Giáo án điện tử chuyên đề Kinh tế pháp luật 11 cánh diều Bài 8: Một số quy định của pháp luật dân sự về hôn nhân và gia đình, thừa kế di sản

VUI MỪNG CHÀO ĐÓN

CÁC EM ĐẾN BUỔI HỌC NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Trò chơi “Ai nhanh hơn”

Trong thời gian 3 phút, mỗi đội viết các từ khóa liên quan đến pháp luật lao động vào bảng nhóm. Đội nào tìm được nhiều từ đúng hơn sẽ về đích.

Luật chơi

KHỞI ĐỘNG

Trò chơi “Ai nhanh hơn”

Chia sẻ suy nghĩ sau khi tham gia trò chơi. Sau đó, hãy chọn một từ khóa để chia sẻ hiểu biết của mình về từ khóa này.

CHUYÊN ĐỀ 3: MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LUẬT DÂN SỰ

BÀI 8: MỘT SỐ QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT DÂN SỰ VỀ HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH, THỪA KẾ DI SẢN

NỘI DUNG BÀI HỌC

02

Tìm hiểu một số quy định của pháp luật dân sự về thừa kế di sản

01

Tìm hiểu một số quy định pháp luật dân sự về hôn nhân và gia đình

Tìm hiểu một số quy định pháp luật dân sự về hôn nhân và gia đình

01

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu quan hệ nhân thân và quan hệ tài sản giữa vợ và chồng

Cả lớp chia thành các nhóm 4; yêu cầu các nhóm đọc thông tin và các trường hợp ở mục 1a SCĐHT trang 59 – 60 và trả lời các câu hỏi

a) Từ thông tin trên, theo em, quyền và nghĩa vụ về nhân thân của vợ và chồng ở trường hợp 1 được thể hiện như thế nào?

b) Theo em, tài sản chung và tài sản riêng của A trong khối tài sản chung của vợ chồng là bao nhiêu?

a) Quyền và nghĩa vụ về nhân thân của vợ chồng trong trường hợp 1 được thể hiện trong thông tin:

Vợ, chồng bình đẳng với nhau trong quan hệ dân sự và các quan hệ khác liên quan đến hôn nhân và gia đình

Con trai, con gái được gia đình chăm sóc, giáo dục và tạo điều kiện như nhau để học tập, lao động, vui chơi, giải trí và phát triển

b) Tài sản chung và tài sản riêng của A trong khối tài sản chung của vợ chồng được xác định như sau:

A và B là vợ chồng hợp pháp, có tài sản chung 500 triệu đồng, chia đôi để giảm rủi ro trong kinh doanh. A có 250 triệu đồng là tài sản riêng sau khi chia.

A có tài sản riêng 200 triệu đồng do bố mẹ để lại thừa kế

Lợi tức 200 triệu đồng từ kinh doanh của A là tài sản chung của A và B, vì A đã thỏa thuận với B rằng lợi tức này sẽ dùng để tích lũy cho gia đình.

RÚT RA CÁC KẾT LUẬN VỀ QUAN HỆ NHÂN THÂN VÀ QUAN HỆ TÀI SẢN GIỮA VỢ VÀ CHỒNG

Quan hệ vợ chồng phát sinh từ khi nào? Nội dung pháp lí của quan hệ giữa vợ và chồng là gì?

Quan hệ vợ chồng phát sinh kể từ khi kết hôn hợp pháp. Nội dung pháp lí của quan hệ giữa vợ chồng là quan hệ nhân thân và quan hệ tài sản

Quan hệ nhân thân của vợ, chồng là quan hệ có mang nội dung kinh tế không? Theo đó, vợ chồng có nghĩa vụ gì với nhau?

Quan hệ nhân thân của vợ chồng không mang tính kinh tế, bao gồm nghĩa vụ thương yêu, chung thủy, tôn trọng, chăm sóc và giúp đỡ nhau. Vợ chồng tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo và hỗ trợ nhau trong việc chọn nghề nghiệp, học tập, nâng cao trình độ. Họ cũng có quyền tham gia hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội.

Quan hệ về tài sản của vợ chồng được xác định như thế nào? Nêu tên hai chế độ tài sản của vợ chồng?

Quan hệ tài sản của vợ chồng xác định tài sản chung, riêng và quyền, nghĩa vụ trong việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản. Vợ chồng có quyền thực hiện giao dịch, thanh toán, phân chia tài sản. Có hai chế độ tài sản: theo thỏa thuận và theo luật định.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu quan hệ nhân thân và quan hệ tài sản giữa các thành viên trong gia đình

Các nhóm đọc thông tin và các trường hợp ở mục 1b SCĐHT trang 61 – 62 và trả lời các câu hỏi:

a) Từ thông tin 1, theo em trong trường hợp 1, N có được quản lí số tiền của mình không? Giải thích tại sao

b) Thông tin 2 nói đến quyền nào giữa cha mẹ và con?

c) Từ thông tin 1, theo em trong trường hợp 2, quyền, nghĩa vụ của ông bà với cháu được thể hiện như thế nào?

a) Trong trường hợp 1, N 16 tuổi, theo quy định của pháp luật dân sự là người chưa thành niên. Vì vậy, bố mẹ là người đại diện quản lí số tiền ông bà nội cho riêng N, việc sử dụng tiền phải được sự đồng ý, thỏa thuận của bố mẹ N

b) Theo thông tin 2, tại Điều 71 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định: Con có nghĩa vụ và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ, đặc biệt khi cha mẹ mất năng lực hành vi dân sự, ốm đau, già yếu, khuyết tật, trong trường hợp gia đình có nhiều con thì các con phải cùng nhau chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ

c) Trong trường hợp 2, ông Q và bà là ông bà ngoại của P được ủy quyền của mẹ cháu P chăm sóc nuôi dưỡng cháu P phù hợp với quy định của pháp luật hôn nhân và gia đình (Điều 104 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định:

• Ông bà nội, ông bà ngoại có quyền và nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, giáo dục cháu, sống mẫu mực và làm gương cho cháu.
• Nếu cháu chưa thành niên, mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng tự nuôi dưỡng, ông bà có nghĩa vụ nuôi dưỡng cháu theo quy định.

RÚT RA KẾT LUẬN QUAN HỆ NHÂN THÂN VÀ QUAN HỆ TÀI SẢN GIỮA CÁC THÀNH VIÊN TRONG GIA ĐÌNH

Quan hệ giữa cha mẹ và con là quan hệ gì?

Quan hệ giữa cha mẹ và con là quan hệ giữa người cha, người mẹ với người con của họ

RÚT RA KẾT LUẬN QUAN HỆ NHÂN THÂN VÀ QUAN HỆ TÀI SẢN GIỮA CÁC THÀNH VIÊN TRONG GIA ĐÌNH

Cha mẹ có quyền và nghĩa vụ như thế nào đối vớii con của họ

Cha mẹ có quyền và nghĩa vụ thương yêu, tôn trọng ý kiến của con, chăm sóc, giáo dục con phát triển về thể chất, trí tuệ, đạo đức. Cha mẹ cũng có nghĩa vụ nuôi dưỡng, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của con chưa thành niên hoặc con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng tự nuôi mình.

RÚT RA KẾT LUẬN QUAN HỆ NHÂN THÂN VÀ QUAN HỆ TÀI SẢN GIỮA CÁC THÀNH VIÊN TRONG GIA ĐÌNH

Cha mẹ không được làm những việc gì với con của họ

Cha mẹ không được phân biệt đối xử với con trên cơ sở giới hoặc theo tình trạng hôn nhân của cha mẹ; không được xúi giục, ép buộc con làm việc trái pháp luật và trái đạo đức xã hội

RÚT RA KẾT LUẬN QUAN HỆ NHÂN THÂN VÀ QUAN HỆ TÀI SẢN GIỮA CÁC THÀNH VIÊN TRONG GIA ĐÌNH

Con có bổn phận, nghĩa vụ và quyền như thế nào đối với cha mẹ?

Con có bổn phận yêu quý, kính trọng, biết ơn và hiếu thảo với cha mẹ, giữ gìn danh dự gia đình. Con có nghĩa vụ và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ khi cha mẹ mất năng lực hành vi dân sự, ốm đau, già yếu, khuyết tật. Các con trong gia đình phải cùng nhau chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ.

RÚT RA KẾT LUẬN QUAN HỆ NHÂN THÂN VÀ QUAN HỆ TÀI SẢN GIỮA CÁC THÀNH VIÊN TRONG GIA ĐÌNH

Con có quyền có tài sản riêng không? Con đủ bao nhiêu tuổi trở lên có thể tự quản lí tài sản riêng? Con chưa đủ tuổi quản lí tài sản riêng thì ai sẽ quản lí tài sản riêng đó?

Con có quyền có tài sản riêng. Con đủ 15 tuổi trở lên có thể tự mình quản lí tài sản riêng hoặc nhờ cha mẹ quản lí.

RÚT RA KẾT LUẬN QUAN HỆ NHÂN THÂN VÀ QUAN HỆ TÀI SẢN GIỮA CÁC THÀNH VIÊN TRONG GIA ĐÌNH

Con có quyền có tài sản riêng không? Con đủ bao nhiêu tuổi trở lên có thể tự quản lí tài sản riêng? Con chưa đủ tuổi quản lí tài sản riêng thì ai sẽ quản lí tài sản riêng đó?

Tài sản riêng của con dưới 15 tuổi, con mất năng lực hành vi dân sự do cha mẹ quản lí. Cha mẹ có thể ủy quyền cho người khác quản lí tài sản riêng của con

RÚT RA KẾT LUẬN QUAN HỆ NHÂN THÂN VÀ QUAN HỆ TÀI SẢN GIỮA CÁC THÀNH VIÊN TRONG GIA ĐÌNH

Ông bà có quyền và nghĩa vụ như nào đối với con cháu và con cháu có nghĩa vụ như nào đối với ông bà?

Ông bà có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nêu gương tốt cho con cháu. Con cháu có nghĩa vụ kính trọng, chăm sóc, phụng dưỡng ông bà..

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu về li hôn

Từ thông tin trên, em hãy cho biết trường hợp li hôn giữa anh P và chị H là li hôn do yêu cầu của một bên hay là thuận tình li hôn?

Làm việc cá nhân, đọc thông tin và trường hợp ở mục 1c SCĐHT trang 63 và trả lời câu hỏi:

Trả lời

Căn cứ theo thông tin và tình huống, cả hai cùng kí vào đơn xin li hôn gửi đến Tòa án thì trường hợp li hôn giữa P và H là thuận tình li hôn

CÁC KẾT LUẬN LY HÔN

Ly hôn là gì?

Nếu kết hôn là nhằm xác lập quan hệ vợ chồng thì lo hôn được đặt ra khi nào? Quyền ly hôn có là quyền chuyển giao không? Ai là người có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn?

Tòa án có thể công nhận thuận tình ly hôn hoặc giải quyết ly hôn theo yêu cầu của một bên không?

CÁC KẾT LUẬN LY HÔN

Ly hôn là việc chấm dứt quan hệ vợ chồng theo bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án.

Ly hôn xảy ra khi hạnh phúc gia đình không còn, đời sống chung không thể kéo dài. Quyền li hôn là quyền nhân thân, không thể chuyển giao, vợ chồng có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết.

Tòa án có thể công nhận thuận tình li hôn hoặc giải quyết li hôn theo yêu cầu của một bên

02

Tìm hiểu một số quy định của pháp luật dân sự về thừa kế di sản

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu quy định chung về thừa kế tài sản

Chia lớp thành các nhóm 4, yêu cầu các nhóm đọc thông tin trường hợp ở mục 2a trong SCĐHT trang 64 – 65 và trả lời các câu hỏi:

a) Từ thông tin, theo em, trong trường hợp 1 anh A có quyền để lại toàn bộ tài sản của mình cho một tổ chức không? Giải thích tại sao

b) Theo em, ai có quyền được hưởng thừa kế trong trường hợp 3?

