BÀI 37. HỆ THẦN KINH VÀ CÁC GIÁC QUAN Ở NGƯỜI (25 câu)

1. NHẬN BIẾT (9 câu)

Câu 1: Hãy trình bày cấu tạo của hệ thần kinh.

Trả lời:

Hệ thần kinh ở người có dạng hình ống, gồm 2 bộ phận:

+ Bộ phận trung ương não, tủy sống

+ Bộ phân ngoại biên có các dây thần kinh và hạch thần kinh.

Câu 2: Nêu vai trò của hệ thần kinh.

Trả lời:

Hệ thần kinh có vai trò điều khiển , điều hòa và phối hợp hoạt động các cơ quan, hệ cơ quan trong cơ thể thành một thể thống  nhất.

Câu 3: Hãy nêu nguyên nhân và triệu chứng một số bệnh về thần kinh: pakinson, động kinh, alzheimer.

Trả lời:

Câu 4: Nghiện ma túy gây ra những tệ nạn gì cho xã hội?

Trả lời:

- Nghiện ma tuý gây ra những tệ nạn xã hội:

+ Ảnh hưởng đến trật tự an ninh: tội phạm gia tăng, kéo sự phát triển của xã hội xuống.

+ Gia tăng tỉ lệ trộm cắp, lừa đảo, cướp giật, thậm chí giết người để có tiền mua ma túy, thỏa mãn cơn nghiện.

+ Ảnh hưởng đến sự phát triển, làm suy yếu thế hệ trẻ - thế hệ tương lai sẽ làm chủ đất nước.

=> Nghiện ma túy gây tác hại lớn tới con người và nền kinh tế xã hội, là một trong những nguyên nhân hàng đầu kìm hãm sự phát triển kinh tế, văn hóa, gây ra nhiều tệ nạn khác kéo theo.

Câu 5: Ở người có bao nhiêu giác quan, hãy kể tên các giác quan đó.

Trả lời:

- Con người có 5 giác quan:

+ Thị giác.

+ Thính giác.

+ Xúc giác.

+ Vị giác.

+ Khứu giác.

Câu 6: Nêu cấu tạo và chức năng của thị giác.

Trả lời:

- Cấu tạo: mắt, dây thần kinh thị giác, vùng thị giác ở não.

- Chức năng: quan sát, thu nhận hình ảnh, màu sắc và hiện tượng, giúp não nhận biết và xử lí thông tin.

Câu 7: Nêu cấu tạo và chức năng của thính giác.

Trả lời:

- Cấu tạo: tai, dây thần kinh, vùng thính giác ở não.

- Chức năng: thu nhận âm thanh từ môi trường, truyền lên não xủ lí giúp ta nhận biết được âm thanh.

Câu 8: Nêu cấu tạo của mắt người và tai

Trả lời:

- Cấu tạo mắt người: 

+ Mí mắt

+ Lông mi

+ Cầu mắt nằm trong hốc mắt có: giác mạc, thủy dịch, đồng tử, lòng đen, thể thủy tinh, dịch thủy tinh, màng cứng, màng mạch, võng mạc, dây thần kinh thị giác.

- Cấu tạo tai người: 

+ Vành ngoài và óng tai

+ Tai giữa có màng nhĩ và chuỗi xương tai, vòi thông với khoang miệng.

+ Tại trong có ốc tai chứa các cơ quan thụ cảm, và có dây thần kinh thính giác đi về não.

1. THÔNG HIỂU (7 câu)

Câu 1. Em hãy trình bày nguyên nhân, biểu hiện và biện pháp khắc phục bệnh cận thị, viễn thị. 

Trả lời:

Câu 2: Liên hệ kiến thức truyền ánh sáng, hãy giải thích quá trình thu nhận ánh sáng ở mắt trong hình sau

Trả lời:

- Ánh sáng sau khi được khúc xạ qua giác mạc và thủy tinh thể sẽ hội tụ trên võng mạc của mắt. Tại đây tín hiệu ánh sáng sẽ được các tế bào cảm thụ ánh sáng trên võng mạc chuyển thành tín hiệu thần kinh. Sau đó, tín hiệu đó được truyền đến não thông qua hệ thần kinh thị giác và được xác nhận là hình ảnh tại não bộ. 

Câu 3: Khi bị cận thị, viễn thị ta sử dụng kính phân kì hay hội tụ. Giải thích vì sao.

Trả lời:

- Khi bị cận thị người ta dùng kính phân kì vì làm giảm độ hội tụ cho ảnh lùi về đúng võng mạc.

- Khi bị viến thị người ta dùng kính hội tụ phù hợp có thể giúp điều chỉnh điểm hội tụ về đúng võng mạc.

Câu 4: Hãy viết sơ đồ quá trình thu nhận âm thanh của tai.

Trả lời:

- Âm thanh → vành tai → Ống tai → Màng nhĩ → chuỗi xương tai → rung màng cửa bầu →  rung màng cơ sở → kích thích tế bào thụ cảm thính giác → Xung thần kinh theo dây thần kinh thính giác → Vùng thính giác ở thùy thái dương → Cơ thể nhận biết âm thanh đã phát ra.

Câu 5: Giải thích vai trò của vòi tai trong cân bằng áp suất không khí giữa tai và khoang miệng.

Trả lời:

Vòi tai có chức năng dẫn lưu không khí từ họng mũi vào hòm tai giữa và ngược lại. Do đó làm thay đổi không khí ở hòm tai giữa. Duy trì sự cân bằng áp lực khí quyển ở bên trong và bên ngoài màng nhĩ.

