HOẠT ĐỘNG CỦA HS - GV

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu khái niệm nghề

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc thông tin và trả lời câu hỏi: Nghề truyền thống là gì?

- GV giới thiệu thêm: Hà Nội nổi tiếng với rất nhiều nghề truyền thống; mỗi nghề có một nét đặc trưng riêng. Nếu bạn đang có dự định tham quan và tìm hiểu về những giá trị văn hóa – nghệ thuật và mua những món quà lưu niệm đậm chất dân tộc thì nên đến những làng nghề truyền thống, để có sự lựa chọn tuyệt vời dành cho bạn.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin trong SGK và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện HS trình bày câu trả lời.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Khái niệm.

1. Vị trí địa lí.

Nghề truyền thống là nghề đã được hình thành từ lâu đời, tạo ra những sản phẩm độc đáo, có tính riêng biệt, được lưu truyền và phát triển đến ngày nay hoặc có nguy cơ bị mai một, thất truyền

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu tên các nghề truyền thống ở Hà Nội

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV nêu câu hỏi gợi mở cho HS:

+ Kể tên các nghề thủ công truyền thống mà e biết ở Hà Nội?

- GV yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK và giới thiệu thêm về quá trình hình thành và phát triển của nghề truyền thống đó ở Hà Nội.

- GV giới thiệu thêm: Chiếu lên màn hình 1 số hình ảnh/ video về nghề truyền thống ở HN cho HS xem.

https://www.youtube.com/watch?v=FIEJcIlPC9o

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS giới thiệu về các nghề thủ công truyền thống mà em biết ở Hà Nội.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS giới thiệu về các nghề thủ công ở Hà Nội.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Các nghề truyền thống ở Hà Nội

1. Nghề gốm Bát Tràng

2. Nghề làm lụa Vạn Phúc

3. Nghề mây tre đan Phú Vinh

4. Nghề làm chuồn chuồn tre Thạch Xá

5. Nghề trồng hoa Tây Tựu

6. Nghề đúc đồng Ngũ Xá

7. Nghề kim hoàn Định Công

8. Nghề làm nón Chuông – Chương Mỹ

9. Nghề làm quạt Chàng Sơn

10. Nghề múa rối nước Đào Thục

11. Nghề làm nhạc cụ dân tộc Đào Xá

12. Nghề thêu ren Quất Động.

Nhiệm vụ 2: Một số sản phẩm tiêu biểu của nghề truyền thống ở Hà Nội

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS sưu tầm tranh, ảnh các nghề truyền thống nổi tiếng của Hà Nội và nêu quá trình hình thành và phát triển của nó.

- GV nêu câu hỏi thảo luận nhóm: Các làng nghề hoạt động như thế nào?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS trưng bày, giới thiệu về tranh, ảnh các nghề truyền thống nổi tiếng của Hà Nội.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS giới thiệu về tranh, ảnh các nghề truyền thống nổi tiếng của Hà Nội.

- GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi: Các làng nghề hoạt động theo mô hình truyền thống.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

III. Một số sản phẩm tiêu biểu của nghề truyền thống ở Hà Nội

1. Nghề gốm:

Nghề gốm ở làng nghề Bát Tràng (xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, Hà Nội), cách trung tâm thành phố khoảng 14 km, nổi tiếng với nghề làm gốm, đã có thương hiệu từ 500 năm nay.

Đến đây, chúng ta thấy vô số những bình hoa, chậu gốm được trưng bày khắp ngõ ngách trong làng, hay những bình hoa, ấm chén hay các bức tượng sặc sỡ sắc màu. Chợ gốm bày biện vô số những món đồ gốm khác nhau, từ đồ gia dụng như chén bát, bình vại, lọ hoa cho đến các bức tranh treo tường, chuông gió và vòng cổ…

2. Nghề làm lụa:

Nghề làm lụa ở làng lụa Hà Đông hay còn gọi là làng lụa Vạn Phúc, thuộc phường Vạn Phúc, quận Hà Đông, cách trung tâm Hà Nội khoảng 10 km. Đây là làng nghề dệt lụa tơ tằm đẹp nổi tiếng có từ ngàn năm trước.

