Giáo án điện tử KHTN 9 cánh diều - Phân môn Sinh học Bài 40: Di truyền học người

CHÀO MỪNG CẢ LỚP ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI

KHỞI ĐỘNG

Thalassemia là bệnh thiếu máu tan huyết bẩm sinh. Khi bố mẹ bình thường mang allele bệnh (kiểu gene dị hợp tử về tính trạng bệnh) thì tỉ lệ sinh con ra có khả năng mắc bệnh khoảng 25%, con bình thường mang allele bệnh khoảng 50%. Trên cơ sở di truyền học bệnh Thalassemia, giải thích ý nghĩa của việc tư vấn di truyền trước hôn nhân.

DI TRUYỀN HỌC NGƯỜI

BÀI 40

NỘI DUNG BÀI HỌC

Một số tính trạng ở người

I.

Bệnh và tật di truyền ở người

II.

Vai trò của di truyền học với hôn nhân

III.

kenhgiaovien

/

• Bài giảng và giáo án này chỉ có duy nhất trên kenhgiaovien.com
• Bất cứ nơi nào đăng bán lại đều là đánh cắp bản quyền và hưởng lợi bất chính trên công sức của giáo viên.
• Vui lòng không tiếp tay cho hành vi xấu.

Zalo: 0386 168 725

I. MỘT SỐ TÍNH TRẠNG Ở NGƯỜI

Dựa vào hình 40.1, mô tả một số tính trạng của bản thân và những người xung quanh.

Hoạt động 1

Tìm hiểu khái niệm di truyền liên kết

Một số tính trạng ở người

Hình 40.1

Dựa vào hình 40.1, mô tả một số tính trạng của bản thân và những người xung quanh.

Cao

Gầy

Da trắng

Má lúm

Dái tái rời

Ví dụ khác: ngón tay út thẳng, mắt hai mí, mũi cao, nhóm máu B,…

Quan sát bảng 40.1, hãy sắp xếp thành nhóm các kiểu hình của cùng một tính trạng với nhau.

Luyện tập số 1

Trả lời

Nhóm các kiểu hình của cùng một tính trạng ở bảng 40.1:

• Tính trạng màu tóc: tóc vàng, tóc đen.
• Tính trạng màu da: da vàng, da đen, da trắng.
• Tính trạng hình dạng tóc: tóc thẳng, tóc xoăn.
• Tính trạng hình dạng mũi: mũi cao, mũi thấp.
• Tính trạng màu mắt: mắt xanh, mắt đen.
• Tính trạng nhóm máu: nhóm máu B, nhóm máu A, nhóm máu AB, nhóm máu O.

GHI NHỚ

• Tính trạng do 1 gene quy định: lúm đồng tiền ở má, hình dạng cằm, hình dạng dái tai, hình dạng ngón tay út,…
• Tính trạng do nhiều gene quy định: màu mắt, màu da, chiều cao, …

II. Bệnh và tật di truyền ở người

Dựa vào hình 40.1, mô tả một số tính trạng của bản thân và những người xung quanh.

Hoạt động 2

Tìm hiểu về bệnh và tật di truyền ở người

Đọc SGK nêu các khái niệm:

+ Bệnh di truyền.

+ Tật di truyền.

+ Hội chứng.

Theo em, nguyên nhân nào gây bệnh và tật di truyền?

• Bệnh di truyền ở người là sự rối loạn, suy giảm hay mất chức năng nào đó của cơ thể.
• Tật di truyền là những bất thường về hình thái trên cơ thể nhưng không ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng của có thể..
• Một số bệnh di truyền biểu hiện phức tạp với nhiều triệu chứng được gọi là hội chứng.
• Bệnh và tật di truyền ở người do đột biến gene và đột biến NST.

* Nguyên nhân:

• Chất phóng xạ từ các vụ nổ
• Vũ khí hạt nhân.
• Tia phóng xạ.
• Hoá chất độc hại.
• Thuốc trừ sâu.
• Thuốc diệt cỏ.

Hình 40.2. Một số hội chứng, bệnh, tật di truyền ở người

Quan sát hình 40.2

a) Sắp xếp mỗi trường hợp có trong hình vào 3 nhóm tương ứng: bệnh di truyền, tật di truyền và hội chứng.

b) Mô tả đặc điểm bên ngoài để nhận biết những người mắc hội chứng, bệnh, tật di truyền có trong hình.

Trả lời

a) Trong hình 40.2:

Trả lời

b) Mô tả đặc điểm bên ngoài

• Hội chứng Turner: Là nữ, tai rụt, cổ ngắn, hai cánh tay khuỳnh rộng ra, bàn tay và bàn chân bị sưng phù, dị tật tim, cơ quan sinh dục không phát triển,…
• Hội chứng Down: Mặt và sống mũi thẳng, mắt xếch, tai nhỏ, lưỡi hơi thè ra ngoài, cổ ngắn, chiều cao thấp hơn, cơ bắp yếu hoặc khớp lỏng lẻo, tay và chân nhỏ,…

Trả lời

b) Mô tả đặc điểm bên ngoài

• Tật dính ngón tay: Các ngón tay dính liền với nhau ảnh hưởng đến khả năng vận động.
• Tật hở khe môi, hàm: Hở khe môi.
• Bệnh câm điếc bẩm sinh: Không nói, không nghe được.
• Bệnh bạch tạng: Tóc trắng, da trắng, mống mắt hồng.

