Giáo án và PPT công nghệ 9 trồng cây ăn quả Cánh diều bài 2: Nhân giống vô tính cây ăn quả và thực hành nhân giống cây ăn quả bằng phương pháp ghép đoạn cành

BÀI 2: NHÂN GIỐNG VÔ TÍNH CÂY ĂN QUẢ VÀ THỰC HÀNH NHÂN GIỐNG CÂY ĂN QUẢ BẰNG PHƯƠNG PHÁP GHÉP ĐOẠN CÀNH

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi dựa trên hiểu biết của mình: 

Em hiểu thế nào về khái niệm nhân giống vô tính trong thực vật.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Giới thiệu chung về nhân giống vô tính cây ăn quả

GV cho HS thảo luận và trả lời câu hỏi: 

• Nhân giống vô tính cây ăn quả là gì?

• Hãy nêu các phương pháp nhân giống vô tính chủ yếu được áp dụng?

Sản phẩm dự kiến:

- Khái niệm: Nhân giống vô tính cây ăn quả là quá trình tạo cây mới từ cơ quan sinh dưỡng (thân, cành, chồi, rễ, lá) hoặc mô của cây mẹ.

- Các phương pháp nhân giống vô tính chủ yếu:

+ Ghép.

+ Giâm cành.

+ Chiết cành.

+ Tách rễ, tách chồi.

+ Nuôi cấy mô tế bào,...

Hoạt động 2: Thực hành nhân giống cây ăn quả bằng phương pháp ghép đoạn cành

GV trình chiếu hình ảnh cho HS thảo luận và trả lời câu hỏi: 

•  Cây gốc ghép là gì?

• Dụng cụ và vật liệu trong quá trình ghép đoạn cành là gì?

• Nêu thời vụ ghép cành trong năm.

• Tại sao lại có sự khác nhau giữa thời vụ ghép cành giữa miền Bắc và miền Nam?

• Hãy nêu các bước thực hành ghép đoạn cành cây ăn quả.

• Nêu các tiêu chí đánh giá sản phẩm ghép đoạn cành.

• Nêu các tiêu chí bảo đảm an toàn lao động.

• Cần đảm bảo những tiêu chí nào để bảo vệ môi trường trong cắt gốc và ghép cành?

• Nêu các bước thực hiện ghép đoạn cành cho cây khế ở địa phương em.

Sản phẩm dự kiến:
1. Vật liệu, dụng cụ và thời vụ ghép đoạn cành.

1.1 Vật liệu và dụng cụ.

- Cây gốc ghép là cây được gieo hạt từ hạt giống khoẻ, đường kính gốc 1-2cm.

- Dụng cụ và vật liệu:

+ Gang tay, kéo cắt cành, dao ghép.

+ Dây nylon sinh học, túi nylon sinh học.

1.2 Thời vụ ghép cành

- Thời vụ ghép cành

+ Miền Nam: quanh năm.

+ Miền Bắc: trừ mùa đông.

Nên ghép vào ngày khô ráo.

- Sự khác nhau giữa thời vụ ghép cành chủ yếu đến từ thời tiết khí hậu khác biệt giữa 2 miền. Miền Nam nóng ẩm quanh năm trong khi miền Bắc có mùa đông lạnh không thích hợp để ghép cành.

2. Các bước tiến hành

Bước 1: Chọn cành ghép

Cành ghép là cành đã trưởng thành, không có cành lộc non, mang hoa, quả; cành trong tán không bị sâu bệnh.

Bước 2: Cắt và chế gốc ghép.

- Cắt ngọn của cây gốc ghép ở vị trí cách mặt đất khoảng 30-40cm

- Chẻ gốc ghép theo chiều thẳng đứng xuống, sâu khoảng 3cm.

Bước 3: Cắt đoạn cành ghép.

- Loại bỏ lá nhưng không làm tổn thương mầm ngủ ở nách lá và không để lại cuống lá quá dài.

