Đáp án Lịch sử 10 kết nối tri thức Bài 5: Khái niệm văn minh. Một số nền văn minh phương Đông thời kì cổ - trung đại (P2)

BÀI 5. KHÁI NIỆM VĂN MINH. MỘT SỐ NỀN VĂN MINH PHƯƠNG ĐÔNG THỜI KÌ CỔ- TRUNG ĐẠI. (P2)

Câu 2: Các thành tựu của văn minh Ai Cập cổ đại có ý nghĩa như thế nào?

Trả lời:

Ý nghĩa của các thành tựu của văn minh Ai Cập cổ đại:

• Góp phần vào sự phát triển rực rỡ của nền văn minh Ai Cập.
• Đặt nền móng cho sự phát triển nhiều lĩnh vực của văn minh nhân loại.

2. Văn minh Ấn Độ thời kì cổ- trung đại.
3. Những thành tựu cơ bản

Câu 1: Hãy giới thiệu một số thành tựu cơ bản của văn minh Ấn Độ thời kì cổ - trung đại.

Trả lời:

 Giới thiệu một số thành tựu cơ bản của văn minh Ấn Độ thời kì cổ - trung đại:

• Tôn giáo: Ấn Độ là quê hương của nhiều tôn giáo lớn. Hai tôn giáo có ảnh hưởng sâu rộng hàng đầu của Ấn Độ là Hin-đu giáo và Phật giáo.
• Chữ viết:
• Chữ viết cổ nhất của Ấn Độ được tìm thấy trong nền văn minh sông Ấn. Người Ấn Độ cải biên chữ viết để ghi âm tiếng Phạn.
• Được truyền bá sang Đông Nam Á và được cải biên thành chữ viết của một số quốc gia trong khu vực này.
• Văn học:
• Đạt nhiều thành tựu rực rỡ. Tiêu biểu nhất là Kinh Vê-đa, sử thi Ma-ha-ba-ra-ta và Ra-ma-y-a-na,...
• Văn học Ấn Độ chứa đựng những giá trị nghệ thuật và nhân văn sâu sắc, là niềm tự hào của người dân Ấn Độ, trở thành nguồn cảm hứng, đề tài sáng tác của nhiều ngành nghệ thuật khác, nhất là khu vực Động Nam Á.
• Kiến trúc, điêu khắc:
• Chịu ảnh hưởng của tôn giáo.
• Nhiều công trình kiến trúc đồ sộ như: cột đá, chúa và tháp Phật giáo, thánh đường, cung điện,...
• Kiến trúc và điêu khắc của Ấn Độ đã có những ảnh hưởng đến nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là các quốc gia Đông Nam Á.
• Khoa học, kĩ thuật:
• Toán học: sáng tạo ra 10 chữ số mà ngày nay chúng ta sử dụng.
• Thiên văn học: sớm có hiểu biết về vũ trụ, về mặt trời và các hành tinh. Biết đặt ra lịch.
• Vật lí, hóa học: nêu ra thuyết nguyên tử, khẳng định luật hấp dẫn của Trái đất, ...
• Y - dược học: có nhiều ghi chép về bệnh lí học, giải phẫu học,...

Câu 2: Hãy nêu ý nghĩa các thành tựu của văn minh Ấn Độ thời kì cổ - trung đại.

Trả lời:

Ý nghĩa các thành tựu của văn minh Ấn Độ thời kì cổ - trung đại: đóng góp quan trọng vào kho tàng tri thức nhân loại.

3. Văn minh Trung Hoa thời kì cổ - trung đại
4. Cơ sở hình thành

Câu 1: Em hãy phân tích những cơ sở hình thành của văn minh Trung Hoa.