Luyện tập 2

Hãy xác định các bệnh, hội chứng di truyền dưới đây là do đột biến trên gene hay nhiễm sắc thể bằng cách hoàn thành bảng 40.2:

Chất độc màu da cam là tên gọi của 1 số loại thuốc diệt cỏ chứa chất độc dioxin. Vì sao con người bị nhiễm chất độc da cam có nguy cơ bị dị dạng bẩm sinh.

• Chất độc da cam tác động đến hệ thống di truyền gây nên những biến đổi gene hoặc NST ở những người trực tiếp bị phơi nhiễm rồi di truyền cho đời con cháu gây ra quái thai, dị dạng, dị tật bẩm sinh.
• Ngoài ra, khi bà mẹ bị nhiễm dioxin, nếu có thai thì dioxin sẽ qua nhau thai vào thai nhi và qua sữa mẹ khi con bú gây nhiễm độc cho con.

KẾT LUẬN

• Bệnh và tật di truyền ở người là những bất thường bẩm sinh liên quan đến biến đổi trong vật chất di truyền.
• Một số hội chứng, bệnh, tật di truyền ở người: hội chứng Down, hội chứng Tuner, bệnh câm điếc bẩm sinh, bệnh bạch tạng, tật dính ngón tay,…

III. Vai trò của di truyền học với hôn nhân

Hoạt động 3

Tìm hiểu về vai trò của di truyền học với hôn nhân

Trong những trường hợp nào nên có sự tư vấn di truyền?

• Nếu người thân trong gia đình mắc bệnh di truyền thì cặp vợ chồng đó có nguy cơ mang thai với bệnh di truyền.

Các cặp vợ chồng có nguy cơ mang thai với bệnh di truyền 

1

• Hiểu rõ hơn về nguy cơ của con cái và các phương pháp xét nghiệm và phòng ngừa bệnh di truyền.

• Bao gồm các bệnh di truyền do đột biến gene hay đột biến nhiễm sắc thể.

Người có tiền sử bệnh di truyền

2

• Hiểu rõ hơn về nguy cơ mắc bệnh, cách phòng ngừa và điều trị.

Người muốn tìm hiểu về di truyền và sức khỏe

3

• Những người này có thể muốn biết về cơ chế di truyền, các yếu tố ảnh hưởng đến di truyền và cách thức di truyền ảnh hưởng đến sức khỏe.

Hệ luỵ của việc sàng lọc giới tính trước khi sinh

Kết hôn cận huyết & tảo hôn

THẢO LUẬN NHÓM ĐÔI

Phiếu học tập số 1

• Hãy trình bày và phân tích các hệ luỵ của việc sàng lọc giới tính trước khi sinh.
•  Trả lời câu hỏi
• Kết hôn cận huyết là gì?

Đáp án phiếu học tập

• Ảnh hưởng sức khoẻ của người mẹ, phải nạo phá thai để chọn sinh con có giới tính mong muốn.
• Vi phạm đạo đức.
• Mất cân bằng giới tính.

Dư thừa đàn ông khiến họ khó lấy vợ, phụ nữ kết hôn sớm; tỷ lệ ly hôn và tái hôn của phụ nữ sẽ tăng cao; tình trạng bạo hành giới, mua dâm, buôn bán phụ nữ, trẻ em,…

Sàng lọc giới tính trước khi sinh dẫn đến nhiều hậu quả khó lường:

1

• Hôn nhân cận huyết khiến cho con cái dễ mắc các bệnh, dị tật bẩm sinh, ảnh hưởng xấu đến nòi giống trong tương lai, tăng gánh nặng cho gia đình và xã hội.
• Vì những allele lặn gây bệnh có thể kết hợp với nhau tạo kiểu gene đồng hợp tử biểu hiện bệnh ở đời con.

Hôn nhân cận huyết là việc kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa những người cùng huyết thống trực hệ với nhau; giữa những người có họ trong phạm vi ba đời.

2

KẾT LUẬN

• Nghiên cứu về di truyền và biến dị trong di truyền là cơ sở để tư vấn di truyền trước, trong hôn nhân, cơ sở cho việc quy định trong luật hôn nhân và gia đình.
• Lựa chọn giới tính trong sinh sản ở người là hành vi vi phạm đạo đức.
• Cấm kết hôn gần huyết thống sẽ hạn chế những allele lặn gây bệnh kết hợp với nhau tạo ra kiểu gene đồng hợp tử biểu hiện bệnh ở đời con.

Di truyền học là cơ sở quan trọng trong tư vấn di truyền trước và trong hôn nhân.

GHI NHỚ

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------