của hiện tượng liên kết gene.

Hướng dẫn chi tiết:

Hiện tượng các gene trên cùng một NST di truyền cùng nhau là liên kết gene. Cơ sở tế bào học: mỗi gene nằm trên NST tại một vị trí xác định gọi là locus, các gene phân bố dọc theo chiều dài của NST, các NST phân li trong giảm phân dẫn tới các gene trên cùng một NST phân li cùng nhau.

Câu 2: Hãy trình bày vai trò của liên kết gene.

Hướng dẫn chi tiết:

Vai trò của liên kết gene: tập hợp các gene có lợi, đảm bảo cho sinh vật thích nghi với môi trường trên cùng một NST và di truyền các gene này cùng nhau để đảm bảo duy trì sự ổn định của loài; sử dụng các chỉ thị phân tử để hỗ trợ việc sàng lọc, lựa chọn kiểu hình mong muốn của vật nuôi hay giống cây trồng. 

II. HOÁN VỊ GENE

Câu 1: Hoán vị gene là gì? Hãy trình bày cơ sở tế bào học của hiện tượng hoán vị gene.

Hướng dẫn chi tiết:

• Hiện tượng các allele tương ứng của một gene trao đổi vị trí cho nhau trên cặp NST tương đồng, làm xuất hiện các tổ hợp gene mới, từ đó dẫn tới tạo thành các tổ hợp kiểu hình mới là hoán vị gene.

• Cơ sở tế bào học: Ở kì đầu của giảm phân I, hiện tượng trao đổi chéo xảy ra giữa các chromatid khác nguồn gốc giữa cặp NST kép tương đồng dẫn tới sự hoán đổi vị trí của các gene. 

Câu 2: Vì sao hoán vị gene làm tăng nguồn biến dị di truyền?

Hướng dẫn chi tiết:

Hoán vị gene xảy ra trong giảm phân tạo ra các giao tử tái tố hợp mang các tố hợp gene mới. Kết hợp với sự tố hợp ngẫu nhiên của các giao tử trong quá trình thụ tinh hình thành hợp tử ở các loài sinh sản hữu tính, làm tăng nguồn biến dị di truyền cho quá trình tiến hóa và chọn giống.

III. BẢN ĐỒ DI TRUYỀN

Câu 1: Bản đồ di truyền là gì? Hãy nêu ý nghĩa của việc lập bản đồ di truyền.

Hướng dẫn chi tiết:

Sơ đồ biểu diễn trật tự sắp xếp và khoảng cách tương đối giữa các gene trên NST được gọi là bản đồ di truyền. Ý nghĩa: giúp dự đoán tần số các tổ hợp gene mới trong các phép lai, điều này có ý nghĩa trong việc chọn, tạo giống.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Xét hai cặp tính trạng tương phản do hai gene nằm trên cùng một NST quy định. Hãy viết các kiểu gene có thể có cho cá thể dị hợp tử và vẽ sơ đồ NST thể hiện locus của các gene tương ứng cho mỗi kiểu gene.

Hướng dẫn chi tiết: