Nội dung chính Sinh học 9 Cánh diều bài 33: Gene là trung tâm của di truyền học

PHẦN 4: VẬT SỐNG

CHỦ ĐỀ 11: DI TRUYỀN

BÀI 33: GENE LÀ TRUNG TÂM CỦA DI TRUYỀN HỌC

I. DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ

- Di truyền là quá trình truyền đặc điểm của sinh vật qua các thế hệ.

Ví dụ: Bố tóc đen, mẹ tóc đen → con cũng tóc đen.

Bố mắt xanh, mẹ mắt xanh → con cũng mắt xanh.

- Biến dị là hiện tượng cá thể được sinh ra trong cùng một thế hệ có những đặc điểm khác nhau và khác với các cá thể ở thế hệ trước.

Ví dụ: bố da đen, tóc đen; mẹ da đen, mẹ tóc đen → con da trắng, tóc vàng.

- Di truyền và biến dị là hai đặc tính cơ bản của sự sống diễn ra song song và gắn liền với quá trình sinh sản.

- Ngành khoa học nghiên cứu tính di truyền và biến dị của sinh vật là di truyền học.

- Sự di truyền và biến dị ở sinh vật được quy định bởi vật chất di truyền.

+ Sinh vật nhân sơ, sinh vật nhân thực: DNA (deoxyribonucleic acid).

Sinh vật nhân sơ (trái) và sinh vật nhân thực (phải)

+ Một số loại virus: RNA (ribonucleic acid).

SARS-CoV-2

II. NUCLEIC ACID

- Nucleic acid là hợp chất đa phân (polymer) được cấu tạo từ các đơn phân là nucleotide.

- Một nucleotide gồm:

+ Gốc phosphate.

+ Đường pentose.

+ Nitrogenous base: Adenine (A), Guanine (G), Cytosine (C), Thymine (T) và Uracil (U).

- Các nucleotide liên kết với nhau bằng liên kết phosphodiester tạo nên chuỗi polynucleotide.

- Chuỗi polynucleotide có chiều 5’ - 3’ được xác định dựa vào nucleotide ở mỗi đầu của chuỗi: 

+ Nucleotide ở đầu 5’ có gốc phosphate (liên kết với carbon 5’) tự do.

+ Nucleotide ở đầu 3’ có gốc hydroxyl (liên kết với carbon 3’) tự do.

1. DNA

(Phiếu học tập - Đính kèm dưới hoạt động)

2. RNA

(Phiếu học tập - Đính kèm dưới hoạt động)

III. GENE VÀ HỆ GENE

- Gene là một đoạn của phân tử DNA mang thông tin mã hóa một chuỗi polypeptide hay phân tử RNA. 

- Tập hợp tất cả các thông tin di truyền trên DNA của tế bào hình thành nên hệ gene của cơ thể.

- Gene là trung tâm của di truyền học.

- Phân tích DNA được ứng dụng trong các lĩnh vực nghiên cứu khoa học, y học, pháp y và đời sống.

Ví dụ: 

+ Xác định quan hệ huyết thống.

+ Điều tra tội phạm, giúp cung cấp những bằng chứng cho cơ quan điều tra.