Câu 6: Nguyên nhân gây bệnh viêm tai giữa là gì? Tại sao đối tượng mắc bệnh thường là trẻ em đặc biệt là trẻ em dưới 5 tuổi.

Trả lời:

- Bệnh viêm tai giữa là tình trạng tổn thương và viêm nhiễm tai giữa do vi khuẩn. Các nguyên nhân chủ yếu như

+ Nước bẩn lọt vào tai

+ Ráy tai bị nhiễm khuẩn gây nhiễm trùng

+ Thiếu máu não

+ Nhiễm lạnh hay do các biến chứng từ các bệnh vùng mũi, họng.

- Đối tượng mắc bệnh viêm tai giữa thường là trẻ em đặc biệt là trẻ em dưới 5 tuổi vì:

+ Hệ miễn dịch của trẻ nhỏ chưa phát triển đầy đủ, không đủ sức chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn

+ Trẻ có cấu trúc tai chưa hoàn chỉnh. Tai trong của trẻ sẽ được kết nối với mặt sau của cổ họng thông qua ống thính giác. Bình thường ống thính giác mở cho phép chất lỏng và tạp chất thoát ra ngoài. Khi ống này bị đóng, các chất thải không thoát được và dẫn đến vi khuẩn sẽ kẹt lại bên trong tai, gây nhiễm trùng. Ống thính giác ở bé ngắn hơn người lớn nên dễ bị tắc.

+ Biến chứng của một số bệnh lý tai mũi họng như: viêm họng, viêm VA, viêm amidan, viêm xoang...

Câu 7: Vì sao các bệnh về hệ thần kinh thường xuất hiện ở người cao tuổi?

Trả lời:

- Theo mức độ già đi của cơ thể, các quá trình teo và loạn dưỡng trong các tế bào thần kinh ngày càng gia tăng. Sự thoái hóa của tế bào thần kinh có hiện tượng thoái biến các khớp thần kinh, nơi giữ vai trò quan trọng đối với các chất truyền dẫn thần kinh. Phần lớn tiền thân của các chất truyền dẫn thần kinh là các acid amin có nguồn gốc từ thức ăn cung cấp cho cơ thể.

 VẬN DỤNG (1 câu)

Câu 1: Em hãy vận dụng các kiến thức đã học trong bài để đưa ra các cách phòng tránh bệnh viêm tai giữa, ù tai để bảo vệ bản thân và gia đình.

Trả lời:

- Đối với người lớn:

+ Giữ tai sạch sẽ bằng cách vệ sinh thường xuyên, chú ý thực hiện nhẹ nhàng, tránh thao tác mạnh làm tổn thương niêm mạc tai, vi khuẩn dễ xâm nhập gây viêm tai;

+ Tránh để nước vào tai (tắm, gội hoặc khi đi bơi);

+ Có bệnh lý về tai, mũi, họng cần điều trị sớm.

- Đối với trẻ nhỏ:

+Vệ sinh tay sạch sẽ;

+ Đi tiêm phòng đủ mũi và đúng thời;

+ Cho trẻ bú mẹ đến khi 2 tuổi, vì sữa mẹ hỗ trợ cho sức đề kháng của trẻ tốt hơn;

+ Tránh cho trẻ tiếp xúc với môi trường khói, bụi, thuốc lá.

4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 2: Từ những hiểu biết về chất gây nghiện, em sẽ tuyên truyền điều gì đến người thân và mọi người xung quanh?

Trả lời:

• Cương quyết tránh xa, không chơi với đám bạn xấu có liên quan đến ma túy.

• Không tham gia sử dụng, vận chuyển, mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy hoặc xúi dục người khác tham gia dưới bất kỳ hình thức nào.

• Khi phát hiện những bạn có biểu hiện sử dụng ma tuý hoặc nghi vấn buôn bán ma tuý phải báo cáo kịp thời cho thầy, cô giáo để có biện pháp ngăn chặn.

• Khi phát hiện người có liên quan đến ma túy cần báo ngay cho cha mẹ, thầy cô giáo để có biện pháp kịp thời ngăn chặn.

• Đề cao cảnh giác tránh bị đối tượng xấu rủ rê, lôi kéo vào các việc làm phạm pháp, kể cả việc sử dụng và buôn bán ma tuý.

• Có ý thức phát hiện những đối tượng có biểu hiện nghi vấn dụ dỗ các bạnh học sinh sử dụng ma tuý hoặc lôi kéo học sinh vào hoạt động vận chuyển, mua bán ma tuý; báo cáo kịp thời cho cha mẹ hoặc thầy, cô giáo.

• Quan tâm, động viên, chia sẻ, giúp đỡ những người cai nghiện tái hòa nhập cộng đồng. Không kì thị, xa lánh người cai nghiện.

• Tìm hiểu kỹ năng đối phó với các cảm xúc tiêu cực (buồn chán, thất vọng), các tình huống nguy cơ dẫn đến sử dụng ma túy.

• Tuyên truyền, vận động cho mọi người cùng phòng tránh ma túy,...

Câu 3: Em hãy vận dụng các kiến thức đã học trong bài để đưa ra các cách phòng tránh các bệnh về mắt như cận thị, viễn thị, loạn thị.

Trả lời:

- Chế độ làm việc, học tập, vui chơi hợp lý.

- Nghỉ ngơi và điều tiết giữa nhìn gần và nhìn xa.

- Không xem tivi, chơi điện tử quá 120 phút/ lần, không ngồi gần quá.

- Nơi học tập, làm việc đảm bảo đủ ánh sáng.

- Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ.