Giáo án và PPT Lịch sử 11 kết nối Bài 4: Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay

BÀI 4 SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI TỪ SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI ĐẾN NAY

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV có thể khai thác đoạn dẫn phần Mở đầu bài học trong SGK để khởi động, tạo tình huống vào bài, nhằm kích thích tư duy của HS: Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, chủ nghĩa xã hội được mở rộng ở Đông Âu, một số nước châu Á và khu vực Mỹ La-tinh trở thành một hệ thống thế giới. Trong quá trình phát triển, chủ nghĩa xã hội đã vượt qua những khó khăn, thách thức, tiến hành cải cách, đổi mới và tiếp tục khẳng định vị trí quan trọng của mình trong tiến trình lịch sử thế giới. Hãy chia sẻ những điều em biết về sự phát triển và thành tựu của chủ nghĩa xã hội từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay. HS suy nghĩ cá nhân (hoặc trao đổi, thảo luận nhóm) và trả lời câu hỏi theo ý hiểu của mình. Căn cứ vào đó, GV chốt lại một số ý chính mang tính định hướng và dẫn dắt HS vào bài học mới thông qua một số câu hỏi nêu vấn đề.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội sau Chiến tranh thế giới thứ hai

GV đặt câu hỏi yêu cầu HS thảo luận:

- Nêu những nét chính về sự mở rộng của chủ nghĩa xã hội ở châu Á (Trung Quốc, Việt Nam, Lào) và khu vực Mỹ La-tinh (Cu-ba)? 

Sản phẩm dự kiến:

Chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc (CNXHĐS) là một hệ tư tưởng chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc, dựa trên chủ nghĩa xã hội khoa học. Dưới đây là những nét chính về sự mở rộng của chủ nghĩa xã hội ở châu Á và khu vực Mỹ La-tinh:

Trung Quốc:

CNXHĐS Trung Quốc đã giải phóng tiềm năng phát triển của một phần lớn dân số thế giới.

Trung Quốc trở thành động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thế giới sau khủng hoảng.

Nền kinh tế Trung Quốc trở thành nhân tố quan trọng đối với ôn định kinh tế - xã hội của cả nhân loại1.

Việt Nam và Lào:

Cả Việt Nam và Lào đã áp dụng chủ nghĩa xã hội đặc sắc, tạo ra sự phát triển hài hòa và bền vững trong kinh tế và xã hội.

Chúng đã kết hợp lý luận giữa chủ nghĩa Mác và tình hình cụ thể của từng quốc gia để đạt được sự phát triển và ổn định2.

Khu vực Mỹ La-tinh (Cu-ba):

Cu-ba đã áp dụng chủ nghĩa xã hội đặc sắc, tạo ra một hệ thống lý luận mở, linh hoạt và sáng tạo.

Cu-ba đang phát triển trong bối cảnh mới của thế giới, đóng góp trí tuệ và phương án cho việc giải quyết các vấn đề của nhân loại

Hoạt động 2. Nguyên nhân khủng hoảng, sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu và Liên Xô

GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: 

- Khai thác tư liệu trên và thông tin trong mục, giải thích nguyên nhân dẫn tới sự sụp đổ mô hình chủ nghĩa xã hội ở Đông  Âu và Liên Xô?

Sản phẩm dự kiến:

Sự sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu và Liên Xô là một sự kiện lịch sử quan trọng, diễn ra vào cuối thập kỷ 1980 và đầu thập kỷ 1990. Dưới đây là các nguyên nhân dẫn tới sự sụp đổ này:

Kinh tế trì trệ:

Kinh tế Liên Xô và các nước Đông Âu gặp khó khăn, với tình trạng suy thoái và thiếu hụt nghiêm trọng.

Hệ thống kinh tế bao cấp lạc hậu không còn phù hợp với thời đại và không thể cạnh tranh với nền kinh tế thị trường toàn cầu1.

Cải tổ ở Liên Xô thất bại:

Các cải cách kinh tế và chính trị trong Liên Xô không đạt được kết quả như mong đợi.

Sự cản trở từ các lực lượng bảo thủ và sự thất bại trong việc thay đổi hệ thống đã làm suy yếu Liên Xô1.

Sự kích động từ phương Tây:

Sự lan truyền của ý thức tự do, dân chủ và kinh tế thị trường từ phương Tây đã tạo áp lực lớn lên hệ thống xã hội chủ nghĩa.

Các phong trào ly khai và chủ nghĩa dân tộc trỗi dậy, đòi hỏi sự thay đổi và tự do.

Mong muốn chế độ xã hội dân chủ và kinh tế tư nhân:

Người dân trong Liên Xô và Đông Âu khao khát tự do, quyền lựa chọn đa đảng, tự do báo chí, tôn giáo và ngôn luận.

Họ mong muốn chế độ dân chủ tự do và kinh tế thị trường, thay thế cho hệ thống cộng sản trước đó.

Hoạt động 3. Chủ nghĩa xã hội từ năm 1991 đến nay

GV yêu cầu trao đổi với bạn cùng bàn và thống nhất câu trả lời:

- Nêu những nét chính về chủ nghĩa xã hội từ năm 1991 đến nay?

- Nêu thành tựu và ý nghĩa của công cuộc cải cách mở cửa của Trung Quốc?

Sản phẩm dự kiến:

- Từ năm 1991 đến nay, dưới sự lãnh đạo của các đảng cộng sản, nhiều quốc gia vẫn tiếp tục phát triển đất nước theo con đường chủ nghĩa xã hội. Các nước như Trung Quốc, Cuba, Việt Nam, và Lào kiên định con đường đi lên xã hội chủ nghĩa. Mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức, tuy nhiên, lí tưởng về một chế độ xã hội giàu mạnh, dân chủ, và công bằng vẫn là đích tới của các quốc gia trên thế giới.

- Công cuộc cải cách và mở cửa ở Trung Quốc đã mang lại những thành tựu vô cùng to lớn:

Tăng trưởng kinh tế nhanh chóng:

Trung Quốc đã phát triển vượt bậc, vượt qua Nhật Bản để trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sau Mỹ.

Gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) năm 2011 củng cố vị thế của nước này trên trường quốc tế.

Cải thiện đời sống nhân dân:

Hàng trăm triệu người đã thoát khỏi đói nghèo và tiếp cận được giáo dục, việc làm và phúc lợi xã hội.

Tuổi thọ của người Trung Quốc tăng thêm 6 năm, và chỉ còn chưa đầy 2% dân số sống dưới chuẩn nghèo của thế giới.

Chuyển biến từ công xưởng sang sáng tạo:

Trung Quốc không chỉ là một công xưởng sản xuất, mà còn là nguồn sáng tạo và nghiên cứu trong nhiều lĩnh vực.

Năng lực trong khoa học công nghệ và các ngành kinh tế mới nổi đã được nâng cao.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1:Điểm giống nhau cơ bản trong công cuộc cải tổ ở Liên Xô và cuộc cải cách mở cửa ở TQ là

A. Thực hiện đa nguyên đa đảng để cùng lãnh đạo đất nước.

B. Thực hiện đổi mới đồng bộ và toàn diện về kinh tế, xã hội.

C. Chú trọng đổi mới chính trị và xã hội.

D. Tiến hành khi đất nước khủng hoảng.

Câu 2: Mục tiêu của Hội đồng tương trợ kinh tế SEV là gì ?

A. Tăng cường hợp tác và thúc đẩy sự tiến bộ về kinh tế kĩ thuật các nước.

B. Tăng cường hợp tác và thúc đẩy sự tiến bộ về quân sự ở các nước.

C. Duy trì hòa bình an ninh ở khu vực các nước XHCN.

D. Tăng cường sức mạnh để chống lại Mĩ và các nước TBCN.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: A

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Lập bảng tóm tắt những nét chính về sự phát triển của chủ nghĩa xã hội ở các nước Đông Âu, châu Á và khu vực Mĩ Latinh từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai.

Câu 2: Nêu những hành động cụ thể mà em có thể làm để đóng góp vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.