Đáp án Lịch sử và Địa lí 5 cánh diều Bài 5: Nước Văn Lang, Âu Lạc

BÀI 5. NƯỚC VĂN LANG, ÂU LẠC

MỞ ĐẦU

Hãy chia sẽ những điều em biết về một di tích có liên quan đến nước Văn Lang hoặc nước Âu Lạc.

Hướng dẫn chi tiết:

Di tích: Thành Cổ Loa

Thành Cổ Loa còn có tên gọi khác là Loa Thành, là tòa thành cổ gắn liền với truyền thuyết An Dương Vương xây thành và chuyện Mỵ Châu – Trọng Thuỷ. Tòa thành này được xây dựng từ thế kỷ thứ III TCN, là kinh đô của nước Âu Lạc, nay thuộc địa phận của huyện Đông Anh, Thủ đô Hà Nội.

Cổ Loa là toà thành có quy mô, cấu trúc thuộc loại lớn và độc đáo nhất ở nước ta. Trong khu di tích hiện có khoảng 60 di tích cổ, trong đó có 7 di tích được xếp hạng cấp Quốc gia. Bên cạnh đó, nơi đây còn đang bảo tồn một hệ thống di sản văn hoá phi vật thể bao gồm các tập tục, lễ hội dân gian đặc sắc, làng nghề truyền thống và văn hoá ẩm thực đặc trưng

1. SỰ RA ĐỜI CỦA NƯỚC VĂN LANG, ÂU LẠC 

Câu hỏi: Thông qua việc tìm hiểu một số truyền thuyết và bằng chứng khảo cổ, em hãy trình bày sự ra đời của nước Viên Lang Âu Lạc

Hướng dẫn chi tiết:

a, Sự ra đời của nước Văn Lang

- Nước Văn Lang ra đời cách ngày nay khoảng 2.700 năm, kinh đô đặt tại Phong Châu (Phù Thọ ngày nay). Sự ra đời của nước Văn Lang được phân ảnh qua truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên.

- Các đi vật khảo cổ (công cụ lao động, vũ khí, mộ táng,…) được phát hiện ở lưu vực sông Hồng, sông Mã, sông Cà là những bằng chứng về sự ra đời và tồn tại của nước Văn Lang.

b, Sự ra đời của nước Âu Lạc

- Khoảng năm 208 TCN, sau khi kháng chiến chống quân Tần thắng lợi, Thục Phán lên ngôi vua, xưng là An Dương Vương, lập ra nước Âu Lạc, đóng đô ở Cổ Loa (Đông Anh, Hà Nội ngày nay).

- Dấu tích tường thành. Và nhiều hiện vật khảo cổ tìm thấy ở Cổ Loa (lưỡi cây đồng, rìu đồng, lẫy nỏ, mùi tên đồng….) đã khẳng định sự ra đời và tồn tại của nước Au Lac.

2. ĐỜI SỐNG KINH TẾ VÀ CÔNG CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ NƯỚC VĂN LANG – ÂU LẠC

Câu hỏi: Đọc thông tin, hãy mô tả đời sống kinh tế và công cuộc đấu tranh bảo vệ nước Văn Lang, Âu Lạc.

Hướng dẫn chi tiết:

a, Đời sống kinh tế

- Cư dân Văn Lang, Âu Lạc biết trồng lúa nước và các loại rau, củ, biết chăn nuôi, đánh bắt cá.

- Bên cạnh đó, họ còn có các nghề thủ công như: làm gốm, làm mộc, dệt vải, đúc đồng, rèn sắt,...

- Đời sống của cư dân Văn Lang, Âu Lạc còn được thể hiện qua những truyền thuyết như: Sơn Tinh, Thuỷ Tinh, Bánh chưng, bánh giầy, Mai An Tiêm; Trầu cau.

B, Công cuộc đấu tranh 

- Từ thời Văn Lang, Âu Lạc, người Việt đã tiến hành các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm để bảo vệ đất nước. => Điều đó được thể hiện trong các truyền thuyết như: Thánh Gióng, Sự tích nỏ thần.....

- Truyền thuyết Tháng Gióng và sự tích Nỏ thần thể hiện tinh thần yêu nước, cũng như quá trình đấu tranh chống ngoại xâm của người Việt từ xa xưa

Tìm hiểu: Tìm hiểu và chia sẻ với bạn học về một số truyền thuyết như: Bánh chưng, bánh giày, Mai An Tiêm; Trầu cau.

Hướng dẫn chi tiết:

Bánh chưng bánh giày: 

Vào đời Hùng Vương thứ sáu, lúc về già, nhà vua muốn truyền ngôi lại cho con. Nhưng vua lại có tới hai mươi người con trai nên không biết chọn ai. Sắp đến ngày lễ Tiên vương, vua Hùng ra điều kiện: “Không nhất định phải là con trưởng, chỉ cần làm vừa ý vua trong lễ Tiên vương sẽ được truyền ngôi cho”. Các hoàng tử sai người đi khắp nơi tìm những của ngon vật lạ. Người buồn nhất là Lang Liêu, con trai thứ mười tám của vua. Trước kia, mẹ của Lang Liêu bị vua ghẻ lạnh, ốm mà chết. So với anh em, chàng là người thiệt thòi nhất. Từ nhỏ đã quen với việc đồng áng, trong nhà chỉ toàn khoai lúa, Lang Liêu không biết lấy gì để lễ Tiên vương. Một đêm, Lang Liêu nằm mơ thấy thần báo mộng: “Trong trời đất, không gì quý bằng hạt gạo”. Khi tỉnh dậy, chàng nghe theo lời thần, lấy thứ gạo nếp vốn quen thuộc, làm ra hai loại bánh hình vuông hình tròn để dâng lên vua cha. Nhà vua rất hài lòng, quyết định truyền ngôi cho Lang Liêu. Vua đặt tên cho bánh hình vuông là bánh chưng, tượng trưng cho Trời. Còn bánh hình tròn tượng là bánh giầy, tượng trưng cho Đất. Lá bọc bên ngoài ngụ ý đùm bọc lẫn nhau. Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi mới có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy.

LUYỆN TẬP

Câu 1:  Nêu những dẫn chứng khẳng định sự ra đời của nước Văn Lang, Âu Lạc

Hướng dẫn chi tiết:

- Một số di chỉ minh chứng cho sự tồn tại của nền văn minh Văn Lang - Âu Lạc:

+ Di chỉ khảo cổ Văn hóa Đông Sơn (gồm 2 khu vực chính là ven bờ Nam sông Mã và trong làng cổ Đông Sơn – nay thuộc phường Hàm Rồng, thành phố Thanh Hóa).

+ Khu di tích Cổ Loa (thuộc địa phận huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội hiện nay).

- Một số hiện vật minh chứng cho sự tồn tại của nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc:

+ Trống đồng Ngọc Lũ (Hà Nam).

+ Lưỡi cày đồng, tượng đồng hình trâu có người cưỡi (thuộc văn hóa Đông Sơn)

+ Thạp đồng Đào Thịnh (Yên Bái).

+ Mũi tên đồng thành Cổ Loa…

Câu 2: Kể tên những hoạt động kinh tế của cư dân Văn Lang, Âu Lạc.

Hướng dẫn chi tiết:

+ Sự xuất hiện công cụ bằng đồng thau, bằng sắt:

+ Nông nghiệp trồng lúa nước tại châu thổ sông Hồng, sông Mã, sông Cả, dùng sức kéo của trâu bò khá phát triển.

+ Săn bắt, chăn nuôi, đánh cá, làm nghề thủ công như đúc đồng, làm gốm.

+ Xuất hiện sự phân công lao động giữa nông nghiệp và thủ công nghiệp.

Câu 3: Truyền thuyết Sơn Tinh, Thuỷ Tinh, Thánh Gióng, Sự tích nỏ thần phản ánh về đời sống kinh tế và cuộc đấu tranh bảo vệ đất nước qua những chi tiết nào?

…