Giáo án và PPT Khoa học máy tính 11 cánh diều Bài 3: Khái quát về hệ điều hành

BÀI 3. KHÁI QUÁT VỀ HỆ ĐIỀU HÀNH

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi dẫn dắt học sinh tìm hiểu: Khi mua máy tính, máy tính bảng hay điện thoại thông minh, trước khi bắt đầu sử dụng cần kích hoạt chế độ cài đặt. Tại sao cần làm việc này và những gì sẽ được cài đặt vào máy?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Hệ điều hành, vai trò và chức năng của hệ điều hành

GV yêu cầu học sinh thảo luận theo nhóm: 

• Hệ điều hành (Operating System) là gì? 

• Vẽ sơ đồ mối quan hệ giữa hệ điều hành, phần cứng và phần mềm của máy tính 

• Trình bày các chức năng cơ bản của hệ điều hành.

Sản phẩm dự kiến:

- Hệ điều hành (Operating System) là tập các chương trình điều khiển và xử lí tạo giao diện trung gian giữa các thiết bị của hệ thống với phần mềm ứng dụng, đồng thời quản lí các thiết bị của hệ thống, phân phối tài nguyên và điều khiển các quá trình xử lí trong hệ thống

Hình 1. Mối quan hệ giữa hệ điều hành, phần cứng và phần mềm của máy tính 

- Các chức năng cơ bản của hệ điều hành:

+ Quản lí tệp

+ Quản lí, khai thác các thiết bị của hệ thống

+ Quản lí tiến trình

+ Cung cấp phương thức giao tiếp để người dùng điều khiển máy tính bằng câu lệnh hoặc qua giao diện đồ họa hay dùng tiếng nói.

+ Bảo vệ hệ thống

Hoạt động 2. Sơ lược lịch sử phát triển của hệ điều hành qua các thế hệ máy tính

GV đưa ra câu hỏi: Trình bày sơ lược lịch sử phát triển của hệ điều hành qua các thế hệ máy tính.

Sản phẩm dự kiến:

- Máy tính thế hệ thứ nhất không có hệ điều hành 

- Hệ điều hành của các máy tính thế hệ thứ hai: tại mỗi thời điểm chỉ cho phép thực hiện một chương trình của người dùng. 

- Hệ điều hành của máy tính thế hệ thứ ba: theo chế độ đa nhiệm, cho phép tại mỗi thời điểm có nhiều chương trình được thực hiện

- Hệ điều hành của máy tính thế hệ thứ tư: có hai khuynh hướng phát triển máy tính: máy tính cá nhân và siêu máy tính, với mỗi loại máy tính có loại 

Hoạt động 3. Một số hệ điều hành tiêu biểu

GV đặt câu hỏi yêu cầu học sinh suy nghĩ trả lời: 

• Ngoài hệ điều hành Windows, còn có một số hệ điều hành khác, hãy kể tên một số hệ điều hành khác.

• Giới thiệu một số hệ điều hành thương mại tiêu biểu.

• UNIX là hệ điều hành như thế nào?  

• Chế độ vận hành bộ nhớ ảo nên UNIX có chức năng gì? 

Sản phẩm dự kiến:

Ngoài hệ điều hành Windows, còn có một số hệ điều hành khác như: Android, iOS, Linux

a) Hệ điều hành cho máy tính cá nhân

 Một số hệ điều hành thương mại tiêu biểu: 

+ MS DOS trước đây và Windows ngày nay dùng cho phần lớn máy tính cá nhân

+ macOS từ trước đến nay đều dùng cho máy Apple

b) Hệ điều hành cho máy tính lớn

- UNIX là hệ điều hành đa nhiệm, nhiều người dùng dựa trên cơ chế phân chia thời gian, kiểm soát người dùng rất nghiêm ngặt, đảm bảo an toàn cho các chương trình cùng thực hiện đồng thời trên một máy tính

- Nhờ có chế độ vận hành bộ nhớ ảo nên UNIX cho phép máy tính thực hiện các chương trình lớn hơn bộ nhớ của nó.

