Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

CHỦ ĐỀ 1: CẠNH TRANH, CUNG - CẦU TRONG KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

BÀI 1. CẠNH TRANH TRONG KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

(3 tiết)

1. MỤC TIÊU
2. Về kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Nêu được khái niệm cạnh tranh.
• Giải thích được nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh.
• Phân tích được vai trò của cạnh tranh trong nền kinh tế.
• Phê phán những biểu hiện cạnh tranh không lành mạnh.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: Biết tham gia các hình thức làm việc nhóm phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ để làm rõ nguyên nhân, vai trò của cạnh tranh. Đồng thời biết sử dụng ngôn ngữ để trình bày các thông tin, ý tưởng trong thảo luận, đánh giá vai trò của cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường.
• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Phân tích được các thông tin, câu chuyệ, tình huống và trường hợp trong bài học và thực tiễn cuộc sống liên quan đến vấn đề cạnh tranh trong kinh tế.

Năng lực đặc thù:

• Năng lực điều chỉnh hành vi: Hiểu được trách nhiệm của công dân trong thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước về cạnh tranh; phân tích, đánh giá được hành vi, việc làm của bản thân và người khác trong thực hiện cạnh tranh; đồng tình, ủng hộ những hành vi cạnh tranh lành mạnh; phê phán, đấu tranh với những thái độ, hành vi cạnh tranh không lành mạnh.
• Năng lực phát triển bản thân: Tự đánh giá được điểm mạnh, điểm yếu, khả năng, điều kiện của bản thân trong quan hệ cạnh tranh.
• Năng lực tìm hiểu và tham gia các hoạt động kinh tế - xã hội: Hiểu được kiến thức về cạnh tranh, chính sách, pháp luật của Nhà nước về cạnh tranh; giải thích được một cách đơn giản một số hiện tượng kinh tế về cạnh tranh; vận dụng được kiến thức đã học để phân tích, đánh giá, xử lí các hiện tượng trong đời sống xã hội liên quan đến cạnh tranh.

3. Phẩm chất:

• Trung thực và có trách nhiệm trong các mối quan hệ cạnh tranh.
• Có ý thức vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học ở nhà trường vào thực tiễn.

1. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
2. Đối với giáo viên

• SGK, SGV, SBT môn Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 11, Giáo án;
• Tranh/ ảnh, clip, câu chuyện, ví dụ thực tế,... về cạnh tranh;
• Đồ dùng đơn giản để sắm vai;
• Máy tính, máy chiếu, bài giảng Powerpoint,...(nếu có).

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 11.
• Vở ghi, bút.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
2. Mục tiêu: Giới thiệu ý nghĩa bài học, khai thác trải nghiệm của HS về vấn đề liên quan đến nội dung bài học mới, tạo hứng thú cho HS.
3. Nội dung: GV yêu cầu HS nghiên cứu nội dung trong SGK và trả lời câu hỏi.
4. Sản phẩm học tập: HS dựa vào kiến thức và hiểu biết cá nhân để đưa ra câu trả lời.
5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV mời 1 HS đọc to nội dung phần Mở đầu trong SGK, tr.6: Trên thị trường, một loại sản phẩm có thể do nhiều chủ thể cùng sản xuất. Sản phẩm cùng loại có mẫu mã khác nhau, đến với người tiêu dùng bằng nhiều hình thức và có thể khác biệt về giá bán.

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

+ Em hãy nêu ví dụ về một hàng hóa được cung cấp bởi nhiều chủ thể sản xuất và cho biết sự khác biệt giữa các sản phẩm đó.

+ Theo em, vì sao các chủ thể sản xuất luôn tạo ra sự khác biệt như vậy?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS lắng nghe, suy nghĩ câu trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời 1 - 2 HS trả lời câu hỏi: Mặt hàng quần áo có thể được cung cấp bởi nhiều chủ thể sản xuất nhưng có sự khác biệt về chất lượng, màu sắc, giá cả,… Các chủ thể sản xuất tạo ra sự khác biệt như vậy là để tăng giá trị cho sản phẩm.

- Các HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, tuyên dương câu trả lời của HS.

- GV dẫn dắt vào nội dung bài mới: Trong nền kinh tế thị trường, các chủ thể kinh tế được tự do sản xuất, kinh doanh, mua bán hàng hóa trên thị trường nên phải cạnh tranh với nhau để tồn tại và phát triển. Hiểu rõ về cạnh tranh giúp chúng ta tham gia các hoạt động kinh tế tích cực, lành mạnh, góp phần xây dựng kinh tế xã hội văn minh, giàu đẹp. Để hiểu rõ hơn, chúng ta sẽ tìm hiểu trong bài học hôm nay - Bài 1. Cạnh tranh trong kinh tế thị trường.

1. HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm cạnh tranh

1. Mục tiêu: HS nêu được khái niệm cạnh tranh.
2. Nội dung: Đọc trường hợp mục 1 - SGK tr.6, thảo luận nhóm đôi và tìm hiểu khái niệm cạnh tranh.
3. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về khái niệm cạnh tranh.
4. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 2: Tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh

1. Mục tiêu: HS biết được nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh.
2. Nội dung: GV yêu cầu HS nghiên cứu 2 trường hợp trong SGK để trả lời câu hỏi.
3. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh.
4. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 3: Tìm hiểu vai trò của cạnh tranh trong nền kinh tế

1. Mục tiêu: HS phân tích được vai trò của cạnh tranh trong nền kinh tế.
2. Nội dung: GV yêu cầu HS đọc trường hợp mục 3 trong SGK trang 8 để trả lời câu hỏi.
3. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về vai trò của cạnh tranh trong nền kinh tế.
4. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 4: Tìm hiểu cạnh tranh không lành mạnh

1. Mục tiêu: HS phê phán các biểu hiện cạnh tranh không lành mạnh.
2. Nội dung: GV yêu cầu HS nghiên cứu trường hợp trong SGK trang 9 để trả lời câu hỏi.
3. Sản phẩm học tập: HS nêu được biểu hiện và tác hại của hành vi cạnh tranh không lành mạnh.
4. Tổ chức hoạt động:

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
2. Mục tiêu: Củng cố tri thức vừa khám phá; rèn luyện kĩ năng xử lí tình huống, liên hệ thực tế nhằm điều chỉnh ý thức, hành vi của bản thân với những vấn đề liên quan đến cạnh tranh.
3. Nội dung: GV giao nhiệm vụ, HS thảo luận, thực hiện yêu cầu.
4. Sản phẩm học tập: HS trả lời câu hỏi trắc nghiệm và làm các bài tập phần Luyện tập SGK trang 9, 10.
5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

Nhiệm vụ 1: Khoanh tròn vào đáp án đặt trước câu trả lời đúng

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi trắc nghiệm:

Câu 1.  Sự tồn tại nhiều chủ sở hữu với tư cách là những đơn vị kinh tế độc lập, tự do sản xuất kinh doanh là một trong những?

1. Nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh B. Tính chất cạnh tranh
2. Nguyên nhân của sự giàu nghèo D. Nguyên nhân của sự ra đời hàng hóa

Câu 2. Dòng nào sau đây là việc làm được pháp luật cho phép trong cạnh tranh?

1. Đầu cơ tích trữ để nâng giá cao
2. Khai báo không đúng mặt hàng kinh doanh
3. Bỏ nhiều vốn để đầu tư sản xuất
4. Bỏ qua yếu tố môi trường trong quá trình sản xuất

Câu 3. Yếu tố nào dưới đây không phải mặt tích cực của cạnh tranh?

1. Kích thích lực lượng sản xuất, khoa học kĩ thuật phát triển.
2. Khai thác tối đa mọi nguồn lực của đất nước.
3. Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hội nhập kinh tế quốc tế.
4. Khai thác tài nguyên làm cho môi trường suy thoái.

Câu 4. Gia đình G bán bún phở, gần đây do có nhiều quán bún phở gần đó nên gia đình G đã đầu tư vào chất lượng và thái độ phục vụ khách hàng chu đáo hơn. Nhờ vậy, lượng khách tăng lên đáng kể, việc buôn bán nhờ thế mà khá lên. Vậy, gia đình G đã vận dụng nội dung của:

1. Cạnh tranh không lành mạnh. B. Cạnh tranh lành mạnh.
2. Chiêu thức trong kinh doanh. D. Cạnh tranh tiêu cực.

Câu 5. Vì quán cà phê của mình vắng khách trong khi quán đối diện của nhà anh H khách lại rất đông nên anh K đã thuê kẻ xấu ngày nào cũng quậy phá quán của anh H. Vậy, gia đình G đã:

1. cạnh tranh tiêu cực. B. cạnh tranh lành mạnh.
2. chiêu thức trong kinh doanh. D. cạnh tranh không lành mạnh.

Nhiệm vụ 2: Làm bài tập phần Luyện tập SGK trang 10, 11

- GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập theo hướng dẫn:

Bài 1. Em hãy cho biết các nhận định sau đây về cạnh tranh trong nền kinh tế là đúng hay sai? Vì sao?

- GV có thể tổ chức cho HS thảo luận theo nhóm đôi lần lượt từng quan điểm hoặc có thể chia lớp thành các nhóm, mỗi nhóm một quan điểm.

Bài 2. Em hãy chỉ ra những nhận định đúng về nguyên nhân cạnh tranh trong các câu sau và giải thích tại sao.

- GV chia lớp học thành 8 nhóm để hai nhóm thảo luận một trường hợp. Sau khi một trong hai nhóm trình bày ý kiến của mình, GV mời nhóm còn lại bổ sung, các nhóm khác nêu thêm ý kiến.

Bài 3. Em hãy phân tích vai trò của cạnh tranh trong nền kinh tế qua những trường hợp sau.

- GV chia lớp làm 4 nhóm, mỗi nhóm nghiên cứu và phân tích vai trò của cạnh tranh trong một trường hợp.

- Sau khi các nhóm trình bày, các nhóm khác nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bài 4. Nhận xét tình huống

- GV cho HS làm việc cá nhân, đọc và nghiên cứu tình huống trong SGK, trang 11 và cho biết: Em đồng tình hay không đồng tình với hành động của giám đốc H trong tình huống? Vì sao?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi trắc nghiệm, làm bài tập phần Luyện tập SGK trang 10, 11.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời câu hỏi trắc nghiệm:

- HS hoàn thành các bài tập:

Bài 1:

1. Sai, vì cạnh tranh là các chủ thể sản xuất kinh doanh phải tìm ra cách tận dụng tốt nhất các nguồn lực, công nghệ,… để đạt được hiệu quả sản xuất kinh doanh tốt nhất.
2. Đúng, vì cạnh tranh là sự ganh đua, đấu tranh giữa các chủ thể tham gia nền kinh tế thị trường để giành được điều kiện tốt nhất trong sản xuất kinh doanh để thu về lợi nhuận cao nhất.
3. Sai, vì cạnh tranh là sự đấu tranh giữa các chủ thể sản xuất kinh doanh độc lập để có được những điều kiện thuận lợi nhất để đạt được lợi ích cao nhất.
4. Đúng, vì cạnh tranh là sự đấu tranh giữa các chủ thể sản xuất kinh doanh độc lập để có được những điều kiện thuận lợi nhất để đạt được lợi ích cao nhất.
5. Đúng, vì cạnh tranh là để các chủ thể sản xuất kinh doanh tìm ra những cách sản xuất, kinh doanh tốt nhất để giảm thiểu chi phí sản xuất đồng thời nâng cao được năng suất, hiệu quả kinh doanh.

Bài 2:

- Các nhận định đúng: A, B, D.

- Giải thích: vì các nguồn lực có hạn, các điều kiện sản xuất, mua bán, tiêu dùng là khác nhau nên các chủ thể kinh tế phải cạnh tranh để thực hiện được lợi ích của mình.

Bài 3: Vai trò của cạnh tranh

1. Cạnh tranh giúp đáp ứng tốt về mẫu mã, chất lượng, nhu cầu tiêu dùng của các gia đình dịp Tết.
2. Cạnh tranh giúp các doanh nghiệp tận dụng tốt các kĩ thuật sản xuất tiên tiến, từ đó sản phẩm được sản xuất ra có chất lượng tốt.
3. Cạnh tranh giúp nâng tầm chất lượng sản phẩm trái cây tươi và sản phẩm chế biến từ trái cây nhiệt đới từ Việt Nam ở thị trường thế giới.
4. Cạnh tranh giúp làng dệt lụa truyền thống tỉnh H quảng bá được độ phổ biến của mình với khách du lịch trong và ngoài nước.

Bài 4:

Em không đồng tình với hành động của giám đốc công ty H vì cạnh tranh là để gia tăng giá trị, chất lượng sản phẩm chứ không phải cắt giảm chi phí sản xuất bằng nguyên vật liệu chất lượng kém, có nguồn gốc không rõ ràng.

- GV mời đại diện HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

1. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
2. Mục tiêu: HS tự giác áp dụng những điều đã học vào thực tiễn với không gian mới, tình huống mới nhằm tăng cường ý thức và kĩ năng thường xuyên vận dụng những điều đã học để phát hiện và giải quyết các vấn đề có liên quan đến cạnh tranh.
3. Nội dung: GV tổ chức cho HS thực hiện bài tập phần Vận dụng SGK trang 11.
4. Sản phẩm học tập: Sản phẩm thiết kế và bài học của HS.
5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 nhóm và nêu yêu cầu:

+ Nhóm 1, 3 - Nhiệm vụ 1: Em và các bạn đóng vai người bán cùng một mặt hàng. Hãy thuyết phục để người mua lựa chọn sản phẩm của em.

+Nhóm 2, 4 - Nhiệm vụ 2: Em hãy thiết kế sản phẩm để phê phán các biểu hiện cạnh tranh không lành mạnh và chia sẻ thông điệp với các bạn trong lớp.

- GV hướng dẫn các nhóm HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thực hiện nhiệm vụ ở nhà.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm chuẩn bị ở nhà, trình bày sản phẩm trên lớp vào tiết học sau.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

1. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:

• Ôn lại kiến thức đã học.
• Làm bài tập trong SBT.
• Đọc và tìm hiểu trước Bài 2: Cung, cầu trong kinh tế thị trường.