Giáo án PowerPoint ngữ văn 6 Cánh diều Bài 1: Sự tích Hồ Gươm

BÀI 1 : SỰ TÍCH HỒ GƯƠM

NỘI DUNG BÀI HỌC

• TÌM HIỂU CHUNG
  • Thể loại
  • Đọc, tóm tắt văn bản

1. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
2. Sự việc trong truyện
3. Nhân vật trong truyện
4. Chi tiêt trong truyện
5. Ý nghĩa của truyện

III. TỔNG KẾT

Nội dung – ý nghĩa

Nghệ thuật

1. TÌM HIỂU CHUNG

• Đọc => Đọc diễn cảm, rõ ràng, rành mạch, chậm rãi => Tìm hiểu chú thích

THẢO LUẬN NHÓM

1. Tóm tắt các sự việc chính của truyện.
2. Nhân vật nổi bật của truyện
3. Các chi tiết hoang đường, kì ảo và ý nghĩa
4. Ý nghĩa của truyện
5. Các sự việc chính của văn bản

• Giặc Minh đô hộ, nghĩa quân Lam Sơn nổi dậy nhưng thất bại, Long Quân quyết định cho mượn gươm thần.
• Lên Thận đi đánh cá, ba lần kéo lưới đều thấy lưỡi gươm, bèn mang về nhà.
• Lê Lợi đến nhà Thận, thấy lưỡi gươm phát sáng, cầm lên xem.
• Lê Lợi thua trận, chạy vào rừng, tình cờ bắt được chuôi gươm.
• Lê Lợi gặp lại Thận, kể lại truyện, hai người đem gươm ra tra vào nhau vừa như in. Lê Thận cùng tướng lĩnh nguyện một lòng phò Lê Lợi cứu nước. Từ đó nghĩa quân nhanh chóng quét sạch giặc ngoại xâm.
• Đất nước thanh bình, Lê Lợi lên làm vua, Long Quân sai Rùa Vàng đòi lại gươm thần.
• Vua trả gươm, từ đó hồ Tả Vọng mang tên Hồ Gươm hay hồ Hoàn Kiếm.

2. Nhân vật trong truyện

• Xuất thân: chủ tướng của nghĩa quân Lam Sơn
• Hành động: cùng nghĩa quân nổi dậy, chống lại giặc Minh

Lê Lợi nhận được thanh gươm khi trải qua nhiều thử thách:

• Lê Thận là người đánh cá nhặt được lưỡi gươm dưới nước.
• Lê Lợi đến nhà Lê Thận, thanh gươm sáng lên 2 chữ “Thuận thiên”
• Lê Lợi nhặt được chuôi gươm trên rừng (gươm sáng trên ngọn cây đa) .
• Gươm tra vào vừa như in.
• à Thanh gươm gặp được minh chủ sử dụng vào việc lớn, có sự hợp sức của quân và dân, từ miền núi tới vùng biển xa

Nhận xét:

• Lê Lợi là người xứng đáng, được lựa chọn để sử dụng thanh gươm dùng vào việc lớn.
• Tính chất toàn dân trên dưới một lòng tham gia đánh giặc..

Cảnh trả gươm

• Một năm sau khi thắng giặc Minh.
• Ở hồ Tả Vọng
• Nhân vật đòi gươm: Rùa Vàng
• Vua nâng gươm – Rùa Vàng đớp gươm và chìm xuống đáy xuống hồ

=> Thể hiện thái độ trân trọng, biết ơn của vua Lê Lợi khi Long Quân cho mượn thanh gươm báu.

3. Những chi tiết lịch sử và chi tiết hoang đường kì ảo trong truyện

• Chi tiết lịch sử: Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo để chống lại giặc Minh xâm lược.
• Chi tiết hoang đường kì ảo:
  • Ba lần đánh cá, Lê Thận đều vớt được lưỡi gươm và khi Lê Lợi đến nhà, lưỡi gươm sáng rực.
  • Gươm thần giúp chiến thắng quân giặc.
  • Rùa Vàng lên đòi lại thanh gươm thần

Ý nghĩa của chi tiết thanh gươm phát sáng:

• Chi tiết sáng rực, sáng lạ… cho thấy thanh gươm này là thanh gươm thần kì
• Thể hiện sự thiêng liêng, thanh gươm gặp được minh chủ sử dụng vào việc lớn -> phát sáng => dưới hợp lòng dân, trên thuận ý trời.
• Thanh gươm thần thể hiện cho sức mạnh của toàn dân tộc, là linh khí của đất trời, sự phù trợ của non sông và sự đoàn kêt toàn dân đã tạo nên sức mạnh to lớn để chiến thắng quân thù.

