Giáo án chuyên đề Hóa học 11 cánh diều chuyên đề 11.1 Bài 3: Phân bón hữu cơ (P2)

Hoạt động 3: Tìm hiểu ưu, nhược điểm của các loại phân bón hữu cơ, cách bảo quản và tác động tới môi trường của phân bón hữu cơ.

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS ưu, nhược điểm của các loại phân bón hữu cơ, cách bảo quản và tác động tới môi trường của phân bón hữu cơ.
2. Nội dung: HS làm theo cặp đôi: Đọc sách CĐHT và báo cáo.
3. Sản phẩm học tập:

• Từ hoạt động của HS và tổng kết kiến thức của GV dẫn đến nội dung tóm tắt ghi vào vở.
• Biểu hiện của kĩ năng “nêu được”, “trình bày được” đối với kiến thức liên quan.

1. Tổ chức hoạt động:

Gợi ý kế hoạch Vận dụng 2:

Cách làm phân bón hữu cơ từ rác thải sinh hoạt

Bước 1: Chọn thùng chứa phân bón hữu cơ

Đầu tiên, cần chuẩn bị thùng chứa như thùng nhựa, thùng gỗ,… có thể tích khoảng 20 -120 lít. Chú ý nên khoan vào lỗ nhỏ ở thân thùng để có chỗ thoát nước. (các hợp chất hữu cơ phân hủy tạo thành nước nên cần các lỗ để thoát nước)

Bước 2: Xác định vị trí đặt thùng thích hợp

Do thùng chứa phân hữu cơ nên sẽ gây mùi. Nên việc đầu tiên cần làm là đặt thùng ở nơi xa chỗ sinh hoạt. Có thể có nhiều ánh nắng để thúc đẩy quá trình phân hủy rác nhanh hơn. Đặt nơi có chỗ thoát nước.

Bước 3: Phân loại rác, chọn những rác thải hữu cơ làm phân bón hữu cơ tại nhà

Trong rác hữu cơ có chứa hàm lượng carbon và đạm nitrogen giúp cung cấp dưỡng chất cho cây. Chú ý không nên sử dụng đồ nhựa, các loại xương, thị của gia súc, gia cầm,… Vì khi ủ thì nhựa không phân hủy được, còn xương, thịt sẽ có mầm bệnh và hôi thối. Cũng không nên dùng các sản phẩm từ sữa, gỗ đã qua chế biến, cỏ dại, than gỗ,.. Đặc biệt, không nên dùng các loại rác như vỏ quýt, cam, lá bạch đàn, lá sả,… Vì những loại rác này có chứa tinh dầu, làm hại đến sự phát triển của vi sinh vật có lợi.

Bước 4: Cách trộn các loại rác hữu cơ

Trộn đều hỗn hợp rác hữu cơ rồi ủ 2 tuần thì bắt đầu tưới nước lên hỗn hợp đã ủ.

Chú ý kiểm tra độ ẩm cho thùng chứa. Dùng tay nắm hỗn hợp rác sao cho nếu thấy nước rủ qua kẽ tay thì thêm rơm rạ. Nếu nắm lại thấy rác tơi, rời rạc thì thêm nước. Còn nếu thấy hỗn hợp kết dính với nhau thì chứng tỏ độ ẩm đạt yêu cầu.

Sau đó, chỉ cần đợi tầm khoảng 30 ngày thì phân đã phân hủy thành phân compost. Phân hữu cơ tự ủ sẽ có các đặc điểm như sau:

• Phân hữu cơ sẽ chuyển sang có màu nâu đất
• Phân sẽ có mùi của đất
• Phân hữu cơ vụn ra giống như mùn có nghĩa là phân đã phân hủy hoàn toàn. Và có thể đem ra sử dụng để bón cho cây trồng.

Đặc biệt là có thể ép phân hữu cơ thành dạng viên. Viên phân hữu cơ có tính chậm tan, giúp cây hấp thu dưỡng chất tốt hơn. Tránh bị rửa trôi và có hiệu quả tốt hơn phân bón thường.

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
2. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học thông qua trả lời câu hỏi dưới dạng trắc nghiệm.
3. Nội dung: HS sử dụng SCĐ, kiến thức đã học, GV hướng dẫn (nếu cần thiết) để trả lời câu hỏi.
4. Sản phẩm học tập: HS hoàn thành được bài tập trắc nghiệm
5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV giao nhiệm vụ cho HS: Khoanh tròn vào câu đặt trước câu trả lời đúng

Câu 1:  Phân xanh là phân bón hữu cơ từ

1. rơm, rạ, thân cây, rác thải hữu cơ. B. thân cây, cành cây, lá cây tươi.
2. phân, nước tiểu động vật D. rác thải sinh hoạt

Câu 2. Nhóm phân nào sau đây dùng để bón lót:

1. Phân hữu cơ, phân xanh, phân đạm B. Phân xanh, phân kali, phân NPK
2. Phân rác, phân xanh, phân chuồng D. Phân DAP, phân lân, phân xanh, phân vi sinh

Câu 3. Tại sao phân bón hữu cơ thường sử dụng để bón lót?

1. Do dễ tan trong nước.
2. Do có mùi khó chịu.
3. Do quá trình hấp thụ chất hữu cơ của cây xảy ra nhanh.
4. Do quá trình hấp thụ chất hữu cơ của cây xảy ra chậm.

Câu 4. Chọn phát biểu sai.

