Đáp án Công nghệ 12 Lâm nghiệp - Thủy sản kết nối Bài 15: Ứng dụng công nghệ sinh học trong chọn và nhân giống thủy sản

BÀI 15. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG CHỌN VÀ NHÂN GIỐNG THỦY SẢN

Khởi động: Những kĩ thuật nào của công nghệ sinh học đang được ứng dụng trong chọn và nhân giống thủy sản? Việc bảo quản tinh trùng động vật thủy sản trong nitrogen lỏng (Hình 15.1) nhằm mục đích gì?

Hướng dẫn chi tiết:

- Công nghệ sinh học đang được ứng dụng trong chọn giống thủy sản: Ứng dụng chỉ thị phân tử.

- Công nghệ sinh học đang được ứng dụng trong nhân giống thủy sản: 

+ Sử  dụng các chất kích thích sinh sản

+ Điều khiển giới tính động vật  thủy sản

+ Bảo quản lạnh tinh trùng

- Mục đích của việc bảo quản tinh trùng động vật thủy sản trong nitrogen lỏng:

+ Bảo tồn các loài động vật thủy sản quý hiếm, nguy cấp. Bảo tồn các dòng gen quý cho các mục đích nghiên cứu và sản xuất.

+ Cho phép sử dụng tinh trùng từ những con đực có ưu điểm vượt trội để thụ tinh nhân tạo, nâng cao chất lượng con giống. Giúp cho việc thụ tinh nhân tạo có thể thực hiện được quanh năm, không phụ thuộc vào mùa vụ sinh sản của động vật thủy sản.

I. ỨNG DỤNG CHỈ THỊ PHÂN TỬ TRONG CHỌN GIỐNG THỦY SẢN

II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG NHÂN GIỐNG THỦY SẢN

Khám phá: Quan sát Hình 15.3, mô tả các bước sử dụng HCG kích thích cá tra sinh sản.

Hướng dẫn chi tiết:

- Đối với cá mẹ, tiêm liều HCG sơ bộ từ 1 đến 3 lần,  mỗi lần cách nhau từ 10 đến 24 giờ. Từ 10 – 24 giờ tiếp theo, tiêm liều quyết định và thu trứng từ cá mẹ.

-  Đối với cá bố, tiêm HCG nhằm thu tinh

- Sau khi thu trứng từ cá mẹ và thụ tinh từ cá bố, tiến hành thụ tinh nhân tạo.

Khám phá: Quan sát hình 15.6 và mô tả các bước bảo quản ngắn hạn tinh trùng của động vật thủy sản

Bước 1: Thu tinh trùng

Bước 2: Pha loãng tinh trùng với chất bảo quản

Bước 3: Bổ sung chất kháng sinh

Bước 4: Bảo quản trong tủ lạnh ở nhiệt độ từ 0 đến 4 độ C.

Khám phá: Quan sát hình 15.7 và mô tả các bước bảo quản dài hạn tinh trùng của động vật thủy sản

Hướng dẫn chi tiết:

Bước 1: Thu tinh trùng

- Chọn cá đực khỏe mạnh

- Thu tinh bằng cách vuốt nhẹ ở bụng dưới, hướng về lỗ sinh dục

- Tinh trùng thu được màu trắng đục hoặc trắng sữa, không bị lẫn tạp chất.

Bước 2: Kiểm tra hoạt lực tinh trùng.

- Pha loãng tinh trùng với nước cất hoặc dung dịch đẳng trương

- Kiểm tra dưới hiển vi, hoạt lực trên 50% là đạt.

Bước 3: Pha loãng tinh trùng với chất bảo quản, chống đông rồi đưa hỗn hợp vào dụng cụ lưu tinh trùng

Bước 4: Đưa dụng cụ lưu tinh trùng vào làm lạnh trong hơi nitrogen (cách bề mặt nitrogen lỏng khoảng 1-5 cm ở nhiệt độ -76 độ C, trong thời gian 3 – 25 phủ tùy thuộc từng  loại cá)

Bước 5: Đưa dụng cụ lưu tinh trùng vào nitrogen lỏng (nhiệt độ -196 độ C) để bảo quản dài hạn

III. LUYỆN TẬP

Câu 1: Phân tích ứng dụng của công nghệ sinh học trong chọn và nhân giống thủy sản.

Hướng dẫn chi tiết:

1. Chọn giống:

- Công nghệ DNA: Sử dụng kỹ thuật PCR, DNA fingerprinting để xác định nguồn gốc, tính di truyền của con giống.

- Công nghệ biến đổi gen: Tạo ra các giống thủy sản có khả năng tăng trưởng nhanh, kháng bệnh, chịu được điều kiện môi trường khắc nghiệt.

2. Nhân giống:

- Công nghệ thụ tinh nhân tạo: Giúp kiểm soát tốt hơn quá trình sinh sản, nâng cao tỷ lệ thụ tinh và chất lượng con giống.

- Công nghệ ương nuôi ấu trùng: Giúp kiểm soát tốt hơn môi trường sống, cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho ấu trùng, nâng cao tỷ lệ sống sót.

Câu 2: So sánh phương pháp bảo quản ngắn hạn và phương pháp bảo quản dài hạn tinh trùng động vật thủy sản

Hướng dẫn chi tiết:

* Bảo quản ngắn hạn gồm thu và bảo quản tinh trùng, có thời gian bảo quản kéo dài từ vài giờ đến một tháng. 

Các bước bảo quản ngắn hạn:

- Bước 1: Thu tinh trùng

- Bước 2: Pha loãng tinh trùng với chất bảo quản

- Bước 3: Bổ sung chất kháng sinh

- Bước 4: Bảo quản trong tủ lạnh ở nhiệt độ từ 0 đến 4 độ C.

* Bảo quản dài hạn là hình thức bảo quản trong nitrogen lỏng, có thể bảo quản lên đến 3 tháng.

Các bước bảo quản dài hạn:

- Bước 1: Thu tinh trùng

- Bước 2: Kiểm tra hoạt lực tinh trùng.

Bước 3: Pha loãng tinh trùng với chất bảo quản, chống đông rồi đưa hỗn hợp vào dụng cụ lưu tinh trùng

Bước 4: Đưa dụng cụ lưu tinh trùng vào làm lạnh trong hơi nitrogen (cách bề mặt nitrogen lỏng khoảng 1-5 cm ở nhiệt độ -76 độ C, trong thời gian 3 – 25 phủ tùy thuộc từng  loại cá)

Bước 5: Đưa dụng cụ lưu tinh trùng vào nitrogen lỏng (nhiệt độ -196 độ C) để bảo quản dài hạn

IV. VẬN DỤNG

Đề xuất một ứng dụng công nghệ sinh học trong chọn hoặc nhân giống thủy sản phù hợp với thực tiễn ở địa phương em.

Hướng dẫn chi tiết:

- Kỹ thuật lai tạo là phương pháp kết hợp gen của hai cá thể vật nuôi khác nhau để tạo ra những cá thể có phẩm chất tốt hơn. 

- Việc lai tạo có thể được thực hiện bằng cách chọn lọc các cá thể có gen di truyền tốt và tiến hành lai tạo giữa chúng.