Đáp án KHTN 8 chân trời sáng tạo Bài 12: Oxide (phần 1)

BÀI 12: OXIDE

CH: Một số oxide phổ biến tạo nên các khoáng chất như đá granite và thạch anh (oxide của silicon), gỉ sắt (oxide của sắt) và đá vôi (oxide của calcium và carbon). Đá ruby tự nhiên có dải màu từ hồng đậm đến đỏ sẫm do thành phần các oxide của alumium, chromium, … tạo nên. Oxide là gì? Có những loại oxide nào? Chúng có sẵn trong tự nhiên hay phải điều chế?

Trả lời:

- Oxide là hợp chất gồm hai nguyên tố, trong đó có nguyên tố oxygen.

- Có 4 loại oxide:

• Oxide acid là oxide phản ứng được với dung dịch base tạo thành muối và nước.
• Oxide base là oxide phản ứng được với dung dịch acid tạo thành muối và nước.
• Oxide lưỡng tính là oxide vừa phản ứng được với dung dịch acid, vừa phản ứng với dung dịch base.
• Oxide trung tính là các oxide không phản ứng với dung dịch acid, không phản ứng với dung dịch base.

- Có những oxide có sẵn trong tự nhiên, có những oxide không có sẵn trong tự nhiên con người điều chế ra.

1. KHÁI NIỆM OXIDE - PHƯƠNG TRÌNH HÓA HỌC TẠO OXIDE

Tìm hiểu khái niệm oxide

CH: Thành phần của các chất ở Hình 12.1 có đặc điểm gì giống nhau?

Trả lời:

Điểm giống nhau: Các hợp chất này đều gồm 2 nguyên tố, trong đó có 1 nguyên tố là oxygen.

CH: Chất nào là oxide trong các chất sau: ZnO; SiO₂; KNO₃; Fe₂O₃; Cl₂O₇; K₂CO₃?

Trả lời:

Chất là oxide: ZnO; SiO₂; Fe₂O₃; Cl₂O₇.

CH: Iron oxide trong công nghiệp có hai màu cơ bản là màu đen của iron(II) oxide và màu nâu đỏ của iron (III) oxide (hình trên). Qua nhiều giai đoạn xử lí công nghiệp, các iron oxide được ứng dụng làm bột màu trong xây dựng, công nghiệp gốm sứ, … Tìm hiểu trên internet và các tài liệu học tập, hãy cho biết thêm một số ứng dụng của các oxide này.

Trả lời:

Ứng dụng của iron(II) oxide: dùng điều chế Fe3O4, muối Fe(II) …

Ứng dụng của iron (III) oxide: dùng để luyện gang, pha sơn chống gỉ…

Tìm hiểu phản ứng tạo oxide

CH: Viết phương trình hóa học của phản ứng ở Ví dụ 2.

Trả lời:

Phương trình hoá học: 

CH: Viết phương trình hoá học của phản ứng xảy ra ở Ví dụ 4.

Trả lời:

CH: Hãy viết các phương trình hoá học giữa khí oxygen và đơn chất tương ứng để tạo ra các oxide sau: Na₂O, SO₂, ZnO.

Trả lời:

CH: Phần lớn đồ gia dụng, nhà cửa, thiết bị, máy móc, phương tiện giao thông (máy bay, xe cộ, …) đều có sự hiện diện của nhôm (aluminium). Nhôm được điều chế từ quặng bauxite. Hình bên là mẩu quặng bauxite có thành phần chính là aluminium oxide, còn lại là một số oxide khác.

Bằng tìm hiểu qua internet, sách, báo, … hãy liệt kê một số oxide có trong quặng bauxite và cho biết ứng dụng của aluminium oxide.

Trả lời:

Một số oxide có trong quặng bauxite: Al₂O₃; Fe₂O₃; SiO₂ …

Ứng dụng của aluminium oxide: sản xuất nhôm. Ngoài ra, tinh thể Al₂O₃ được dùng làm đồ trang sức, chế tạo các chi tiết trong các ngành kĩ thuật chính xác, như chân kính đồng hồ, thiết bị phát tia laser … Bột Al₂O₃ có độ cứng cao được dùng làm vật liệu mài...

2. PHÂN LOẠI OXIDE

Tim hiểu các loại oxide

CH: Thành phần của gỉ sét có chứa Fe₂O₃. Từ Ví dụ 5, hãy cho biết vì sao giấm ăn có thể làm sạch được gỉ sét trên bề mặt dụng cụ làm bằng sắt – thép.

Trả lời:

Giấm ăn có tính acid nên có thể phản ứng với gỉ sét tạo thành muối tan dễ rửa trôi.

6CH₃COOH + Fe₂O₃ → 2(CH3COO)₃Fe + 3H₂O.

CH: Cho các oxide sau: Fe₂O₃; SiO₂; K₂O; SO₂; NO₂; BaO; CO₂; CuO; CaO. Oxide nào trong các oxide trên là oxide base, oxide acid?

Trả lời:

Oxide base: Fe₂O₃; K₂O; BaO; CuO; CaO.

Oxide acid: SiO₂; SO₂; NO₂; CO₂.

CH: Khi tiến hành các thí nghiệm với oxide của các kim loại beryllium, lead (chì), chromium (hóa trị III), ta thấy chúng đều vừa tan được trong dung dịch HCl, vừa tan được trong dung dịch NaOH. Theo em các oxide này được gọi là oxide gì.

Trả lời:

Các oxide này là oxide lưỡng tính do vừa tan được trong dung dịch HCl (acid), vừa tan được trong dung dịch NaOH (kiềm).

CH: Oxide (B) có khối lượng phân tử bằng 80 amu và chứa 60% oxygen theo khối lượng. Hãy xác định công thức hoá học của (B) và cho biết (B) thuộc loại oxide nào (oxide acid, oxide base, oxide lưỡng tính, oxide trung tính).

Trả lời:

Khối lượng oxygen có trong (B) là: (amu).

Số nguyên tử oxygen trong (B) là: 48 : 16 = 3 (nguyên tử).

Khối lượng nguyên tử còn lại trong (B) là: 80 – 48 = 32 (amu).

Vậy (B) là SO3, đây là oxide acid.