Hoạt động 4. Hệ điều hành nguồn mở 

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• LINUX là hệ điều hành như thế nào?

• Android là hệ điều hành như thế nào?  

Sản phẩm dự kiến:

a) Hệ điều hành LINUX

 LINUX là hệ điều hành nguồn mở theo kiểu UNIX, viết trên ngôn ngữ C và được cung cấp miễn phí toàn bộ mã nguồn các chương trình hệ thống. 

b) Hệ điều hành Android

 Android là hệ điều hành nguồn mở, dựa trên nền tảng của LINUX dành cho các thiết bị di động có màn hình cảm ứng như điện thoại thông minh, máy tính bảng.

Hoạt động 5. Thực hành tìm hiểu hệ điều hành

HS trao đổi trả lời câu hỏi:

• Tìm hiểu các khả năng của máy tính hay điện thoại (ưu tiên tìm hiểu hệ điều hành Android hay Ios).
• Khám phá tác dụng của một số phím tắt dưới đây và mô tả các bước thao tác bằng chuột để có kết quả tương tự.

Sản phẩm dự kiến:

*Tìm hiểu các khả năng của máy tính hay điện thoại (ưu tiên tìm hiểu hệ điều hành Android hay Ios) 

a) Khả năng phát âm thanh và video

b) Thử nghiệm chụp ảnh ở chế độ chụp ảnh toàn cảnh, ghi ảnh, xem lại và chia sẻ cho người khác

* Khám phá tác dụng của một số phím tắt dưới đây và mô tả các bước thao tác bằng chuột để có kết quả tương tự

a) Ctrl + Win + O: bật/tắt bàn phím ảo trên màn hình

b) Alt + Tab: chuyển cửa sổ đang hoạt động

c) Win + D: chuyển sang màn hình nền

d) Win + H: bật/tắt micro

e) Win + . (hoặc ;): bật cửa sổ chứa các biểu tượng cảm xúc

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Khi một process chuẩn bị vào hay ra khỏi một vùng Critical Section thì phải

A. Xin phép hệ điều hành

B. Phất cờ hiệu khi vào và trả khi ra

C. Cả hai ý trên 

Câu 2: Hãy chọn các đặc điểm đúng với khái niệm hệ điều hành đa nhiệm (multitaking operating system) trong các đặc điểm sau:

A. Hệ thống quảy lý tiến trình theo lô

B. Hệ thống quản lý làm việc phân tán

C. Hệ thống quản lý nhiều người dùng (multi user)

D. Hệ thống điều phối bộ vi xử lý theo kiểm time – sharing

Câu 3: Unix và Linux là

A. Vừa là hệ điều hành đa nhiệm vừa là hệ điều hành đơn nhiệm

B. Hệ điều hành đơn nhiệm

C. Hệ điều hành đa nhiệm nhiều người dùng

D. Hệ điều hành đa nhiệm một người dùng

Câu 4: Cho các hệ điều hành sau:

1. Windows.                     2. Android.                                          3. Linux.

4. iOS.                              5. MacOS.

Số hệ điều hành dành cho điện thoại thông minh là:

A. 1

B. 2

C. 3

D. 4

Top of Form

Câu 5: Phần mềm nào dưới đây không phải là phần mềm hệ thống?

Bottom of Form

Top of Form

A. Microsoft-DOS.

B. Microsoft Windows.

C. Linux

D. Microsoft Excel.Bottom of Form

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: D

Câu 3: C

Câu 4: B

Câu 5: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Em hãy tìm hiểu xem điện thoại thông minh đang sử dụng dùng hệ điều hành gì? Nó có phải là hệ điều hành nguồn mở hay không?

Câu 2: Hệ điều hành có phải là phần mềm duy nhất trong máy tính, máy tính bảng hoặc điện thoại thông minh hay không? Vì sao?