Giáo án và PPT Lịch sử và địa lí 5 Kết nối bài 9: Triều Lý và việc định đô ở Thăng Long

BÀI 9. TRIỀU LÝ VÀ VIỆC ĐỊNH ĐÔ Ở THĂNG LONG

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV chiếu hình ảnh Chùa một cột (Hà Nội) yêu cầu học sinh quan sát và trả lời: Em hãy cho biết Chùa một cột là công trình kiến trúc tiêu biểu của triều đại nào ở nước ta? Hãy chia sẻ những hiểu biết của em về triều đại này.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Triều Lý định đô ở Thăng Long

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: 

• Nhà Lý ra đời vào năm nào?

• Vua Lý Thái Tổ quyết định dời đô từ Hoa Lư ra thành Đại La ( Hà Nội ngày nay) vào năm nào?

• Sau khi dời đô ra thành Đại La, kinh đô mới có tên là gì?

• Vì sao vua Lý Thái Tổ dời đô về Đại La? Việc dời đô này có ý nghĩa gì?

Sản phẩm dự kiến:

• Năm 19009 Lý Công Uẩn lên ngôi vua (Tức vua Lý Thái Tổ) và lập ra Triều Lý. 

• Năm 1010, vua Lý Thái Tổ dời đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) ra thành Đại La (Hà Nội) và đổi tên là Thăng Long.

+ Về mục đích dời đô: mưu nghiệp lớn, làm kế cho con cháu muôn vạn đời, để vận nước lâu dài, phong tục giàu thịnh.

+ Về lí do dời đô: Đại La có vị thế thuận lợi cho sự phát triển lâu dài của đất nước: ở giữa khu vực trời đất, thế rồng cuộn hổ ngồi, chính giữa nam bắc đông tây, tiện nghi núi sông sau trước, đất rộng mà bằng phẳng, thế đất cao mà sáng sủa, dân cư không khổ thấp trũng tối tăm, muôn vật hết sức tươi tốt phồn thịnh.

+ Về ý nghĩa của việc dời đô: thể hiện tầm nhìn sáng suốt của vua Lý Thái Tổ, đồng thời mở ra thời kì phát triển mới của đất nước. Lý Thái Tổ mong muốn cho vận nước được lâu dài, đất nước giàu thịnh nên ông đã dời đô từ Hoa Lư ra một nơi có rất nhiều điều kiện thuận lợi cho việc phát triển kinh đô mới đó là thành Đại La. Ông nhận thấy khắp nước Việt đó là nơi thắng địa, thực là chỗ hội tụ quan yếu của bốn phương, đúng là nơi thượng đô kinh sư mãi muôn đời.

Hoạt động 2. Triều Lý xây dựng và bảo vệ đất nước

GV đưa ra câu hỏi yêu cầu học sinh trao đổi:

• Nhà Lý tồn tại trong khoảng thời gian bao lâu?

• Bộ máy nhà nước dưới triều Lý được đánh giá như thế nào?

• Dưới triều Lý tôn giáo nào phát triển mạnh mẽ?

• Nhân vật làm nổi bật lên vai trò của một người phụ nữ trong việc trị nước dưới thời Lý là ai?

• Trong khoảng thời gian năm 1075 – 1077, Triều Lý đã lãnh đạo nhân dân kháng chiến chống quân xâm lược nào?

Sản phẩm dự kiến:

• Sau hơn 200 năm, Triều Lý đã đạt được nhiều thành tựu trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. 

+ Hoàn thiện bộ máy nhà nước từ trung ương đến địa phương.

+ Chú trọng phát triển kinh tế, khuyến khích sản xuất nông nghiệp, nhờ đó mùa màng bội thu.

+ Phật giáo phát triển.

+ Lãnh đạo nhân dân kháng chiến chống Tống giành thắng lợi

• Những công lao của Nguyên phi Ỷ Lan: giúp vua Lý Thánh Tông, vua Lý Nhân Tông trị nước.

• Công lao của Lý Thường Kiệt là lãnh đạo nhân dân kháng chiến chống Tống giành thắng lợi.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1:  Vì sao vua Lý Thái Tổ dời đô về Đại La?

A. Vì đây là vùng đất giàu có, nhiều của cải, vàng bạc.

B. Vì đây là vùng đất rộng, lại bằng phẳng, dân cư khổ vì ngập lụt.

C. Vì đây là vùng đất mà giặc không dám đặt chân đến.

D. Vì đây là trung tâm của đất nước, đất rộng không bị ngập lụt.

Câu 2: Vua Lý Thái Tổ sinh ra vào thời: 

A. Tiền Lê. 

B. Hậu Lê. 

C. Trần.  

D. Mạc.

Câu 3: Người thầy đã đáng giá nhà vua như thế nào? 

A. Không phải một đứa trẻ phát triển bình thường.

B. Sau này làm bậc minh chủ trong thiên hạ. 

C. Là đứa trẻ thật thà, nhanh nhẹn và hiểu chuyện. 

D. Lớn lên sẽ làm một vị tướng tài của dân tộc. 

Câu 4: Bộ máy nhà nước dưới triều Lý được đánh giá như thế nào? 

A. Hoàn thiện, phát triển.

B. Tương đối hoàn thiện, thống nhất. 

C. Hoàn thiện, thống nhất. 

D. Tương đối hoàn thiện, phát triển. 

Câu 5: Dưới triều Lý tôn giáo nào phát triển mạnh mẽ? 

A. Nho giáo. 

B. Thiên chúa giáo. 

C. Đạo giáo. 

D. Phật giáo. 

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: B

Câu 2: A

Câu 3: B

Câu 4: C

Câu 5: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Hãy đọc và kể lại câu chuyện về một nhân vật lịch sử thời Lý mà em yêu thích.

Câu 2: Sưu tầm một số tư liệu về một di tích hoặc nhân vật lịch sử thời nhà Lý và chia sẻ với thầy cô, bạn bè.