Giáo án và PPT Khoa học máy tính 11 cánh diều Bài 2: Mảng hai chiều

BÀI 2. MẢNG HAI CHIỀU

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi: Em có biết nếu xếp nối tiếp nhau n mảng số thực cùng độ dài m phần tử trong bộ nhớ thì được gọi là gì không?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Mảng hai chiều

GV yêu cầu học sinh trao đổi: Mảng hai chiều dùng để làm gì? Từ đó, rút ra khái niệm về mảng hai chiều.

Sản phẩm dự kiến:

- Mảng hai chiều dùng để lưu trữ một bảng số liệu hình chữ nhật.

- Mảng hai chiều (ma trận) là bảng hình chữ nhật các phần tử có cùng kiểu dữ liệu, gồm n hàng và m cột.

Trình bày về khai báo, cấu trúc mảng hai chiều và khả năng truy cập ngẫu nhiên.

Sản phẩm dự kiến:

Khai báo mảng hai chiều

- Cung cấp đầy đủ các thông tin: tên biến mảng, kiểu dữ liệu, kích thước.

- Kích thước gồm hai số nguyên dương, mỗi số xác định kích thước một chiều hình chữ nhật.

Ví dụ: khai báo mảng trong C về bảng điểm tổng kết của lớp có 45 HS với 8 môn học

float bangDiem [45][8]; /* bangDiem là mảng hai chiều 45 ×  8 số thực*/ 

Cấu trúc mảng hai chiều

- Trong bộ nhớ, mảng hai chiều được lưu trữ thành một khối các ô nhớ liên tục, có độ lớn bằng:

số hàng × số cột × độ dài kiểu dữ liệu.

Truy cập ngẫu nhiên

- Có thể truy cập các phần tử bằng hai chỉ số: chỉ số hàng và chỉ số cột.

-  Thời gian thực hiện là hằng số, không phụ thuộc vào kích thước mảng.

Hoạt động 2: Sử dụng danh sách làm mảng hai chiều trong Python

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

Lưu ý khi sử dụng danh sách làm mảng hai chiều trong Python

Sản phẩm dự kiến:

(1) Khai báo danh sách dùng làm mảng (một chiều hoặc hai chiều) với các phần tử hay các danh sách con sẽ được thêm dần vào sau đó:

Tên_danhsach = []

(2) Khai báo danh sách với cặp dấu “[ ]” chứa danh sách con cùng độ dài cho kết quả là một danh sách dùng như mảng hai chiều.

Tên_danhsach = [[...],[...],...[...]]

- Trong bộ nhớ máy tính, mảng hai chiều n hàng và m cột được lưu trữ thành dãy n × m số bằng cách xếp các hàng nối tiếp nhau, bắt đầu là hàng 0, tiếp theo là hàng 1, hàng 2… cho đến hết.   

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1. Đề khai báo danh sách dùng làm mảng, người ta dùng cặp dấu

A. [ ]                     B. ( )                     C. { }                    D. “ ”

Câu 2. Nói “Thời gian thực hiện (là) tuyến tính nghĩa là

A. số thao tác để hoàn thành nó tỉ lệ thuận với kích thước dữ liệu đầu ra.

B. số thao tác để hoàn thành nó tỉ lệ nghịch với kích thước dữ liệu đầu vào.

C. số thao tác để hoàn thành nó tỉ lệ nghịch với kích thước dữ liệu đầu ra.

D. số thao tác để hoàn thành nó tỉ lệ thuận với kích thước dữ liệu đầu vào.

Câu 3. Cú pháp khai báo danh sách dùng làm mảng với các phần tử hay danh sách con được thêm dần vào sau đó là

A. var <danhsach>: <kiểu dữ liệu> 

B. var <kiểu dữ liệu>: <danhsach>

C. Tên_danhsach = []

D. Tên_danhsach = ()

Câu 4. Thời gian thực hiện các phép toán phụ thuộc vào độ dài n của mảng. Trung bình cần khoảng bao nhiêu thao tác dịch chuyển?

A. n                      B.                       C.                       D. 2n

Câu 5. Để khởi tạo danh sách b có 5 phần tử 1, 2, 3, 4, 5 ta dùng cú pháp:

A. b = 1, 2, 3, 4, 5                               B. b = (1, 2, 3, 4, 5)

C. b = [1..5]                                       D. b = [1, 2, 3, 4, 5]

Đáp án gợi ý:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

GV yêu cầu HS hoàn thành Vận dụng SGK trang 96: Hoạt động khám phá trong bài đã minh họa cấu trúc mảng hai chiều, đồng thời cũng chuẩn bị sẵn dữ liệu đầu vào là các dãy điểm số môn học. Hãy viết tiếp các câu lệnh thực hiện phân tích kết quả học tập:

a) Cho chỉ số i ứng với một học sinh nào đó trong danh sách: in ra tên học sinh kèm điểm cao nhất; điểm thấp nhất; điểm trung bình các môn.

c) Cho chỉ k ứng với một môn học nào đó trong danh sách: in ra điểm cao nhất, điểm thấp nhất, điểm trung bình môn học.