Giáo án và PPT Lịch sử và địa lí 5 Kết nối bài 10: Triều Trần xây dựng đất nước và kháng chiến chống quân Mông - Nguyên xâm lược

BÀI 10. TRIỀU TRẦN XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC VÀ KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN MÔNG – NGUYÊN XÂM LƯỢC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đọc cho học sinh nghe trích đoạn Bác Hồ viết trong tác phẩm Lịch sử nước ta (năm 1492):

Nhà Trần thống trị giang san

Trị yên trong nước, đánh tan giặc ngoài

…Đời Trần văn giỏi võ nhiều,

Ngoài dân thịnh vượng, trong triều hiền minh.

Theo em, các câu thơ trên nói đến những đóng góp nào của Triều Trần đối với lịch sử dân tộc?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Triều Trần và công cuộc xây dựng đất nước

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: 

• Bộ máy nhà nước thời Trần được đánh giá như thế nào?
• Quân đội được tổ chức, thực hiện như thế nào?
• Giáo dục, khoa cử dưới triều Trần được nhận xét như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Bộ máy nhà nước được tổ chức chặt chẽ.

- Quân đội được tổ chức quy củ, chặt chẽ, nhiều tướng giỏi đã có công lớn trong kháng chiến chống ngoại xâm.

- Giáo dục, khoa cử được chú trọng, trường học được mở ở nhiều địa phương, đào tạo được nhiều nhân tài cho đất nước.

Hoạt động 2. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên

GV đưa ra câu hỏi yêu cầu học sinh trao đổi:

• Thời Trần, quân Mông – Nguyên xâm lược Đại Việt mấy lần?
• Quân Mông – Nguyên xâm lược Đại Việt lần đầu tiên vào năm nào?

• Chiến thắng nào đã kết thúc hoàn toàn cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên?

• Sự kiện nào chứng tỏ tài năng quân sự xuất sắc của Trần Quốc Tuấn?

Sản phẩm dự kiến:

- Thời Trần, quân Mông – Nguyên ba lần xâm lược Đại Việt vào các năm 1258, 1285, 1287 – 1288. Triều đình cùng quân dân nhà - Trần đã chủ động bàn kế sách đánh giặc và tích cực chuẩn bị kháng chiến.

- Với tinh thần quyết tâm tiêu diệt giặc, quân dân nhà Trần đã đánh bại quân Mông – Nguyên bằng các chiến thắng quan trọng như Đông Bộ Đầu, Chương Dương (Hà Nội), Tây Kết, Hàm Tử (Hưng Yên),... và đặc biệt là chiến thắng Bạch Đằng.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: Người được Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi là ai?

A. Trần Hưng Đạo. 

B. Trần Cảnh.

C. Trần Thủ Độ.  

D. Trần Quang Khải

Câu 2: Trần Nhân Tông truyền ngôi cho con là ai?

A.  Trần Thánh Tông. 

B. Trần Thái Tông

C. Trần Dụ Tông

D. Trần Anh Tông. 

Câu 3: Nhà Trần tồn tại trong khoảng thời gian nào?

A.  1226 – 1400.

B. 1226 – 1410.

C. 1225 – 1400.

D. 1225 – 1401.

Câu 4: Hội nghị Diên Hồng được tổ chức ở đâu? 

A. Cổ Loa. 

B. Luy Lâu. 

C. Cổ Linh. 

D. Thăng Long. 

Câu 5: Ý nào sau đây không đúng khi nói về chiến thắng Bạch Đằng?

A. Kết thúc hoàn toàn cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên.  

B. Chiến thắng chứng tỏ tài năng xuất chúng của Trần Quốc Tuấn. 

C. Kết thúc hoàn toàn cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên – Mông. 

D. Chiến thắng cho thấy sự đồng lòng, đoàn kết tinh thần chống giặc ngoại xâm.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: B

Câu 2: D

Câu 3: A

Câu 4: D

Câu 5: C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Điểm độc đáo trong bộ máy cai trị của nhà Trần là gì?

Câu 2: Trong tác phẩm “Lịch sử nước nhà” (1941), Hồ Chí Minh đã viết về nhà Trần. Hai câu thơ trên thể hiện điều gì về nhà Trần?

“Đời Trần văn giỏi võ nhiều

Ngoài dân thịnh vượng, trong triều hiền minh”