Giáo án và PPT Lịch sử 11 kết nối Bài 8: Một số cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng trong lịch sử Việt Nam (từ thế kỉ III trước Công nguyên đến cuối thế kỉ XIX)

BÀI 8 MỘT SỐ CUỘC KHỞI NGHĨA VÀ CHIẾN TRANH GIẢI PHÓNG TRONG LỊCH SỬ VIỆT NAM ( TỪ THẾ KỈ III TRƯỚC CÔNG NGUYÊN ĐẾN CUỐI THẾ KỈ XIX)

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV có thể sử dụng câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước” để dẫn dắt vào bài học. Sau đó, GV đặt câu hỏi: Lời khẳng định trên gợi cho em suy nghĩ gì về truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam? Hãy kể tên và chia sẻ hiểu biết của em về một số cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam mà em đã được học. 

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời kì bắc thuộc

GV đặt câu hỏi yêu cầu HS thảo luận:

- Kể tên một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời kì bắc thuộc?

Sản phẩm dự kiến:

Thời kỳ Bắc thuộc có một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu, bao gồm:

Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (năm 40): Hai Bà Trưng là hai chị em Trưng Trắc và Trưng Nhị, đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống lại quân đội xâm lược của nhà Hán. Cuộc khởi nghĩa này thể hiện tinh thần yêu nước và ý chí quật cường của cha ông trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù xâm lược.

Khởi nghĩa Bà Triệu (năm 248): Bà Triệu (Triệu Thị Trinh) là một nữ anh hùng dũng cảm, đã tự tuyên bố làm vua và lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống lại quân đội của nhà Triệu. Cuộc khởi nghĩa này thể hiện quyết tâm giành chủ quyền dân tộc.

Khởi nghĩa Lý Bí (năm 542): Lý Bí là một tướng quân lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống lại quân đội của nhà Tề. Mặc dù không thành công, cuộc khởi nghĩa này vẫn có ý nghĩa lịch sử.

Hoạt động 2. Khởi nghĩa lam sơn (1418 – 1427)

GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

- Trình bày bối cảnh lịch sử của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn?

- Việc tổ chức Hội thề Đông Quan có ý nghĩa như thế nào?

- Trình bày ý nghĩa lịch sử của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn?

Sản phẩm dự kiến:

Bối cảnh lịch sử của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn:

Sau khi đánh bại nhà Hồ, nhà Minh đặt ách đô hộ lên Đại Việt và đặt nước ta là quận Giao Chỉ.

Dưới sự cai trị tàn bạo của nhà Minh, người Việt vẫn oán hận và luôn ấp ủ chờ cơ hội nổi dậy đánh đuổi giặc ngoại xâm.

Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn bắt đầu vào tháng 2 năm 1418, khi Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa ở Lam Sơn và tự xưng là Bình Định Vương để đánh đuổi quân Minh.

Năm 1427, cuộc khởi nghĩa hoàn toàn thắng lợi sau trận Chi Lăng – Xương Giang.

Ý nghĩa lịch sử:

Kết thúc đô hộ của nhà Minh: Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chấm dứt hơn hai mươi năm ách đô hộ của triều đình phong kiến nhà Minh. Đất nước được giải phóng khỏi sự áp bức và tàn phá của quân xâm lược.

Giành lại độc lập và chủ quyền dân tộc: Chiến thắng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đánh đuổi quân Minh, giành lại độc lập và tự chủ cho đất nước. Việt Nam trở thành một quốc gia độc lập, không còn phụ thuộc vào bất kỳ thực thể ngoại quốc nào.

Mở ra thời kì phát triển mới: Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn không chỉ là một chiến thắng quân sự, mà còn là sự thể hiện tinh thần yêu nước và lòng dũng cảm của nhân dân. Nó mở ra thời kì phát triển mới của xã hội, đất nước và dân tộc Việt Nam trong thời kỳ Lê Sơ

Hoạt động 3. Phong trào tây sơn 

GV đặt câu hỏi yêu cầu học sinh trao đổi theo nhóm:

- Trình bày bối cảnh lịch sử của phong trào Tây Sơn?

- Trình bày ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn?

 Sản phẩm dự kiến:

Bối cảnh lịch sử:

Thế kỷ XVIII là thời kỳ chiến tranh nông dân đỉnh cao ở Việt Nam.

Phong trào Tây Sơn nổ ra vào khoảng nửa cuối thế kỷ XVIII, do ba anh em nhà họ Nguyễn (Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ) lãnh đạo.

Mục tiêu của khởi nghĩa Tây Sơn là đánh đổ quyền thần Trương Phúc Loan, ủng hộ hoàng tôn Nguyễn Phúc Dương và thực hiện công lý trong xã hội.

Diễn biến phong trào Tây Sơn:

Tây Sơn liên tục giành thắng lợi: tái chiếm Quy Nhơn, đánh vào Gia Định, bắt sống chúa Nguyễn, và đánh thắng trận Rạch Gầm – Xoài Mút.

Năm 1786, phong trào chuyển trọng tâm tranh đấu ra phía Bắc, đánh đổ họ Trịnh và chế độ vua Lê chúa Trịnh ở Bắc hà.

Ý nghĩa lịch sử của Phong trào Tây Sơn:

Xóa bỏ tình trạng chia cắt Đàng Trong – Đàng Ngoài.

Hoàn thành sự nghiệp thống nhất nước nhà.

Lưu lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử dân tộc

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1: Sự nghiệp thống nhất đất nước của nghĩa quân Tây Sơn bước đầu được hoàn thành khi quân Tây Sơn

A. Đánh bại quân xâm lược Xiêm.

B. Đánh bại quân xâm lược Thanh.

C. Đánh đổ chính quyền chúa Nguyễn.

D. Đánh đổ chính quyền Lê-Trịnh.

Câu 2: Giai đoạn 1424 – 1425 là giai đoạn nào của khởi nghĩa Lam Sơn?

A. Giai đoạn tiến quân ra Bắc, khởi nghĩa toàn thắng

B. Giai đoạn mở rộng hoạt động và giành những thắng lợi đầu tiên

C. Giai đoạn tạm hoà hoãn

D. Những năm đầu của cuộc khởi nghĩa.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: B

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Hoàn thành bảng thống kê (theo gợi ý dưới đây) về nội dung chính của các cuộc khởi nghĩa diễn ra từ thế kỉ III TCN đến cuối thế kỉ XIX.

Câu 2: Xây dựng trục thời gian thể hiện những sự kiện chính của phong trào Tây Sơn?