Các thể loại quần áo, túi xách, vải kiện bằng tơ tằm như vân, sa, quế, lụa sa tanh hoa, đũi… đủ màu sắc, hoa văn bắt mắt. Những tấm lụa mềm mịn, từ công đoạn như khâu tơ, hồ sợi, khâu dệt đến khâu nhuộm…

3. Nghề làm mây tre đan: nghề này ở làng Phú Vinh, Gò Đậu, xã Phú Nghĩa, Chương Mỹ, Hà Nội, nổi tiếng với nghề mây tre đan có từ khoảng thế kỷ 17.

Ở đây hầu như nhà nào cũng làm nghề mây tre đan, từ các sản phẩm thông dụng như rổ, rá, túi xách, khay, lọ hoa… cho đến những bức tranh đan bằng mây, bàn ghế, giường, tủ, khung ảnh…

4. Nghề làm chuồn chuồn tre:

Nghề này ở làng Thạch Xá nằm dưới chân núi Tây Phương (xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất, Hà Nội) không chỉ được biết đến với món đặc sản chè Lam mà còn nổi tiếng bởi nghề làm chuồn chuồn tre độc đáo.

5. Nghề trồng hoa Tây Tựu:

Nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 15km, làng hoa Tây Tựu thuộc quận Bắc Từ Liêm, nổi tiếng là vùng cung cấp hoa tươi chính cho thủ đô và nhiều tỉnh thành lân cận.

6. Nghề đúc đồng Ngũ Xá:

Nghề đúc đồng Ngũ Xã thuộc phố Ngũ Xã, quận Ba Đình, Hà Nội. Nguồn gốc của làng bắt nguồn từ thế kỷ 17. Nghề đúc đồng thời ấy được coi là 1 trong 4 nghề tinh hoa bậc cao của Thăng Long xưa.

Những năm cuối thế kỷ 20, làng Ngũ Xã đúc đồng bị ảnh hưởng bởi quá trình đô thị hóa, nghề đúc đồng truyền thống bị thu hẹp thay vào đó là khu phố mới với nhiều dịch vụ ẩm thực nổi tiếng, đặc biệt là món phở cuốn thu hút nhiều nam nữ thanh niên đến và thưởng thức.

Hiện nay, các bạn có thể tham quan các sản phẩm đúc đồng tinh xảo của nghệ nhân đúc đồng Ngũ Xá tại địa chỉ: 178 Trấn Vũ, Ba Đình, Hà Nội.

7. Nghề kim hoàn:

Nghề kim hoàn ở Định Công (nay là phường Định Công, quận Hoàng Mai) là một trong 4 làng nghề kim hoàn truyền thống của vùng đồng bằng Bắc bộ, có từ thế kỷ thứ VII, thời Tiền Lý.

Trải qua những năm tháng thăng trầm, hầu hết những nghề này đã mai một. Nghề kim hoàn, ở Định Công vẫn còn hai nghệ nhân là ông Quách Văn Trường và Quách Văn Hiểu. Họ vẫn duy trì mở lớp đào tạo tại nhà cho những thanh niên nhiều nơi về học. Các bạn muốn tham quan và mua sắm sản phẩm kim hoàn nơi đây có thể hỏi thăm nhà của 2 nghệ nhân này.

8. Nghề làm nón:

Nghề làm nón ở làng Chuông nằm bên dòng sông Đáy, thuộc xã Phương Trung, huyện Thanh Oai, cách trung tâm Hà Nội trên 30km, cách Hà Đông khoảng 20km.

Xưa kia, làng Chuông sản xuất nhiều loại nón, dùng cho nhiều tầng lớp như nón ba tầm cho các cô gái; nón nhô, nón long, nón dấu, nón chóp cho các chàng trai và những người đàn ông sang trọng. Nón làng Chuông còn là cống vật tiến hoàng hậu, công chúa…

Hiện nay, làng Chuông vẫn còn giữ được phiên chợ nón họp 6 phiên/tháng vào các ngày 4, 10, 14, 20, 24 và 30. Chợ họp rất sớm vào thời gian từ 6 giờ đến khoảng 8 giờ thì chợ tan. Phiên chợ chỉ bán nón và các nguyên liệu phục vụ làm nón.