1. Phân bón hữu cơ cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng
2. Phân bón hữu cơ cung cấp một nguyên tố dinh dưỡng nhất định.
3. Phân bón hữu cơ giúp cải tạo và nâng cao độ phì nhiêu cho đất..
4. Phân bón hữu cơ nâng cao chất lượng nông sản

Câu 5. Chọn phát biểu đúng.

1. Cần bảo quản phân bón hữu cơ ở nơi có ánh nắng chiếu trực tiếp.
2. Cần bảo quản phân bón hữu cơ ở nơi có độ ẩm không khí cao.
3. Cần bảo quản phân bón hữu cơ ở nơi thoáng mát, khô ráo.
4. Cần bảo quản phân bón hữu cơ ở nơi thoáng mát, gần nơi sinh sống.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS tiếp nhận, thực hiện làm bài tập trắc nghiệm theo yêu cầu.

- GV quan sát và hỗ trợ, hướng dẫn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận:

- Mỗi một câu GV mời HS trình bày. Các HS khác chú ý chữa bài, theo dõi nhận xét bài trên bảng. 

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV chữa bài, chốt đáp án, tuyên dương các hoạt động tốt, nhanh và chính xác.

Đáp án bài tập trắc nghiệm

1. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
2. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học thông qua trả lời câu hỏi.
3. Nội dung: HS sử dụng SCĐ, kiến thức đã học, liên hệ thực tế, GV hướng dẫn (nếu cần thiết) để trả lời câu hỏi.
4. Sản phẩm học tập: HS giải được các bài tập vận dụng.
5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS làm các bài tập vận dụng:

Bài 1. Hãy tìm hiểu về hoạt động của một loại vi sinh vật có ích trong phân hữu cơ sinh học.

Bài 2. Hãy tìm hiểu, lập danh sách các cây họ Đậu đóng vai trò là cây phân xanh.

Bài 3. Việc đốt rơm, rạ trên đồng sẽ gây ô nhiễm môi trường và thoái hoá đất. Vậy, nên sử dụng rơm, rạ như thế nào để có thể mang lại nhiều lợi ích hơn cho người nông dân?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ trả lời, có thể thảo luận nhóm đôi, kiểm tra chéo đáp án.

- HS hoàn thành các bài tập GV yêu cầu (Hoàn thành tại nhà nếu trên lớp không còn thời gian).

- GV quan sát và hỗ trợ, hướng dẫn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Mỗi bài tập GV mời HS trình bày, các HS khác chú ý chữa bài, theo dõi nhận xét bài trên bảng.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV chữa bài, chốt đáp án, tuyên dương các bạn HS trả lời nhanh và chính xác.

- GV chú ý cho HS các lỗi sai mắc phải.

Đáp án bài tập vận dụng

Bài 1. Trichoderma sp. thuộc loại nấm bất toàn Deuteromycetes.

Trichoderma có thể phát triển và hình thành bào tử trên môi trường có nhiều cellulose như: bã đậu phụ, lõi ngô, cám gạo, thóc, bã bia. Hầu hết các loài Trichoderma phát triển mạnh ở nhiệt độ 25 – 35^oC, pH thích hợp 5 – 6.

Cơ chế đối kháng vi sinh vật gây hại cây trồng của nấm Trichoderma sp.

Cơ chế ký sinh: Sợi nấm Trichoderma vây xung quanh và thắt chặt các sợi nấm bệnh, sau đó xuyên qua sợi nấm bệnh làm thủng màng ngoài và gây nên sự phân huỷ các chất nguyên sinh bên trong sợi nấm bệnh.

Cơ chế kháng sinh: Nấm Trichoderma tiết ra một số kháng sinh: Gliotoxin, Viridin, Trichoderma và Dermadin. Các kháng sinh này là độc tố tiêu diệt vi sinh gây hại cây trồng.

Cơ chế tiết enzymes phân hủy: nấm Trichoderma tiết ra các enzymes phân giải như laminarinase, chitinase, β-glucanase, enzyme β-1,4-N-acetylglucosaminidase và enzyme endochitinase. Các enzyme này giúp Trichoderma phá vỡ vách tế bào, ức chế sự phát triển của nấm gây bệnh.

Cơ chế cạnh tranh: nấm Trichoderma cạnh tranh với nấm gây bệnh cây về dinh dưỡng, nơi cư trú. Nấm Trichoderma chiếm các chỗ định cư cũng như dinh dưỡng của nấm gây bệnh.

⇒ Phân hữu cơ sinh học chứa Trichoderma sp. có khả năng phân giải mạnh các hợp chất khó tan thành các chất dễ tan, giúp cây trồng hấp thụ dễ dàng và có khả năng phòng trị nhiều loại bệnh cây trồng do vi sinh vật gây ra.

(HS có thể tìm hiểu thông tin các loại vi sinh vật có ích trong phân hữu cơ sinh học khác)

Bài 2.

Các cây họ Đậu đóng vai trò là cây phân xanh: lạc, muồng, điên điển (điền thanh), đậu mèo, cây so đũa, đậu săng, hàn the ba lá (sơn lục đậu), đậu biếc, cỏ trinh nữ,...

Bài 3.

Nên sử dụng rơm, rạ làm phân hữu cơ để có thể mang lại nhiều lợi ích hơn cho người nông dân: cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng, tăng độ tơi xốp đất, hạn chế xói mòn và tránh bị khô hạn; đặc biệt là tránh gây ô nhiễm môi trường hơn so với việc đốt rơm, rạ.

* HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

- Ôn lại kiến thức đã học.

- Hoàn thành bài tập vận dụng.

- Đọc và tìm hiểu trước nội dung Bài 4: Tách tinh dầu từ các nguồn thảo mộc tự nhiên