Giáo án và PPT Địa lí 8 chân trời Bài 2: Đặc điểm địa hình

BÀI 2: ĐẶC ĐIỂM ĐỊA HÌNH

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Tham gia trò chơi “Nhìn hình đoán tên” Đây là dạng địa hình nào ở nước ta?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỊA HÌNH

Hoạt động 1: Địa hình phần lớn là đồi núi

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Em hãy nêu những đặc điểm chung của địa hình nước ta? 
• Đồng bằng nào có diện tích lớn nhất ở Việt Nam?

Sản phẩm dự kiến:

- Việt Nam có khoảng 3/4 diện tích lãnh thổ đất liền là địa hình đồi núi, kéo dài từ vùng Tây Bắc xuống đến Đông Nam Bộ. (đồi núi thấp có độ cao dưới 1 000 m chiếm 85% diện tích; các miền núi cao trên 2 000 m chỉ chiếm 1% diện tích cả nước. 

- Địa hình đồng bằng chiếm 1/4 diện tích đất liền, bao gồm đồng bằng châu thổ và đồng bằng ven biển. 

- Đồng bằng sông Cửu Long và đồng bằng sông Hồng là hai đồng bằng có diện tích lớn nhất Việt Nam.

Hoạt động 2: Địa hình được nâng lên tạo thành nhiều bậc

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Thời kì Tân kiến tạo được nâng lên và phân thành các bậc địa hình như thế nào? 
• Địa hình nước ta có tính chất độ cao như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Thời kì Tân kiến tạo được nâng lên và phân thành các bậc địa hình kế tiếp nhau: núi cao, núi trung bình, núi thấp, đồi, đồng bằng ven biển, thềm lục địa. 

- Địa hình nước ta có độ cao giảm dần từ nội địa ra biển

Hoạt động 3: Địa hình mang tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa đã tác động gì đến địa hình? 
• Các vật liệu phong hoá ở vùng đồi núi sẽ theo các tác nhân ngoại lực vận chuyển xuống bồi tụ ở vùng nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa đã đẩy nhanh tốc độ phong hoá; lượng mưa lớn và tập trung theo mùa làm cho quá trình xâm thực, xói mòn diễn ra mạnh mẽ, địa hình bị cắt xẻ. 

- Các vật liệu phong hoá ở vùng đồi núi sẽ theo các tác nhân ngoại lực vận chuyển xuống bồi tụ ở vùng đồng bằng và thung lũng. 

Hoạt động 4: Địa hình chịu tác động của con người

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Địa hình nước ta ngày càng chịu tác động mạnh mẽ của con người, tạo nên nhiều dạng địa hình như thế nào? 
• Hoạt động khai thác cát trên các con sông có thể gây ra hậu quả gì cho địa hình sông?

Sản phẩm dự kiến:

- Địa hình nước ta ngày càng chịu tác động mạnh mẽ của con người, tạo nên nhiều dạng địa hình nhân tạo như đô thị, hầm mỏ, hồ chứa nước, đê, đập,... 

- Hoạt động khai thác cát trên các con sông có thể gây ra hậu quả hiện tượng lấp lạch và thay đổi dòng chảy

2. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁC KHU VỰC ĐỊA HÌNH

Hoạt động 1: Địa hình đồi núi

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Em hãy trình bày đặc điểm địa hình khu vực Đông Bắc? 
• Em hãy trình bày đặc điểm địa hình khu vực Tây Bắc?
• Em hãy trình bày đặc điểm địa hình khu vực Trường Sơn Bắc?

Sản phẩm dự kiến:

-  Khu vực Đông Bắc: 

+ Nằm ở tả ngạn sông Hồng, 

+ Đặc điểm: chủ yếu là đồi núi thấp, có 4 dãy núi hình cánh cung (Sông Gâm, Ngân Sơn, Bắc Sơn, Đông Triều) chụm lại ở Tam Đảo. Ngoài ra, có địa hình các-xtơ (cao nguyên đá Đồng Văn; hệ thống đảo đá vôi trong vịnh Hạ Long).

