Nội dung chính Lịch sử 8 kết nối tri thức Bài 17: Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược từ năm 1858 đến năm 1884
Hệ thống kiến thức trọng tâm Bài 17: Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược từ năm 1858 đến năm 1884 sách Lịch sử 8 kết nối tri thức. Với các ý rõ ràng, nội dung mạch lạc, đi thẳng vào vấn đề hi vọng người đọc sẽ nắm trọn kiến thức trong thời gian rất ngắn. Nội dung chính được tóm tắt ngắn gọn sẽ giúp thầy cô ôn tập củng cố kiến thức cho học sinh. Bộ tài liệu có file tải về. Mời thầy cô kéo xuống tham khảo
BÀI 17: CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC
TỪ NĂM NĂM 1858 ĐẾN NĂM 1884
- CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC TỪ NĂM 1858 ĐẾN NĂM 1874
- Cuộc kháng chiến ở Đà Nẵng và Nam Kì (1858 – 1862)
- Ngày 1/9/1858:
+ Liên quân Pháp - Tây Ban Nha mở cuộc tấn công Đà Nẵng.
+ Quân dân Đà Nẵng dưới sự chỉ huy của Nguyễn Tri Phương kháng cự quyết liệt.
→ Bước đầu làm thất bại âm mưu “đánh nhanh thắng nhanh” của thực dân Pháp.
- Tháng 2/1859:
+ Quân Pháp kéo vào chiếm thành Gia Định, đánh rộng ra.
+ Quân triều đình chống cự yếu ớt, tan rã.
+ Nhân dân địa phương tự động nổi lên lánh giặc.
- Năm 1860: Nguyễn Tri Phương chỉ huy quân dân xây dựng Đại đồn Chí Hoà, tổ chức phòng thủ.
- Ngày 24/2/1861:
+ Quân Pháp tập trung mở cuộc tấn công Đại đồn Chí Hoà, mở rộng đánh chiếm ba tỉnh miền Đông Nam Kì.
+ Quân triều đình kháng không cản được giặc. Đại đồn Chí Hoà thất thủ.
+ Nghĩa quân của Nguyễn Trung Trực đã đốt cháy chiếc tàu Ết-pê-răng (Hi Vọng) của quân Pháp trên sông Nhật Tảo (12 - 1861).
- Cuối tháng 3/1862:
+ Quân Pháp lần lượt chiếm các tỉnh Gia Định, Định Tường, Biên Hoà, Vĩnh Long.
+ Nhà Nguyễn kí với Pháp Hiệp ước Nhâm Tuất.
- Nhân dân Nam Kì tiếp tục kháng chiến (1862 – 1874)
Hành động của thực dân Pháp | Thái độ của triều đình nhà Nguyễn | Thái độ và hành động của nhân dân ta |
Lợi dụng sự bạc nhược của triều đình nhà Nguyễn, năm 1867, thực dân Pháp đánh chiếm ba tỉnh miền Tây Nam Kì. | Sau khi kí Hiệp ước Nhâm Tuất, Triều đình Huế: - Tập trung đàn áp các cuộc khởi nghĩa của nông dân ở Bắc Kì và Trung Kì. - Ngăn cản phong trào kháng chiến của nhân dân ở Nam Kì.