9. Nghề làm quạt:

Quạt Chàng Sơn là sản phẩm có tiếng tại xã Chàng Sơn, huyện Thạch Thất, Hà Nội. Nghề làm quạt ở đây có từ cách đây hơn trăm năm. Ngay từ thế kỷ 19, những chiếc quạt Chàng Sơn đã được người Pháp đem đi triển lãm tại thủ đô Paris.

Đặt chân đến làng Chàng Sơn, chúng ta không thấy cảnh tấp nập sản xuất, buôn bán các mặt hàng quạt giấy như hầu hết những làng nghề quạt giấy khác. Những chiếc quạt đầy màu sắc, với đủ loại chất liệu, từ quạt giấy, quạt lụa, đến quạt tre… Từ những nguyên liệu cơ bản như tre, giấy, vải…

Ngoài ra bàn tay tài hoa của người thợ Chàng Sơn còn lưu dấu trên một số công trình nổi tiếng của Việt Nam như: kiến trúc gỗ chùa Tây Phương, 18 pho tượng La hán chùa Tây Phương, Văn Miếu Quốc Tử Giám…với nhiều nghề truyền thống:

Nghề mộc, chạm truyền thống

Nghề múa rối nước, làm rối nước

Nghề làm tượng gỗ, tượng Phật

Làm quạt nan, quạt giấy…

Đồ nông nghiệp: gàu tát nước, đòn gánh, thúng, mủng, long, nia…

Khắc bàn in, làm nhà, làm đình, chùa…

10. Nghề múa rối nước:

Nghề múa rối nước ở làng Đào Thục, xã Thụy Lâm, huyện Đông Anh, Hà Nội, được biết đến là nơi gìn giữ vốn văn hóa cổ truyền, môn nghệ thuật dân gian rối nước, đã có gần 300 năm nay.

Đến làng Đào Thục, ta không chỉ được thưởng thức các tiết mục múa rối đặc sắc, nhưng làn điệu dân ca mượt mà còn được dẫn đi tham quan tìm hiểu lịch sử hình thành của nghề mùa rối nước, theo văn bia ở đình làng có ghi rằng ông tổ nghề múa rối nước ở đây là ông Nguyễn Đăng Vinh làm chức Nội giám thời nhà Lê (1735 – 1940). Sau khi trở về làng, ông đã truyền dạy lại cho con cháu ba nghề: Dệt vải, làm mộc và múa rối nước. Đến nay, làng Đào Thục chỉ còn gìn giữ và phát triển được nghề múa rối nước.

11. Nghề làm nhạc cụ dân tộc:

Nghề này ở làng Đào Xá thuộc xã Đông Lỗ, huyện Ứng Hòa, Hà Nội. Là làng nghề nổi tiếng với các sản phẩm nhạc cụ dân tộc Việt Nam, từ cây đàn bầu, đàn tam, thập, lục, đàn đáy, đàn nguyệt, đàn tỳ bà… cho đến những cây nhị, cây hồ, cây líu….

12. Nghề thêu ren:

Nghề thêu có ở nhiều địa phương, nhưng đạt đến trình độ tinh xảo và kỹ thuật điêu luyện thì không đâu bằng người làng Quất Động, xã Quất Động, huyện Thường Tín, Hà Nội.

Nghề thêu Quất Động có khoảng gần 400 năm, từ giữa thế kỷ XVII, do Lê Công Hành truyền dạy nghề.

Đến làng Quất Động, ta được tìm hiểu các công đoạn thêu từ vẽ mẫu, căng nền, sang kiểu, chọn chỉ mầu rồi mới tiến hàng thêu. Nhìn những người thợ ở đây thao tác thật khéo léo, điêu luyện, Dolly cũng muốn tự mình thêu thử, nhưng khi đưa từng mũi kim lên xuống cho thật mịn, thật đều mới thấy nó khó như thế nào.