Giáo án và PPT Lịch sử 11 kết nối Bài 2: Sự xác lập và phát triển của chủ nghĩa tư bản

BÀI 2 SỰ XÁC LẬP VÀ PHÁT TRIỂN CỦA CHỦ NGHĨA TƯ BẢN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV có thể sử dụng đoạn mở đầu bài học trong SGK như một tình huống nêu vấn đề. GV yêu cầu HS: Đọc thông tin và quan sát Hình 1, hãy chia sẻ những hiểu biết của em về giai cấp tư sản, về sự xác lập, mở rộng và phát triển của chủ nghĩa tư bản. Đây là câu hỏi mở đầu bài học, HS có thể chia sẻ ít hoặc nhiều thông tin về vấn đề mà HS biết, thậm chí không trả lời được. Tuy nhiên điều đó không quan trọng. Trên cơ sở phần trả lời của HS, GV gợi mở, dẫn dắt, nêu nhiệm vụ đối với bài học mới.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Sự xác lập của chủ nghĩa tư bản ở Châu Âu và Bắc Mỹ

GV giao nhiệm vụ tìm hiểu cho các nhóm:

- Trình bày sự xác lập của chủ nghĩa tư bản ở châu  Âu và Bắc Mỹ? 

Sản phẩm dự kiến:

Chủ nghĩa tư bản đã được xác lập ở châu Âu và Bắc Mỹ thông qua các sự kiện quan trọng:

Châu Âu:

Sau Cách mạng tư sản ở Anh và đặc biệt là Cách mạng tư sản ở Pháp, chủ nghĩa tư bản từng bước được xác lập.

Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ cuối thế kỉ XVIII đánh dấu sự mở rộng của chủ nghĩa tư bản ra ngoài châu Âu12.

Bắc Mỹ:

Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ đã đánh dấu sự mở rộng của chủ nghĩa tư bản ở ngoài châu Âu

Hoạt động 2. Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản

GV đặt câu hỏi yêu cầu học sinh trao đổi theo nhóm: 

- Giới thiệu khái quát về chủ nghĩa đế quốc?

- Trình bày quá trình xâm lược thuộc địa của chủ nghĩa tư bản?

- Trình bày quá trình mở rộng và phát triển của chủ nghĩa tư bản?

Sản phẩm dự kiến:

- Chủ nghĩa đế quốc là việc giai cấp thống trị mở rộng quyền lực và ảnh hưởng của một quốc gia thông qua thực dân hóa bằng vũ lực hoặc các phương thức tương tự khác. Theo đó, chủ nghĩa đế quốc cho phép các ý tưởng lan truyền nhanh chóng và tiến tới định hình thế giới đương đại. Thuật ngữ này đề cập đến sự thống trị về mặt kinh tế và chính trị của phương Tây (và Nhật Bản), đặc biệt là tại châu Á và châu Phi trong thế kỉ XIX và XX.

- Từ thế kỉ XVI đến đầu thế kỉ XX, chủ nghĩa tư bản đã mở rộng xâm lược thuộc địa thông qua quá trình thực dân hoá. Sự phát triển mạnh mẽ của các nền kinh tế tư bản ở châu Âu và Bắc Mỹ đã thúc đẩy các nước tư bản chủ nghĩa tiến hành việc này. Hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa thực dân đã trải rộng khắp châu Á, châu Phi và khu vực Mỹ Latinh. Nước Anh, Pháp, Mỹ và các nước tư bản khác đã thiết lập hệ thống thuộc địa để duy trì quyền kiểm soát hoặc ảnh hưởng đối với các quốc gia hay dân tộc yếu hơn. Anh được mệnh danh là “công xưởng của thế giới” và là đế quốc thực dân “Mặt Trời không bao giờ lặn,” trong khi Pháp cũng ráo riết xâm lược thuộc địa ở châu Á và châu Phi. Mỹ, bằng sức mạnh của đồng đô la và “cây gậy,” đã biến khu vực Mỹ Latinh thành “sân sau” của mình và mở rộng phạm vi xâm lược ra châu Á.

Hoạt động 3. Tìm hiểu về chủ nghĩa tư bản hiện đại

GV đưa ra câu hỏi:

- Chủ nghĩa tư bản hiện đại là gì?

- Nêu tiềm năng và thách thức của chủ nghĩa tư bản hiện đại?

Sản phẩm dự kiến:

Chủ nghĩa tư bản hiện đại là một hệ thống kinh tế dựa trên quyền sở hữu tư nhân đối với tư liệu sản xuất và hoạt động sản xuất vì lợi nhuận. Đây là giai đoạn phát triển của chủ nghĩa tư bản từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay. Dưới đây là một số tiềm năng và thách thức của chủ nghĩa tư bản hiện đại:

Tiềm năng:

Sản xuất phát triển: Chủ nghĩa tư bản hiện đại có sức sản xuất cao, dựa trên thành tựu của khoa học và công nghệ. Các ngành và lĩnh vực kinh tế được nâng cao trình độ khoa học công nghệ, tăng cường sức cạnh tranh.

Cách mạng công nghiệp 4.0: Các nước tư bản luôn tiên phong trong các lĩnh vực công nghệ mới như Internet kết nối vạn vật, rô-bốt cao cấp, công nghệ in 3D, điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo.

Thách thức:

Bất cân đối xã hội: Chủ nghĩa tư bản hiện đại gặp phải bất cân đối về phân phối tài sản và lợi ích. Sự giàu nghèo ngày càng gia tăng, gây ra sự bất bình đẳng trong xã hội.

Tác động môi trường: Sự phát triển không kiểm soát của chủ nghĩa tư bản có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho môi trường, như biến đổi khí hậu, ô nhiễm và suy thoái tài nguyên.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1:Cuộc cách mạng công nghiệp bắt đầu ở Anh vào thời gian nào?

A. Từ thập kỉ 50 của thế kỉ XVIII

B. Từ thập kỉ 60 của thế kỉ XVIII

C. Từ thập kỉ 70 của thế kỉ XVIII

D. Từ thập kỉ 80 của thế kỉ XVIII

Câu 2: Thuộc địa có vai trò như nào với các nước đế quốc:

A. Nơi cung cấp nhiên liệu và nhân công

B. Thị trường đầu tư và tiêu thụ hàng hóa

C. Là cơ sở cho các cuộc tranh chấp , chiến tranh

D. A,B,C đúng

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: B

Câu 2: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Có quan điểm cho rằng: chủ nghĩa tư bản ngày nay đã thay đổi về bản chất, không còn là chủ nghĩa tư bản trước đây. Nêu ý kiến của em về quan điểm này.

Câu 2: Sưu tầm tư liệu từ sách, báo, internet về phong trào “chiếm lấy phố Uôn” và giải thích vì sao phong trào này chỉ sau một thời gian ngắn đã lan sang các bang ở Mỹ và hàng trăm thành phố ở nhiều nước tư bản trên thế giới.