Nội dung chính Ngữ văn 7 kết nối tri thức Bài 8: Thuật ngữ

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

THUẬT NGỮ

I. LÝ THUYẾT

1. Cấu tạo

Thuật ngữ là từ hoặc cụm từ cố định, được sử dụng theo quy ước của một lĩnh vực chuyên môn hoặc khoa học nhất định

2. Đặc điểm – chức năng

- Muốn hiểu nghĩa của thuật ngữ, cần tìm đến Bảng tra cứu thuật ngữ ở phía sau cuốn sách hoặc đọc các từ điển chuyên ngành.

- Việc suy đoán nghĩa của từ ngữ dựa vào ngữ cảnh hay ghép nối nghĩa của từng yếu tố cấu tạo rất dễ gần tới tình trạng hiểu sai thuật ngữ. 

II. GỢI Ý GIẢI BÀI TẬP SGK

Bài tập 1

Câu a: ngụ ngôn; câu b: triết học; câu c: văn hóa; câu d: in-tơ-nét

Căn cứ: các đơn vị trên đều thuộc về một lĩnh vực, một ngành cụ thể. Ngụ ngôn dùng để chỉ một thể loại văn học; triết học chỉ một ngành khoa học; văn hóa chỉ những giá trị vật chất và tinh thần do con người tạo ra; in-tơ-nét chỉ một lĩnh vực của công nghệ thông tin. Đó là cơ sở đáng tin cậy để ta xác định các đơn vị đó là thuật ngữ. 

Bài tập 2

- Ngụ ngôn: thể loại văn học, dùng văn xuôi hoặc văn vần, thường mượn chuyện loài vật để nói về việc đời nhằm dẫn đến những kết luận về dạo lí, kinh nghiệm sống.

- Triết học: khoa học nghiên cứu về những quy luật chung nhất của thế giới và sự nhận thức thế giới

- Văn hóa: tổng thể nói chung những giá trị vật chất và tinh thần do con người tạo ra trong quá trình lịch sử

- In-tơ-nét: hệ thống các mạng máy tính được nối với nhau trên phạm vi toàn thế giới tạo điều kiện cho các dịch vụ truyền thông dữ liệu, như tìm đọc thông tin từ xa, truyền tệp tin, thư tín điện tử và các nhóm thông tin.

Bài tập 3

1.     Những từ in đậm trong các câu sau là thuật ngữ:

-       Trong một bài hát ... gọi là điệp khúc

-       Trong thời đại ngày nay ... nguồn năng lượng

-       Bản đồ là hình vẽ ... các kí hiệu bản đồ

=> Sở dĩ ta xác định được như vậy là dựa vào các câu có sử dụng những từ đó. Đó là những câu có tính chất định nghĩa, thuộc về một lĩnh vực nhất định. Trong câu, các từ điệp khúc, năng lượng, bản đồ chỉ có một nghĩa, thuộc về chuyên môn.

1.   Những từ in đậm trong các câu sau là từ ngữ thông thường:

-       Câu nói ấy lặp đi lặp lại như một điệp khúc

-       Đọc sách là một cách nạp năng lượng cho sự sống tinh thần

-       Cháu biết không, tấm bản đồ của ông lúc đấy thật sự bế tắc

=>Trong các câu trên, các từ điệp khúc, năng lượng, bản đồ đều được dùng theo nghĩa chuyển. Ví dụ: “Cháu biết không, tấm bản đồ của ông lúc đấy thật sự bế tắc” thì bản đồ được hiểu là sự tìm kiếm hướng đi của cuộc đời. Các từ điệp khúc, năng lượng ở hai câu còn lại cũng có tính chất như vậy.