Giáo án và PPT Hoá học 10 chân trời Bài 6: Xu hướng biến đổi một số tính chất của nguyên tử các nguyên tố, thành phần và một số tính chất của hợp chất trong một chu kì và nhóm

BÀI 6. XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA NGUYÊN TỬ CÁC NGUYÊN TỐ, THÀNH PHẦN VÀ TÍNH CHẤT CỦA HỢP CHẤT TRONG MỘT CHU KÌ VÀ NHÓM

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Kim loại kiềm là các kim loại thuộc nhóm lA, bao gồm: lithium (LI), sodium (Na), potassium (K), rubidium (Rb), caesium (Cs), francium (Fr). Chúng phản ứng được với nước và giải phóng khí hydrogen. Vậy khả năng phản ứng với nước của các kim loại trên có giống nhau hay không? Dựa vào bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học, chúng ta có thể giải thích được xu hướng biến đổi tính chất hoá học cơ bản của nguyên tử các nguyên tố không?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Bán kính nguyên tử 

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy cho biết bán kính nguyên tử của các nguyên tố trong mỗi chu kì và trong mỗi nhóm A biến đổi như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

Bán kính nguyên tử của các nguyên tố trong mỗi chu kì từ trái qua phải nhìn chung giảm, tromg một nhom A từ trên xuống dưới nhìn chung tăng.

Hoạt động 2. Độ âm điện 

GV đưa ra câu hỏi: Em hãy nhận xét sự biến đổi giá trị độ âm điện của nguyên tử các nguyên tố trong một nhóm và trong một chu kì. Giải thích.

Sản phẩm dự kiến:

+ Trong một chu kì, theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân, lực hút giữa hạt nhân với các electron lớp ngoài cùng tăng. Do đó, độ âm điện của nguyên tử các nguyên tố thường tăng dẫn.

+ Trong một nhóm, theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân, bán kính nguyên tử tăng nhanh, lực hút giữa hạt nhân với các electron lớp ngoài cùng giảm. Do đó, độ âm điện của các nguyên tố thường giảm dần.

Hoạt động 3. Tính kim loại, tính phi kim

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi:Giải thích sự hình thành ion Na⁺ và ion F^-

Sản phẩm dự kiến:

+ Nguyên tử trung hòa về điện. Nguyên tử nhường bớt electron sẽ tạo hành phần tử có số đơn vị điện tích dương lớn hơn số điện tích âm nên phân tử này tích điện dương: 

Na nhường 1 electron sẽ tạo thành Na⁺ tích 1 điện tích dương

+ Nguyên tử nhận thêm một electron sẽ tạo thành phần tử có số đơn vị điện tích âm lớn hơn số đơn vị điện tích dương nên phần tử này mang điện tích âm:

F nhận 1 electron tạo thành F^- tích 1 điện tích âm

+ Tính kim loại là tính chất của một nguyên tố mà nguyên tử dễ nhường electron để trở thành ion dương (cation)

+ Tính phi kim là tính chất của một nguyên tố mà nguyên tử dễ nhận electron để trở thành ion âm (anion)

...

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Trong các nhóm A, sự biến thiên tính chất của các nguyên tố thuộc chu kì sau lại lặp lại giống như chu kì trước (biến đổi tuần hoàn) là do

A. sự lặp lại tính kim loại của các nguyên tố ở chu kì sau so với chu kì trước.

B. sự lặp lại tính phi kim của các nguyên tố ở chu kì sau so với chu kì trước.

C. sự lặp lại tính chất hóa học của các nguyên tố ở chu kì sau so với chu kì trước.

D. sự lặp lại cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố ở chu kì sau so với chu kì trước.

Câu 2: Trong một chu kì, từ trái sang phải thì số electron hoá trị

A. tăng dần.                                                

B. giảm dần.

C. không thay đổi.

D. biến đổi không theo quy luật.

Câu 3: Trong một chu kì, từ trái sang phải thì số lớp electron

A. tăng dần.                                                

B. giảm dần.

C. không thay đổi.                                       

D. biến đổi không theo quy luật. 

Câu 4: Trong một nhóm, từ trên xuống dưới thì điện tích hạt nhân

A. tăng dần.                                                

B. giảm dần.

C. không thay đổi.                                       

D. biến đổi không theo quy luật. 

Câu 5: Trong một nhóm, từ trên xuống dưới thì số lớp electron

A. tăng dần.                                                

B. giảm dần.

C. không thay đổi.                                       

D. biến đổi không theo quy luật.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Bán kính nguyên tử của các nguyên tố: ₃Li, ₈O, ₉F, ₁₁Na được xếp theo thứ tự giảm dần từ trái sang phải là gì?

Câu 2: Cho các nguyên tố K (Z = 19); N (Z = 7); Si (Z = 14); Mg (Z = 12). Dãy gồm các nguyên tố được sắp xếp theo chiều giảm dần bán kính nguyên tử từ trái sang phải là gì?