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu quy định chung về thừa kế tài sản

Chia lớp thành các nhóm 4, yêu cầu các nhóm đọc thông tin trường hợp ở mục 2a trong SCĐHT trang 64 – 65 và trả lời các câu hỏi:

c) Từ thông tin và các trường hợp trên, em hiểu thế nào về quyền thừa kế?

d) Trường hợp 2 có nói về thừa kế di sản không?

a) Anh A có quyền để lại toàn bộ tài sản của mình cho mọi tổ chức thông qua di chúc. Vì người thừa kế theo di chúc có toàn quyền định đoạt tài sản của mình cho ai, cho bao nhiêu phụ thuộc hoàn toàn và ý chí của người để lại di chúc. Tuy nhiên, trước khi để lại tài sản cho tổ chức, phải trừ số tài sản của những người thừa kế đương nhiên không phụ thuộc vào nội dung di chúc

b) Những người được hưởng thừa kế trong trường hợp 2 theo dữ liệu tình huống 2 cung cấp bao gồm 3 người con của ông T và chia thừa kế theo pháp luật

c) Quyền thừa kế là:

- Cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật

- Có quyền để lại tài sản mình cho một tổ chức thông qua di chúc

d) Trong trường hợp 3, ông H và bà K tặng cho tài sản cho con trai và con gái. Đây không phải là thừa kế di sản. Việc thừa kế chỉ phát sinh khi có người mất và có tài sản để lại

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về thừa kế theo di chúc

Làm việc cặp đôi, đọc thông tin trường hợp ở mục 2b trong SCĐHT trang 65 – 66 và trả lời các câu hỏi:

a

Từ thông tin, theo em, trong trường hợp 1 việc phân chia tài sản của ông A theo di chúc có đúng không? Giải thích tại sao. Theo quan điểm của em, ông A có cần phải để lại tài sản cho người nào nữa không?

b

Trong trường hợp 2, theo em, việc ông C nói miệng để lại tài sản cho con gái Y có đúng pháp luật không? Vì sao?

a) Trong trường hợp 1, việc phân chia tài sản của ông A theo di chúc đúng theo quy định của pháp luật dân sự. Vì người để lại di sản thừa kế có toàn quyền định đoạt tài sản của mình, quyết định người hưởng tài sản thông qua di chúc

Tuy nhiên, ông A còn phải để lại tài sản cho những người thừa kế đương nhiên không phụ thuộc nội dung di chúc bao gồm: vợ, con chưa thành niên, con đã thành niên nhưng mất khả năng lao động

Trả lời

b) Trong trường hợp 2, ông C nói miệng để lại tài sản cho con gái Y là được vì:

Di chúc miệng được lập khi tính mạng người lập bị đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản (Điều 629, Bộ luật Dân sự 2015).

Di chúc miệng hợp pháp khi lập trước ít nhất hai người làm chứng, và sau đó người làm chứng ghi chép, ký tên, điểm chỉ. Trong vòng 5 ngày, di chúc phải được cơ quan có thẩm quyền xác nhận (Điều 630, Bộ luật Dân sự 2015).

Thừa kế theo di chúc là việc chuyển di sản thừa kế (tài sản, quyền về tài sản) của người chết cho những người còn sống theo sự định đoạt của người đó khi còn sống

Thừa kế theo di chúc là gì?

Rút ra các kết luận về thừa kế theo di chúc

Rút ra các kết luận về thừa kế theo di chúc

Người lập di chúc có toàn quyền trong việc định đoạt tài sản thuộc sở hữu của mình không? Nếu có thì trừ trường hợp nào?

Người lập di chúc có toàn quyền định đoạt tài sản của mình, trừ khi pháp luật yêu cầu để lại tài sản cho những người thừa kế đương nhiên như con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng, và con đã thành niên không có khả năng lao động. Những người này được hưởng hai phần ba suất thừa kế theo pháp luật nếu di sản chia theo pháp luật.

Hình thức di chúc có thể bằng văn bản (văn bản có người làm chứng, không có người làm chứng, có chứng thực của Uỷ ban nhân dân cấp xã hoặc công chứng tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì đều có hiệu lực pháp li như nhau) và di chúc bằng miệng

Nêu tên các hình thức di chúc?

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu về thừa kế theo pháp luật

--------------- Còn tiếp ---------------