- Khu vực Tây Bắc: 

+ Giới hạn: Từ hữu ngạn sông Hồng đến sông Cả, 

+ Đặc điểm: địa hình cao nhất nước ta, với các dãy núi lớn có hướng tây bắc – đông nam như Hoàng Liên Sơn, Pu Đen Đinh, Pu Sam Sao. Trong khu vực có các dãy núi thấp, các sơn nguyên và cao nguyên đá vôi; các cánh đồng thung lũng,...

- Khu vực Trường Sơn Bắc: 

+ Giới hạn: từ phía nam sông Cả đến dãy Bạch Mã, 

+ Đặc điểm: là vùng núi thấp, hướng tây bắc - đông nam, gồm nhiều dãy núi song song, so le nhau, sườn phía đông hẹp và dốc hơn so với sườn phía tây.

Hoạt động 2: Địa hình đồng bằng

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Em hãy nêu các đặc điểm của đồng bằng sông Hồng? 
• Em hãy nêu các đặc điểm của đồng bằng sông Cửu Long?

Sản phẩm dự kiến:

- Đồng bằng sông Hồng: 

+ Diện tích: rộng khoảng 15 000 km2, 

+ Nguồn gốc hình thành: do phù sa sông Hồng và sông Thái Bình bồi đắp. 

+ Đặc điểm: Ở phía bắc của đồng bằng còn nhiều đồi, núi sót và ở phía nam có nhiều ô trũng. Đồng bằng sông Hồng có hệ thống đê ven sông ngăn là nên chỉ có khu vực ngoài đê được bồi đắp phù sa hàng năm, trong khi khu vực trong đê không được bồi đắp. 

- Đồng bằng sông Cửu Long: 

+ Diện tích khoảng 40 000 km2, 

+ Nguồn gốc hình thành: do phù sa của hệ thống sông Mê Công bồi đắp. 

+ Đặc điểm đồng bằng sông Cửu Long có hệ thống kênh rạch chằng chịt và chịu ảnh hưởng sâu sắc của chế độ thuỷ triều. Ngoài ra, đồng bằng còn có một số vùng trũng lớn như Đồng Tháp Mười, tứ giác Long Xuyên và đầm lầy như vùng U Minh.

Hoạt động 3: Địa hình bờ biển và thềm lục địa

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Em hãy trình bày sự đa dạng của địa hình bờ biển nước ta? 
• Thềm lục địa của nước ta mở rộng về phía nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Địa hình bờ biển ở nước ta khá đa dạng: 

• Các đồng bằng châu thổ, các bãi triều; 
• Một số nơi đồi núi lan ra sát biển làm cho đường bờ biển khúc khuỷu với các mũi đá, bán đảo, vũng, vịnh sâu,... 
• Ven biển Trung Bộ còn xuất hiện kiều địa hình cồn cát, đầm, phá. 
• Nước ta còn nổi tiếng với nhiều phong cảnh và bãi biển đẹp (Nha Trang, Vũng Tàu, Sầm Sơn,..). 

- Thềm lục địa của nước ta mở rộng ở khu vực vịnh Bắc Bộ, vùng biển phía nam và tây nam; ở miền Trung sâu và thu hẹp hơn.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Việt Nam có khoảng 3/4 diện tích lãnh thổ đất liền là:

A. Địa hình đồi núi

B. Địa hình đồng bằng 

C. Địa hình sông ngòi

D. Địa hình hải đảo

Câu 2: Hai đồng bằng lớn nhất nước ta là:

A. Đồng bằng Tây Bắc và đồng bằng Tây Nguyên.

B. Đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long.

C. Đồng bằng sông Hồng và đồng bằng ven biển miền Trung

D. Đồng bằng sông Cửu Long và đồng bằng ven biển miền Trung

Câu 3: Đồng bằng sông Hồng có diện tích khoảng:

A. 5000 km²

B. 15000 km²

C. 35000 km²

D. 105000 km²

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: B

Câu 3: B

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Viết báo cáo ngắn gọn để mô tả những đặc điểm chủ yếu của địa hình nơi em sinh sống.

Câu 2: Thu thập thông tin và hình ảnh về tác động của con người đã làm thay đổi đjia hình ở địa phương em.