Giáo án và PPT Công nghệ 8 kết nối Bài 7: Truyền và biến đổi chuyển động

BÀI 7. TRUYỀN VÀ BIẾN ĐỔI CHUYỂN ĐỘNG 

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV chiếu hình yêu cầu học sinh quan sát và suy nghĩ trả lời: 

Em hãy cho biết bộ phận nào được dùng để truyền chuyển động từ bàn đạp đến bánh xe?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. Một số cơ cấu truyền chuyển động

Hoạt động 1. Truyền động ma sát

GV yêu cầu HS trao đổi theo cặp trả lời câu hỏi:

• Truyền động ma sát là gì?

• Nêu cấu tạo của truyền động ma sát.

• Nguyên lí làm việc của truyền động ma sát được thực hiện như thế nào? 

• Truyền động ma sát được ứng dụng như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Khái niệm: 

+ Là cơ cấu truyền chuyển động từ một vật (vật dẫn) tới một vật khác (vật bị dẫn) nhờ lực ma sát.

+ Trong các bộ truyền động ma sát, phổ biến nhất là truyền động đai.

- Cấu tạo: bánh dẫn, bánh bị dẫn và dây đai.

- Nguyên lí làm việc: Khi bánh dẫn 1 (có đường kính D1) quay với tốc độ n1 (vòng/phút), nhờ lực ma sát giữa dây đai và hai bánh dẫn, bánh bị dẫn 2 (có đường kính D2) sẽ quay với tốc độ n2 (vòng/phút).

- Ứng dụng: máy khâu, máy khoan, máy tiện, ô tô, máy kéo,...

Hoạt động 2. Truyền động ăn khớp

GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm:

• Truyền động ăn khớp là gì? 

• Truyền động bánh răng, truyền động xích là hai cơ cấu như thế nào? 

• Truyền động ăn khớp cấu tạo như thế nào?

• Kể tên các bộ phận truyền động bánh răng.

• Kể tên các bộ phận của truyền động xích.

• Nêu nguyên lí làm việc của truyền động ăn khớp. 

• Ứng dụng của truyền động ăn khớp vào thực tiễn.

Sản phẩm dự kiến:

- Khái niệm: Là cơ cấu truyền chuyển động từ vật dẫn tới vật bị dẫn qua các cơ cấu ăn khớp. 

- Truyền động bánh răng, truyền động xích là hai cơ cấu truyền chuyển động ăn khớp phổ biến.

- Các bộ truyền động ăn khớp:

- Truyền động bánh răng:

+ Bánh dẫn.

+ Bánh bị dẫn.

- Truyền động xích:

+ Đĩa dẫn.

+ Đĩa bị dẫn.

+ Xích.

- Nguyên lí làm việc: Khi bánh dẫn hoặc đĩa dẫn (1) (có số răng Z1) quay với tốc độ n1 (vòng/phút), nhờ ăn khớp giữa hai bánh răng (hoặc giữa xích và đĩa xích), bánh bị dẫn hoặc đĩa bị dẫn (2) (có số răng Z2) sẽ quay với tốc độ n2 (vòng/phút).

- Ứng dụng:

+ Bộ truyền động bánh răng: đồng hồ, hộp số xe máy,...

+ Bộ truyền động xích: xe máy, máy nâng chuyền,...

II. Một số cơ cấu biến đổi chuyển động

Hoạt động 1. Cơ cấu tay quay con trượt

GV hỏi một số học sinh trả lời:

• Cơ cấu tay quay con trượt là gì? 

• Nêu cấu tạo của cơ cấu tay quay con trượt.

• Trình bày nguyên lí làm việc của cơ cấu tay quay con trượt. 

• Nêu các ứng dụng của cơ cấu tay quay con trượt trong thực tiễn. 

Sản phẩm dự kiến:

- Khái niệm: Cơ cấu tay quay con trượt biến chuyển động quay thành chuyển động tịnh tiến và ngược lại.

- Cấu tạo: tay quay, thanh truyền, con trượt và giá đỡ.

- Nguyên lí làm việc: Khi tay quay (1) quay quanh trục A, đầu B của thanh truyền chuyển động trong, làm cho con trượt (3) chuyển động tịnh tiến qua lại trên giá đỡ (4). Nhờ đó chuyển động tròn của tay quay được biến thành chuyển động tịnh tiến qua lại của con trượt.

- Ứng dụng: máy khâu đạp chân, máy hơi nước....

Hoạt động 2. Cơ cấu tay quay thanh lắc

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh trao đổi trả lời:

• Cơ cấu tay quay thanh lắc là gì?

• Nêu cấu tạo của cơ cấu tay quay thanh lắc.

• Trình bày nguyên lí làm việc của cơ cấu tay quay thanh lắc.

• Ứng dụng của cơ cấu tay quay thanh lắc vào thực tiễn như thế nào? 

Sản phẩm dự kiến:

- Khái niệm: Cơ cấu tay quay thanh lắc biến chuyển động quay thành chuyển động lắc và ngược lại.

- Cấu tạo: tay quay, thanh truyền, thanh lắc và giá đỡ.

- Nguyên lí làm việc: Khi tay quay AB quay đều quanh trục A, thông qua thành truyền BC, làm thanh lắc CD lắc qua lắc lại quanh trục D một góc xác định.

- Ứng dung: máy dệt, máy khâu đạp chân,...

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Đâu là cơ cấu truyền động ăn khớp?

A. Truyền động đai

B. Truyền động xích

C. Truyền động bánh răng

D. Cả B và C đều đúng

Câu 2: Tỉ số truyền i > 1 thì

A. Truyền động giảm tốc

B. Truyền động tăng tốc

C. Truyền động đẳng tốc

D. Đáp án khác

Câu 3: Cơ cấu tay quay – con trượt thuộc cơ cấu:

A. Biến chuyển động quay thành chuyển động tịnh tiến

B. Biến chuyển động tịnh tiến thành chuyển động quay

C. Biến chuyển động quay thành chuyển động lắc

D. Biến chuyển dộng lắc thành chuyển động quay

Câu 4: Đâu là ứng dụng của bộ truyền động bánh răng?

A. Máy nghiền bột, máy thái, máy nén khí, ...

B. Xe đạp, xe máy, ...

C. Đồng hồ, hộp số ô tô, xe máy, ...

D. Cả 3 đáp án trên đều đúng

Câu 5: Công thức tính tỉ số truyền của các bộ truyền chuyển động nào đúng dưới đây ?

A. i=Z1Z2

B. i=D1D2

C. i=n1n2

D. Đáp án A và B

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: A

Câu 3: A

Câu 4: C

Câu 5: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Cơ cấu tay quay - con trượt và cơ cấu tay quay - thanh lắc khác nhau ở điểm nào?

Câu 2: Cơ cấu tay quay con trượt có bán kính quay của tay quay là R = 150 mm. Tính quãng đường di chuyển được của con trượt?

Câu 3: Tìm một vài ứng dụng của các cơ cấu truyền và biến đổi chuyển động trong các máy móc, thiết bị là sản phẩm cơ khí được sử dụng tại địa phương, trong gia đình.