Trả lời:

Phân tích những cơ sở hình thành của văn minh Trung Hoa:

• Điều kiện tự nhiên: Hình thành và phát triển trên một không gian rộng lớn ở phía Đông châu Á. Có hệ thống thực vật, động vật phong phú cùng hàng nghìn dòng sông lớn nhỏ, quan trọng nhất là Hoàng Hà và Trường Giang.
• Dân cư và xã hội:
• Những cư dân đầu tiên đã xây dựng nền văn minh Trung Hoa ở lưu vực Hoàng Hà. Các dân tộc Hán, Hồi, Mông,....đã góp phần xây dựng nền văn minh Trung Hoa đa dạng, phong phú và phát triển rực rỡ.
• Các giai tầng cơ bản trong xã hội TQ thời kì cổ - trung đại: quý tộc, địa chủ, nông dân, thợ thủ công, thương nhân,...
• Kinh tế:
• Nền kinh tế căn bản là nông nghiệp. Trồng nhiều loại cây lương thực, chăn nuôi gia súc, gia cầm.
• Thủ công nghiệp và thương nghiệp giữ vai trò quan trọng.
• Tơ lụa, gốm sứ là những mặt hàng nổi tiếng trong quan hệ buôn bán với nhiều nước ở châu Á, châu Âu.
• Chính trị:
• Lịch sử TQ thời kì cổ - trung đại đã diễn ra nhiều cuộc đấu tranh về chính trị, quân sự, dẫn đến sự thành lập, diệt vong của các triều đại nối tiếp nhau.
• Nhà nước đươc tổ chức theo thể chế quân chủ chuyên chế trung ương tập quyền.

Câu 2: Hãy chỉ ra một số nét tương đồng của văn minh Trung Hoa với các nền văn minh khác ở phương Đông.

Trả lời:

Nét tương đồng của văn minh Trung Hoa với các nền văn minh khác ở phương Đông: Những điều kiện tự nhiên thuận lợi cũng như khó khăn mà con người phải đối mặt ở lưu vực của các dòng sông lớn đã dẫn đến sự hình thành nền văn minh phương Đông nói chung và Trung Hoa nói riêng.

1. Những thành tựu cơ bản

Câu 1: Hãy nêu một số thành tựu cơ bản của văn minh Trung Hoa thời kì cổ - trung đại và ý nghĩa của các thành tựu đó đối với lịch sử nhân loại.

Trả lời:

- Một số thành tựu cơ bản của văn minh Trung Hoa thời kì cổ - trung đại:

• Tư tưởng, tôn giáo:
• Các học thuyết tư tưởng, tôn giáo hình thành từ rất sớm để giải thích về thế giới và đề xướng các biện pháp cai trị đất nước.
• Nho giáo, Đạo giáo, Pháp gia trở thành nền tảng quan trọng về tư tưởng, thế giới quan của người Trung Hoa và ảnh hưởng đến nhiều quốc gia.
• Phật giáo được cải biến và phát triển rực rỡ, ảnh hưởng đến các quốc gia khác trong khu vực.
• Chữ viết:
• Chữ khắc trên mai rùa, xương thú (chữ giáp cốt), chữ khắc trên đồ đồng (kim văn).
• Chữ viết được nhiều lần chỉnh lí và phát triển thành chữ Hán ngày nay.
• Văn học:
• Kho tàng văn học đồ sộ, đa dạng về thể loại, nội dung và phong cách nghệ thuật.
• Tiêu biểu là thơ ca thời Đường, tiểu thuyết thời Minh - Thanh,...
• Kiến trúc, điêu khắc và hội họa:
• Kiến trúc và điêu khắc có sự gắn kết mật thiết với nhau, công năng sử dụng đa dạng: nhà ở, cung điện, công trình phòng thủ,...Những công trình nổi tiếng gồm: Vạn Lý Trường Thành, Tử Cấm Thành,...
• Hội họa đa dạng về đề tài, nội dung và phong cách. Tranh vẽ trên chất liệu lụa, gỗ, giấy,....Các tác phẩm có phong cách ước lệ.
• Khoa học kĩ thuật:
• Toán học: sử dụng hệ số đếm thập phân, tính được diện tích các hình phẳng, thể tích các hình khối,...
• Thiên văn học: là những người đầu tiên ghi chép về nhật thực, nguyệt thực, đặt ra lịch để phục vụ sản xuất.
• Y - dược học: chuẩn đoán, lí giải và chữa trị các bệnh bằng nhiều phương pháp.
• Sử học: đa dạng về hình thức, thể loại, nội dung với nhiều tác phẩm nổi tiếng: Xuân Thu, Sử kí của Tư Mã Thiên,...

- Ý nghĩa của những thành tựu:

• Chứng tỏ sự phát triển của nền văn minh Trung Hoa.
• Được lan truyền và ứng dụng rộng rãi ở nhiều nước.
• Là minh chứng cho sự ảnh hưởng của nền văn minh Trung Hoa, cũng như mối liên hệ về tri thức, khoa học, kĩ thuật giữa phương Đông và phương Tây.

