Giáo án và PPT Lịch sử 7 cánh diều Bài 16: Công cuộc xây dựng đất nước thời Trần (1226 – 1400)

BÀI 16: CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN TỐNG XÂM LƯỢC

 NHÀ TRẦN (1226 – 1400)

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV áp dụng kĩ thuật 5W-1H yêu cầu HS điền thông tin vào các cột sau:

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu về sự thành lập của nhà Trần

- GV cho HS làm việc theo cặp, đọc thông tin, tư liệu, quan sát hình 16. 1 và video clip Chiếu truyền ngôi vua Lý Chiêu Hoàng để tìm hiểu về sự thành lập của nhà Trần

Sản phẩm dự kiến:

Hoạt động 2. Tìm hiểu về tình hình chính trị

- GV yêu cầu các nhóm đọc kĩ thông tin và tư liệu mục 2, kết hợp quan sát Sơ đồ. Bộ máy nhà nước thời Trần (do GV thiết kế, chiếu lên màn hình) và trả lời một số câu hỏi:

+ Giới thiệu những nét chính về tình hình chính trị dưới thời Trần.

+ Giải thích nghĩa của các cụm từ: chế độ Thái thượng hoàng, quý tộc họ Trần, chính sách "ngụ binh ngư nông".

Sản phẩm dự kiến:

- Bộ máy nhà nước được tổ chức theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền gồm ba cấp:

+ Triều đình: do vua đứng đầu. 

+ Các đơn vị hành chính trung gian: lộ, phủ, huyện, châu.

+ Cấp hành chính cơ sở: hương, xã.

- Điểm độc đáo là chế độ Thái thượng hoàng, các chức vụ trong bộ máy nhà nước do tôn thất họ Trần nắm giữ.

- Quân đội có cấm quân (giữ binh thành), biên quân (giữ biên ải) vfa lộ quân (ở các lộ) xây dựng theo chính sách "ngụ binh ư nông". Ngoài quân bộ, quân thủy là một lực lượng đặc trưng được rèn luyện theo chủ trương "Quân cốt tinh nhuệ, không cốt đông"

- Luật pháp có sự kế thừa từ thời Lý, nhưng được bổ sung và hoàn thiện hơn:

+ Năm 1230, ban hành bộ Quốc triều thông chế.

+ Năm 1341, biên soạn bộ Hình thư để ban hành.

Hoạt động 3. Tìm hiểu về tình hình kinh tế

- GV cho HS làm việc nhóm, đọc thông tin, tư liệu mục 3 và quan sát sơ đồ 16.1, hình 16.2, thực hiện nhiệm vụ sau:

+ Nhiệm vụ 1: Trình bày những nét chính về tình hình kinh tế thời Trần. 

+ Nhiệm vụ 2: Mối liên hệ giữa sự phát triển kinh tế thủ công nghiệp và thương nghiệp.

Sản phẩm dự kiến:

* Nông nghiệp:

- Ban hành nhiều chính sách túc đầy phát triển như kêu gọi dân phiêu tán trở về quê cũ sản xuất, khuyến khích khai khẩn đất hoang, đẩy manh việc làm thủy lợi,…

- Nông dân tích cực sản xuất, đẩy mạnh khai hoang, lập làng xóm mới,… nên nông nghiệp phát triển hơn, đời sống nhân dân được no đủ

* Thủ công nghiệp:

- Tiếp tục duy trì các xưởng thủ công nhà nước, chuyên đúc tiền, sản xuất vụ khí, đóng thuyền,…

- Thủ công nghiệp dân gian có nhiều nghề phổ biến như làm đồ gốm, rèn sắt, dệt vải lụa,… Trong đó đồ gốm đặc biệt phát triển.

* Thương nghiệp:

- Thăng Long là trung tâm kinh tế, buôn bán sẩm uất của cả nước, được chia làm 61 phường.

- Tại các miền quê, chợ lớn được hình thành và hoạt động theo phiên

- Hoạt động ngoại thương diên ra nhộn nhịp ở nhiều nơi.

- Thuyền buôn đến Đại Việt nhiều nhất là từ Trung Quốc, Gia-va,…

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1. Hình thức phân phong tước hiệu và ruộng đất cho quý tộc dưới thời Trần được gọi là?

A. Phong vương hầu, ban lộc điền

B. Phong vương hầu, ban thực ấp thực phong

C. Phong vương hầu, ban thái ấp

D. Phong vương hầu, ban điền trang

Câu 2. Ý nào dưới đây không phải nguyên nhân kiến nhà Lý sụp đổ?

A. Chính quyền không chăm lo đến đời sông nhân dân, quan lại ăn chơi sa đọa.

B. Hạn hán, lụt lội, mất mùa liên tiếp xảy ra, đời sống nhân dân cực khổ. Khởi nghĩa nông dân nổ ra ở khắp nơi.

C. Quân Tống tiến công xâm lược nước ta và lật đổ nhà Lý.

D. Các thế lực phong kiến địa phương nổi dậy chống lại triều đình.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nhà Trần đã có những chủ trương, biện pháp nào để phục hồi, phát triển sản xuất?

Câu 2: Vị vua nào dưới thời Trần khi lên làm Thái thượng hoàng đã xuất gia đầu Phật và lập ra dòng Thiên Trúc Lâm Đại Việt ?