- Cắt ghép đoạn cành ghép dài 7-10cm, có nhiều hơn 2 mầm ngủ .

- Cắt vát hai bên của đoạn cành ở phần gốc tạo hình cái nêm, dài 3cm. Yêu cầu cắt phẳng.

Bước 4: Nối gốc ghép và cành ghép.

Cài đoạn cành ghép vào vết chẻ gốc ghép sao cho bên bỏ của cành ghép tiếp xúc với vỏ của gốc ghép.

Bước 5: Buộc cành ghép

Dùng dây nylon sinh học buộc chặt, kín vết ghép, sau đó buộc kín cành ghép. Có thể dùng túi nylon sinh học

Bước 6: Chăm sóc cây ghép

- Dùng dây nylon thường thì cần dùng dao sắc cắt bỏ sau ghép 3 tuần, dây nylon sinh học không cần cắt.

- Không tưới phun ướt cây sau khi ghép.

3. Tiêu chí đánh giá.

3.1 Sản phẩm

- Gốc ghép và cành ghép có ít nhất một bên có vỏ phần tượng tầng tiếp xúc với nhau;

- Vết ghép được buộc chặt, chắc chắn.

- Cành ghép được buộc hoặc bao kín.

- Cành ghép mọc 1-2 đợt lộc, có màu xanh đậm, không bị sâu, bệnh.

3.2 An toàn lao động

- Tuân thủ nghiêm kỉ luật lao động.

- Làm việc tập trung.

- Không sử dụng các dụng cụ cho mục đích khác.

3.3 Bảo vệ môi trường

- Dây và túi nylon không bị vứt bỏ lãng phí.

- Dây và túi nylon thừa hoặc đã dùng để buộc vết ghép thu gom về nơi quy định để xử lí.

- Nơi tổ chức nhân giống cần được vệ sinh sạch và gọn để bảo vệ môi trường.

4. Đánh giá kết quả

- Các bước thực hiện ghép đoạn cành cho cây khế ở địa phương:

+ Chuẩn bị dụng cụ và vật liệu

+ Chuẩn bị cây mẹ

+ Chọn vị trí trên cây mẹ để ghép: chọn vị trí gần gốc cây để đảm bảo cây mẹ được cung cấp nhiều chất dinh dưỡng từ nguồn gốc

+ Cắt đoạn cành mẹ: cắt một đoạn cành mẹ bằng dao ghép, sao cho đoạn cành có chiều dài và hình dáng phù hợp với đoạn cành con cần ghép vào.

+ Chuẩn bị đoạn cành con theo phương pháp ghép cành sẽ thực hiện (ví dụ: ghép mắt, ghép hình chữ T, ghép chồi trên...)

+ Làm sạch đoạn cành con, đảm bảo không có sâu bệnh, không bị vỡ, đảm bảo có thể phù hợp với đoạn cành mẹ.

+ Lắp đoạn cành con vào đoạn cành mẹ một cách chính xác, sao cho hai lớp mạnh mẽ và hỗ trợ nhau.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Thời vụ ghép cành ở miền Nam là 

A. mùa Xuân.

B. mùa Hạ.

C. mùa Thu.

D. quanh năm.

Câu 2: Đường kính gốc ghép khoảng

A. 3 - 4 cm.

B. 2 - 3 cm.

C. 1 - 2 cm.

D. 1 - 3 cm.

Câu 3: Khi chăm sóc cây ghép thời gian cắt bỏ dây nylon thường là 

A. 1 tuần sau khi ghép.

B. 2 tuần sau khi ghép.

C. 3 tuần sau khi ghép.

D. 4 tuần sau khi ghép.

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Hãy thực hiện ghép một trong các cây chanh, quất hoặc một loại cây ăn quả phổ biến ở địa phương em.

Câu 2:Vì sao phương pháp ghép đoạn cành có cây sau ghép bộ rễ chắc khoẻ hơn phương pháp giâm hay chiết cành?