Câu 2: Tư liệu 4 (tr.46) giúp em biết điều gì về giá trị và sức sống trường tồn của văn minh Trung Hoa. Hãy lấy ví dụ minh họa.

Trả lời:

• Tư liệu 4 (tr.46) giúp em biết về giá trị và sức sống trường tồn của văn minh Trung Hoa:
• Nhiều thể chế và giá trị của nền văn minh Trung Hoa vẫn tồn tại nguyên vẹn đến đầu thể kỉ XX.
• Là nền văn minh tồn tại liên tục lâu đời nhất trên thế giới.
• Ví dụ minh họa: Thành tựu của Trung Quốc từ thời cổ đại  đã được truyền bá hoặc ảnh hưởng tới đến tận ngày nay:
• Học thuyết Nho gia (sau này phát triển thành Nho giáo):
• Chữ viết: chữ Hán.
• Phong tục – tập quán: Nhiều lễ tết quan trọng của Trung Hoa vẫn được bảo tồn đến ngày nay và được một số nước đều học tập, cải biên.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em hãy trình bày về quá trình hình thành, phát triển của các nền văn minh phương Đông thời kì cổ - trung đại.

Trả lời:

Trình bày về quá trình hình thành, phát triển của các nền văn minh phương Đông thời kì cổ - trung đại:

• Thời kì cổ đại, phương Đông hình thành 4 trung tâm văn minh lớn:
• Ai Cập cổ đại: khoảng 3 200 năm - năm 30 TCN.
• Lưỡng Hà cổ đại: khoảng cuối TNK IV TCN - giữa TNK I TCN.
• Ấn Độ cổ - trung đại: giữa TNK III TCN - năm 1857.
• Trung Hoa thời kì cổ - trung đại: thể kỉ XXI TCN - năm 1911.
• Đến thời kì trung đại, ở Nam Á và Đông Á, văn minh Ấn Độ và văn minh Trung Hoa vẫn tiếp tục phát triển, còn khu vực Đông Bắc Phi và Tấy Á chịu ảnh hưởng của nền văn minh A-rập trong một thời gian dài.

Câu 2: Lập bảng thể hiện các thành tựu văn minh cơ bản của Ai Cập cổ đại, Trung Hoa và Ấn Độ thời kì cổ - trung đại theo gợi ý sau?

Trả lời:

VẬN DỤNG

Câu 1: Liên hệ và cho biết ảnh hưởng của những thành tựu văn minh phương Đông đối với Việt Nam.

Trả lời:

Ảnh hưởng của những thành tựu văn minh phương Đông đối với Việt Nam: Việt Nam kế thừa thành tựu còn đến ngày nay như:

• Ai Cập: chữ viết, hệ đếm 60, một số công trình kiến trúc, âm lịch, bánh xe, cái cày,...
• Ấn Độ: Phật giáo, Ấn Độ giáo, sử thi Ma-ha-ba-ha-ra-ta và Ra-ma-ya-na, chữ số, công trình kiến trúc.
• Trung Hoa: Phật giáo, thơ Đường, công trình kiến trúc.

Câu 2: Em hãy giải thích vì sao "Cuộc diễu hành vàng của Pha-ra-ông" được tổ chức trang trọng? Hãy đề xuất một số giải pháp để góp phần bảo tồn và tôn vinh các giá trị, thành tựu văn minh thế giới.

Trả lời:

• "Cuộc diễu hành vàng của Pha-ra-ông" được tổ chức trang trọng vì: cho thấy sự vĩ đại của một nền văn minh độc đáo trải dài lịch sử, khơi dậy niềm tự hào về lịch sử đất nước trong mỗi người dân Ai Cập, đồng thời đây là cách để họ thêm gắn bó với quá khứ.
• Đề xuất một số giải pháp để góp phần bảo tồn và tôn vinh các giá trị, thành tựu văn minh thế giới:
• Học tập văn hóa, lịch sử tích cực.
• Tham quan bảo tàng, theo dõi và tìm hiểu trên các phương tiện truyền thông đại chung về văn minh thế giới.
• Tuyên truyền, giới thiệu về một số điểm nổi bật của các nền văn minh trên thế giới.