| Nhân dân tiếp tục kháng chiến mạnh mẽ: - Cuộc kháng chiến của Nguyễn Trung Trực: + Nghĩa quân từ căn cứ Hòn Chông vượt biển tập kích đồn Kiên Giang. + Khi bị bắt, đưa ra chém, Nguyễn Trung Trực tuyên bố: “Bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam thì mới hết người Nam đánh Tây”. - Cuộc kháng chiến của Trương Định: + Nghĩa quân lập căn cứ ở Gò Công, Tân Phước. + Bị bất ngờ tấn công, Trương Định rút gươm tự sát, bảo toàn khí tiết. + Trương Quyền (con trai Trương Định) chiến đấu thêm một thời gian nữa. - Nhà nho Nguyễn Đình Chiểu, Phan Văn Trị,…, dùng thơ văn: + Lên án tội ác của giặc, chế giễu bọn tay sai bán nước. + Ca ngợi gương chiến đấu hi sinh của nghĩa quân. - Cuộc kháng chiến của Nguyễn Hữu Huân: + Ông bị bắt đi đày, được thả về và tiếp tục chống Pháp. + Bị giặc bắt lần thứ hai, đưa ra hành hình, ông làm thơ, khẳng định tinh thần yêu nước. |
- PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC LAN RỘNG RA CẢ NƯỚC (1873-1884)
- Cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược Bắc Kì lần thứ nhất (1873 – 1874)
Hành động xâm lược của thực dân Pháp | Hành động chống Pháp của quân và dân ta |
- Tháng 11/1873: + Thực dân Pháp cử Ph. Gác-ni-ê đưa quân ra Bắc, dùng vũ lực chiếm thành Hà Nội. + Tống đốc Nguyễn Tri Phương chỉ huy binh sĩ anh dũng chống cự. Ông bị thương, bị giặc bắt nhưng đã tuyệt thực để bảo toàn khí tiết. - Ph. Gác-ni-ê cho quân mở rộng đánh chiếm nhiều tỉnh thành vùng Đồng bằng sông Hồng. - Ngày 21/12: + Quân Pháp tiến lên Sơn Tây, qua khu vực Cấu Giấy. + Quân triều đình phối hợp với quân Cờ đen của Lưu Vĩnh Phúc phục kích địch ở đây, giết chết tên chỉ huy Ph. Gác-ni-ê. - Ngày 15/31874: Triều đình Huế kí với Pháp bản Hiệp ước Giáp Tuất, thừa nhận chủ quyền của Pháp ở cả sáu tỉnh Nam Kì và nhiều điều khoản bất lợi khác. | Quân dân ta ở khắp nơi đã nổi lên kháng chiến: - Cuộc chiến đấu của binh sĩ triều đình ở cửa ô Thanh Hà (Hà Nội), - Cuộc chiến đấu của các đội nghĩa binh dưới sự lãnh đạo của cha con Nguyễn Mậu Kiến (Thái Bình), Phạm Văn Nghị (Nam Định)... |
- Cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược Bắc Kì lần thứ hai (1882 – 1884)
Thời gian | Hành động của thực dân Pháp | Thái độ, hành động của nhà Nguyễn | Thái độ, hành động của nhân dân ta |
1882 | 25/4: quân Pháp đánh chiếm thành Hà Nội. | Lo sợ, cử người đi cầu cứu nhà Thanh. | - Anh dũng chống trả nhưng thất bại. - Tổng đốc Hoàng Diệu tuẫn tiết trong vườn Võ Miếu. |
1883 | - Quân Pháp tỏa đi đánh chiếm Hồng Gai, Quảng Yên, Nam Định, nhiều tỉnh thành khác. - 19/5: Ri-vi-e chỉ huy cánh quân đánh ra Cầu Giấy. - 18/8: quân Pháp mở cuộc tấn Thuận An (cửa biển sát kinh thành Huế). | - Nuôi ảo tưởng quân Pháp trả lại thành Hà Nội. - Hoảng hốt cử người tới điều đình, kí với đại diện Pháp Hiệp ước Hác-măng do Pháp thảo sẵn. | - Các đội nghĩa binh ở nhiều địa phương kiên cường chiến đấu. - Quân ta tổ chức phục kích, tiêu diệt Ri-vi-e, nhiều lính Pháp. - Chiến thắng Cầu Giất lần thứ hai cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân dân ta. - Cuộc chiến đấu chống Pháp tiếp diễn ở các tỉnh Bắc Kì. |
- TRÀO LƯU CẢI CÁCH NỬA SAU THẾ KỈ XIX
Thời gian | Người đề xuất | Nội dung đề nghị |
1863 - 1871 | Nguyễn Trường Tộ | Chấn chỉnh bộ máy quan lại, phát triển công thương, tài chính, chỉnh đốn võ bị, ngoại giao, cải tổ giáo dục. |
1868 | Trần Đình Túc, Nguyễn Huy Tế, Đinh Văn Điền | Mở cửa biển Trà Lý (Nam Định), đẩy mạnh khai hoang, khai mỏ, mở mang thương nghiệp, củng cố quốc phòng. |
1872 | Viện Thượng bạc | Mở 3 cửa biển miền Bắc và miền Trung, phát triển ngoại thương. |
1877 - 1882 | Nguyễn Lộ Trạch | Gửi các bản “Thời vụ sách” (thượng và hạ) lên vua Tự Đức, đề nghị chấn hưng dân khí, khai thông dân trí, bảo vệ đất nước. |