Giáo án và PPT Lịch sử và Địa lí 4 cánh diều Bài 7: Dân cư, hoạt động sản xuất và một số nét văn hoá ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ

BÀI 7: DÂN CƯ, HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT VÀ MỘT SỐ NÉT VĂN HOÁ Ở VÙNG ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Hãy kể tên một lễ hội hoặc nghề truyền thống ở Đồng bằng Bắc Bộ mà em biết.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Dân cư

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Kể tên một số dân tộc sinh sống ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

• Nhận xét và giải thích về sự phân bố dân cư ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

• Mô tả về trang phục truyền thống của người Kinh ở Đồng bằng Bắc Bộ.

Sản phẩm dự kiến:

- Người dân sống chủ yếu ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ là người Kinh, nơi đây còn có một số dân tộc như: Mường, Tày, Thái, Dao,…

- Sự phân bố dân cư ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ:

+ Đây là vùng có mật độ dân số cao nhất cả nước.

+ Nguyên nhân: do điều kiện tự nhiên thuận lợi, người dân đã sinh sống ở đây từ lâu đời, có nhiều đô thị và trung tâm công nghiệp.

- Trang phục truyền thống: 

+ Nam: quần trắng, áo dài, đầu đội khăn xếp. 

+ Nữ: váy đen, áo dài tứ thân, bên trong mặc yếm, lưng thắt khăn lụa, đầu vấn tóc.

Hoạt động 2: Hoạt động sản xuất

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Em hãy mô tả một số hoạt động trong sản xuất lúa nước. Em có nhận xét gì về việc sản xuất lúa nước của người nông dân?

• Đọc thông tin và quan sát Hình 4, em hãy mô tả về nghề thủ công ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Sản phẩm dự kiến:

- Hoạt động trồng lúa nước: 

+ Các hoạt động trong sản xuất lúa nước:

• Chọn giống lúa tốt, có khả năng chống sâu bệnh, năng suất cao, phù hợp mùa vụ của địa phương.

• Làm đất: dọn sạch rạ, cỏ; cày, bừa cho nhuyễn đất và san bằng đất.

• Gieo hạt lúa đã nảy mầm xuống đất thành mạ (cây non), nhổ và đem mạ ra cấy ngoài ruộng để thành cây lúa.

• Chăm sóc lúa: làm cỏ, bón phân; tưới, tiêu nước hợp lí; phòng trừ sâu bệnh.

• Thu hoạch lúa; phơi hoặc sấy khô thóc; đóng bao, bảo quản nơi khô thoáng.

+ Nhận xét:

• Nhờ có diện tích lớn, đất phù sa màu mỡ, nguồn nước dồi dào, người dân có nhiều kinh nghiệm trồng lúa nên Đồng bằng Bắc Bộ đã trở thành vùng sản xuất lúa lớn thứ hai của Việt Nam.

• Để có được những hạt thóc ngon, người nông dân phải trải qua nhiều công đoạn lao động vất vả.

- Nghề thủ công truyền thống: 

+ Đồng bằng Bắc Bộ là vùng có nhiều nghề thủ công khác nhau; nhiều người đạt mức độ tinh xảo tạo ra những sản phẩm nổi tiếng.

+ Để tạo nên một sản phẩm thủ công, những người thợ phải tiến hành nhiều công đoạn khác nhau.

Hoạt động 3: Hệ thống đê ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

Đọc thông tin và quan sát hình 5, em hãy mô tả hệ thống đê ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ và cho biết vai trò của đê.

Sản phẩm dự kiến:

- Hệ thống đê ở vùng đồng bằng Bắc Bộ có tổng chiều dài hàng nghìn ki-lô-mét. Đó là một công trình vĩ đại.

- Vai trò của đê: 

+ Ngăn lũ sông.

+ Đời sống người dân được đảm bảo.

+ Các hoạt động sản xuất phát triển.

+ Các công trình, di tích lịch sử văn hóa được bảo tồn. 

Hoạt động 4: Một số nét văn hoá ở làng quê vùng Đồng bằng Bắc Bộ

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Đọc thông tin và quan sát hình 6, em hãy mô tả về làng quê của người dân cùng Đồng bằng Bắc Bộ trước kia và ngày nay.

• Em hãy kể tên một số lễ hội và hoạt động trong lễ hội đó ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ. Nhận xét về trang phục của người dân trong lễ hội.

Sản phẩm dự kiến:

- Làng quê:

+ Làng ở Đồng bằng Bắc Bộ có nhiều nhà. Trước đây, làng có lũy tre, cổng làng,... Ngày nay, làng có nhiều thay đổi, hiện đại hơn.

+ Làng là nơi người dân có mối liên kết chặt chẽ với nhau dựa trên quan hệ dòng họ, hàng xóm,...

- Lễ hội:

+ Trong một năm, người dân ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ có nhiều lễ hội như: hội Lim, hội chùa Hương, hội Gióng, hội Phủ Dầy,...

+ Trong lễ hội, người dân thường mặc trang phục truyền thống, tổ chức tế lễ và các hoạt động vui chơi, giải trí.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Vùng Đồng bằng Bắc Bộ là vùng trồng lúa lớn:

A. Thứ hai của nước ta

B. Thứ nhất của nước ta

C. Thứ ba của nước ta

D. Thứ tư của nước ta

Câu 2: Để ngăn tình trạng lũ lụt người dân đã làm gì?

A. Không làm gì

B. Đắp đê

C. Xây thủy điện

D. Đào mương

Câu 3: Các lễ hội thường cầu mong

A. Sức khỏe, mùa màng bội thu

B. Sức khỏe, xinh đẹp

C. Sức khỏe, tiền tài

D. Sức khỏe, ăn ngon mặc đẹp

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: B

Câu 3: A

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Những lễ hội của người dân Bắc Bộ thường được tổ chức vào thời điểm nào? Gía trị tinh thần mà những lễ hội đó mang lại là gì?

Câu 2: Em hãy nêu những công đoạn chính để tạo ra một sản phẩm gốm sứ Bát Tràng.