BÀI 3. SỰ HÌNH THÀNH QUAN HỆ SẢN XUẤT TƯ BẢN CHỦ NGHĨA Ở TÂY ÂU TRUNG ĐẠI

1. Những biến đổi trong xã hội Tây Âu

Câu 1: Nêu những biến đổi chính trong xã hội Tây Âu trung đại. Đọc tư liệu 3.2 và quan sát hình 3.1 để có thêm thông tin cho câu trả lời của em.

Trả lời:

Những biến đổi chính trong xã hội Tây Âu trung đại:

- Do hệ quả của các cuộc phát kiến địa lí, các quý tộc và thương nhân Tây Âu giàu lên nhanh chóng, nhờ đó nền sản xuất hàng hoá và thương mại ngày càng phát triển. 

- Nhiều cảng biển trở nên sầm uất, các xưởng sản xuất với quy mô lớn, các công ty thương mại và những trang trại rộng lớn ra đời. 

- Xã hội Tây Âu phân hoá sâu sắc: 

+ Tầng lớp thương nhân, chủ xưởng, ngân hàng chi phối toàn bộ xã hội, họ có quyền công dân, giàu có và xa hoa.

+ Đại đa số dân thành thị không có quyền công dân, nghèo đói và bị bần cùng hoá.

2. Sự nảy sinh quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu.

Câu 1: Em hãy nêu những biểu hiện về sự nảy sinh chủ nghĩa tư bản trong lòng xã hội phong kiến ở Tây Âu.

Trả lời:

Những biểu hiện về sự nảy sinh chủ nghĩa tư bản trong lòng xã hội phong kiến ở Tây Âu:

- Từ thế kỷ XVI, trong các thành thị Tây Âu, tổ chức phường hội dần dần được thay thế bằng các công trường thủ công.

- Quan hệ giữa chủ và thợ được thay thế bằng quan hệ giữa chủ xưởng ( tư sản) và người lao động ( vô sản).

- Một bộ phận lớn chủ đất ở nông thôn chuyển dần sang kinh doanh tư bản chủ nghĩa, lập các đồn điền, trang trại lớn, thuê mướn nhân công, dần trở thành tư sản nông nghiệp. 

- Nông dân mất đất, phải vào làm thuê trong các đồn điền, trang trại, bán sức lao động, trở thành công nhân nông nghiệp.

- Về thương mại, các thương nhân, chủ ngân hàng trở thành những nhà tư bản có thế lực lớn trong xã hội.

- Đầu thế kỉ XVII, các công ty thương mại ra đời, thúc đẩy buôn bán giữa các quốc gia, đem lại quyền lợi kinh tế và chính trị cho giai cấp tư sản. 

=> Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa đã nảy sinh với sự hình thành của các giai cấp mới - tư sản và vô sản.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Câu 1: Hãy kể tên những giai cấp mới trong xã hội Tây Âu. Địa vị của các giai cấp này trong xã hội như thế nào? 

Trả lời:

- Xã hội Tây Âu có sự xuất hiện của các giai cấp mới: tư sản và vô sản:

 + Giai cấp tư sản: Những thợ cả, thương nhân, quí tộc mới, chủ công trường thủ công, chủ trang trại, chủ ngân hàng: Họ có quyền công dân, giàu có và xa hoa, chi phối toàn bộ xã hội.

+ Giai cấp vô sản: Thợ thủ công, người làm thuê, nông dân mất đất, ...: Họ không có quyền công dân, nghèo đói và bị bần cùng hoá, bị bóc lột nặng nề.

Câu 2: Tìm hiểu thêm về sự thay đổi trong cuộc sống của dân nghèo thành thị và người nông dân trong xã hội Tây Âu sau các cuộc phát kiến địa lí. Viết một đoạn văn ngắn khoảng 15 dòng nói về sự thay đổi đó.

Trả lời:

Sau các cuộc phát kiến địa lí, bên cạnh những hệ quả tích cực, nó còn dẫn đến sự ra đời của chủ nghĩa thực dân và nạn cướp bóc thuộc địa và nạn buôn bán nô lệ da đen khiến cuộc sống của dân nghèo thành thị và người nông dân trong xã hội Tây Âu trở nên vô cùng khổ cực. Tầng lớp quý tộc, thương nhân Tây Âu ra sức cướp bóc của cải, tài nguyên của các nước thuộc địa. Họ còn dùng bạo lực để cướp đoạt ruộng đất của nông dân. Ruộng đất của nông dân bị biến thành đồng cỏ chăn cừu phục vụ cho sản xuất len dạ. Nông dân bị mất ruộng đất chỉ còn con đường đi làm thuê, bán sức lao động cho những ông chủ giàu có. Đối với thợ thủ công ở thành thị, do rủi ro, do vay nặng lãi, do thuế khoá, ... đã mất tư liệu sản xuẩt và phải đi làm thuê. Một số dân nghèo phải đi lang thang, đi ăn xin sống qua ngày. Nếu ai đi lang thang mà còn khoẻ mạnh sẽ bị bắt và bị phạt nặng. Tất cả bọn họ đều không có quyền công dân, nghèo đói và bị bần cùng hoá, bị bóc lột sức lao động nặng nề.