4. Ý nghĩa truyện

• Giải thích tên gọi của Hồ Hoàn Kiếm
• Đánh dấu và khẳng định chiến thắng hoàn toàn của nghĩa quân Lam Sơn.
• Phản ánh tư tưởng, tình cảm yêu hoà bình đã thành truyền thống của nhân dân ta.
• Ý nghĩa cảnh giác răn đe với những kẻ mưu đồ xâm lược nước ta.

III. Tổng kết

• Nội dung: Truyện giải thích nguồn gốc tên gọi Hồ Hoàn Kiếm, ca ngợi cuộc kháng chiến chính nghĩa chống giặc Minh do Lê Lợi lãnh đạo đã chiến thắng vẻ vang.
• Ý nghĩa: Truyện khẳng định ý nguyện đoàn kết, khát vọng hòa bình của dân tộc ta.
• Nghệ thuật

- Kết cấu chặt chẽ, hấp dẫn

- Các chi tiết tưởng tượng kì ảo nhiều ý nghĩa.

LUYỆN TẬP – TRẮC NGHIỆM

Câu 1: Trong truyền thuyết Sự tích Hồ Gươm, đức Long Quân quyết định cho nghĩa quân mượn vật gì?

1. Thanh gươm thần.
2. Chiếc nỏ thần.
3. Bản đồ chỉ dẫn vào doanh trại quân giặc.
4. Lá cờ thêu sáu chữ vàng.

=> A

Câu 2: Chi tiết Lê Lợi được trao gươm báu trong truyện Sự tích Hồ Gươm thể hiện:

1. Lê Lợi là người "nhà Trời" được cử xuống giúp dân ta đánh giặc.
2. Tính chất chính nghĩa, hợp lòng dân, ý trời của cuộc khởi nghĩa
3. Niềm tin vững chắc của nhân dân ta đối với sự thắng lợi của cuộc khởi nghĩa.
4. Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn được sự giúp đỡ, phù trợ của thánh thần.

Câu 3: Khẳng định truyện Sự tích Hồ Gươm là một truyền thuyết vì:

A.Câu chuyện kể về hoạt động của Lê Lợi và nghĩa quân trong quá trình

khởi nghĩa.

1. Câu chuyện ghi chép hiện thực lịch sử cuộc kháng chiến chống quân Minh.
2. Câu chuyện được sáng tạo nhờ trí tưởng tượng, hư cấu vô cùng phong phú của tác giả dân gian
3. Câu chuyện kể về Lê Lợi và cuộc khởi nghĩa chống quân Minh được kể lại

bằng trí tưởng tượng, sự sáng tạo lại hiện thực lịch sử.

VẬN DỤNG MỞ RỘNG

1. Em có biết: Truyền thuyết nào của nước ta cũng có hình ảnh Rùa Vàng? Theo em, hình tượng Rùa Vàng trong truyền thuyết Việt Nam tượng trưng cho ai và cho điều gì?

• Truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thuỷ cũng có hình ảnh Rùa Vàng.
• Hình ảnh Rùa Vàng là sứ giả của Long Quân, tượng trưng cho tổ tiên, khí thiêng sông núi, tư tưởng, tình cảm, trí tuệ của nhân dân.

VẬN DỤNG

Vẽ tranh về chủ đề của truyện trong tác phẩm truyện theo bảng tiêu chí đánh giá dưới đây.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

• Ôn lại bài cũ: tóm tắt văn bản, nêu được ý nghĩa của thanh gươm thần.
• Đọc và trả lời các câu hỏi văn bản đọc hiểu: Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân.