BÀI 7

TỰ ĐÁNH GIÁ: CON NGƯỜI KHÔNG THỂ BỊ ĐÁNH BẠI

Câu hỏi 1: Đọc đoạn (1) và cho biết con cá kiếm đang ở đâu cùng với ông lão Xan-ti-a-gô?

1. Con cá trên thuyền, nằm đờ ra cạnh ông lão
2. Con cá nằm im trên bờ, bên cạnh ông lão
3. Con cá bơi dưới nước với cái miệng mím chặt, cái đuôi nhịp nhàng
4. Con cá nằm trên mặt nước, phơi bụng lên trời

Hướng dẫn chi tiết:

Đáp án: C

Câu hỏi 2: Câu nào sau đây miêu tả chi tiết, cụ thể hình dáng của con cá mập:

1. Nó ngoi lên rất nhanh và hoàn toàn bất cẩn đến mức đã xé tung mặt nước xanh thẳm, nhao mình trong ánh nắng.
2. Nó là con cá mập ma-ko cực lớn, được cấu tạo để bơi nhanh như bất lì loài cá nào bơi nhanh nhất ở biển và mọi thử trên người nó đều đẹp, chỉ trừ bộ hàm.
3. Lưng nó cũng xanh như lưng loài cá kiếm, bụng nó ánh bạc, da bóng mượt và tuyệt đẹp.
4. Đây là giống cá được cấu tạo để ăn thịt tất cả các loài cá khác ở biển, chúng nhanh nhẹn, khỏe mạnh và được trang bị lợi hại đến mức chẳng còn có bất kì đối thủ nào nữa.

Hướng dẫn chi tiết:

Đáp án: C

Câu hỏi 3: Đọc kĩ đoạn văn (3) và cho biết nội dung chính của đoạn văn này là gì?

1. Miêu tả tâm trạng của ông lão khi đưa con cá kiếm vào bờ
2. Miêu tả hình dáng, cấu tạo của cá mập ma – ko
3. Miêu tả cuộc chiến đấu giữa ông lão và con cá mập
4. Suy nghĩ của ông lão về những điều tốt đẹp ở trên đời

Hướng dẫn chi tiết:

Đáp án: C

Câu hỏi 4: Câu trích dẫn nào sau đây thể hiện rõ ý chí của ông lão Xan-ti-a-gô?

1. Con người có thể bị hủy diệt chứ không thể bị đánh bại
2. Cái quá tót đẹp thì khó bền.
3. Hắn đớp khoảng bốn mươi pao rồi.
4. Mình chỉ hơn cu cậu ở mánh khóe mà thôi còn cu cậu thì chẳng hề định làm gì hại mình.

Hướng dẫn chi tiết:

Đáp án: A

Câu hỏi 5: Trong đoạn trích, có mấy lần xuất hiện từ “lão nghĩ” và “lão nói”? Việc sử dụng nhiều lần các cụm từ đó có tác dụng gì?

Hướng dẫn chi tiết:

Trong đoạn trích, cụm từ "lão nghĩ" lặp lại 5 lần nhằm nhấn mạnh những suy nghĩ trong tâm trí của ông lão đánh cá. Những suy nghĩ này có thể chính xác hoặc không, nhưng chúng được ông lão sử dụng để dự đoán các sự kiện sắp xảy ra và để cho người đọc hiểu rõ hơn về tâm trạng, mối bận tâm và hành động dự định của ông lão.

Trái lại với cụm từ "lão nghĩ", cụm từ "lão nói" chỉ xuất hiện một lần trong đoạn trích, ở câu "Nhưng con người được sinh ra không phải để dành cho thất bại. Lão nói." Ở đây, chúng ta thấy sự mạnh mẽ và quyết tâm của ông lão đánh cá, khích lệ người đọc rằng, dù trong những thời điểm khó khăn nhất, không bao giờ nên từ bỏ hy vọng. Thất bại cần được coi là một bài học để hướng tới thành công.

Câu hỏi 6: Hãy cho biết suy nghĩ của ông lão Xan-ti-a-gô trong đoạn (1). Tại sao ông lão lại có tâm trạng và suy nghĩ đó?

Hướng dẫn chi tiết:

- Ông lão Xan-ti-a-gô đã suy nghĩ là làm thế nào để ông và con cá có thể quay trở về cảng bằng con thuyền đó và kèm theo đó là những băn khoăn, liên tục đưa ra các tình huống trong quá trình đưa con cá về cảng. 

- Sau khi câu được một con cá lớn, ông lão đã cảm thấy rất vui mừng và dường như đối với ông đó “không phải là mơ” bởi sau rất nhiều lần không câu được con cá nào nhưng bằng ý chí, cuối cùng ông đã làm được. Con cá là niềm vui rất lớn đối với ông vì thế mà trong đầu ông khi đó là liên tục các suy nghĩ được đặt ra sao cho có thể đưa con cá và thuyền của ông trở.

Câu hỏi 7: Nêu nhận xét của em về nghệ thuật miêu tả con cá mập ma – kô của tác giả. Thái độ của ông lão Xan-ti-a-gô đối với con cá mập như thế nào?

Hướng dẫn chi tiết:

- Tác giả đã sử dụng 1 loạt các động từ mạnh để miêu tả về ngoại hình và động tác của con cá “bổ phập”, “đớp ngập”, “rách toác”,…

- Con cá mập là hình ảnh ẩn dụ cho những kẻ có địa vị, quyền lực trong mọi thời đại. Chỉ cần nghe "mùi" của của phúc lợi thì có thể sẵn sàng cướp đoạt bất cứ lúc nào. Hay chúng đại diện cho cái xấu, cái ác ẩn hiện xung quanh ta.

- Vì đây là lần đầu tiên mà ông đánh được con cá lớn sau rất nhiều lần đi đánh cá ra về trắng tay không được con cá nào thì khi ông đưa con cá kiếm cùng thuyền của mình trở về cảng, con cá mập xuất hiện đã làm cho ông vô cùng tức giận và cảm thấy căm hận bọn chúng. Bằng sự quyết tâm của mình ông đã đối diện với con cá mập và chiến đấu hết mình với nó “lão đâm bằng cả hai bàn tay tứa máu, dốc hết sức lực ấn sâu mũi lao sắc ngọt xuống. Lão đâm không bằng hi vọng mà bằng quyết tâm và cả lòng căm hận.”

Câu hỏi 8: Chân dung ông lão Xan-ti-a-gô được tạo dựng qua những phương diện nào? Nêu các chi tiết trong văn bản cho thấy rõ niềm tin, ý chí và nghị lực của ông lão. 

Hướng dẫn chi tiết:

- Chân dung ông lão Xan-ti-a-gô được tạo dựng qua những phương diện: 

+ Sau 84 ngày đêm thất bại, ông lão vẫn cố gắng tìm kiếm và cuối cùng đã tìm được con cá kiếm lớn

-> Ông là một lão ngư kiên trì, là biểu tượng cho người nghệ sĩ không ngừng sáng tạo, tìm kiếm cái mới trong nghệ thuật.

+ Được khắc họa qua những lời độc thoại và độc thoại nội tâm

+ Trong sự chiến thắng của ông lão đối với con cá mập. 

- Các chi tiết trong văn bản cho thấy rõ niềm tin, ý chí và nghị lực của ông lão: 

+“Lão đâm bằng cả hai bàn tay tứa máu, dốc hết sức lực ấn sâu mũi lao sắc ngọt xuống. Lão đâm không bằng hi vọng mà bằng quyết tâm và cả lòng căm hận”

+“Cái quá tốt đẹp thì khó bền”

+“Nhưng con người được sinh ra không phải để dành cho thất bại”

+“Con người có thể bị hủy diệt chứ không thể bị đánh bại”

Câu hỏi 9: Em suy nghĩ gì về câu nói của nhân vật ông lão Xan-ti-a-gô: “Con người có thể bị hủy diệt chứ không thể bị đánh bại”

Hướng dẫn chi tiết:

    Cuộc sống là một chuỗi hành trình, mỗi bước đi là một cơ hội khám phá những điều mới mẻ. Trong câu nói của Hemingway, ông nhấn mạnh rằng con người không thể bị đánh bại bởi thất bại. Mặc dù có thể bị hủy diệt về thể xác, tinh thần của con người vẫn không thể bị tàn phá hoàn toàn. Dù cuộc sống có đưa đẩy, con người không bao giờ nên từ bỏ hy vọng và chấp nhận số phận. Mỗi thất bại là một bài học, không phải là điểm dừng cuộc hành trình.

Câu nói của Hemingway là một lời khích lệ cho những người đang đối mặt với khó khăn. Nhưng đó cũng là lời nhắc nhở cho những người trẻ tuổi, những ai mới bắt đầu thử thách mình với cuộc sống. Dù có gặp bất kỳ thách thức nào, họ không nên từ bỏ mục tiêu của mình. Thay vào đó, họ cần phải kiên trì, dũng cảm, và quyết tâm vượt qua mọi rào cản để đạt được thành công

Câu hỏi 10: Phương pháp những “tảng băng trôi” do Hê-minh-uê phát hiện và thực hành. Theo đó, ngôn từ trong tác phẩm thường rất trong sáng, cô đọng, không có gì dư thừa. Các hình tượng nghệ thuật thường được tạo nên bởi các hình ảnh tượng trưng. Bên dưới lớp ngôn từ và hình ảnh tưởng chừng đơn giản, ý nghĩa của tác phẩm rất phong phú, sâu sắc, nhiều tầng bậc. Theo em, tác giả đã áp dụng “phương pháp những tảng băng trôi” trong văn bản như thế nào?

Hướng dẫn chi tiết:

Hê-minh-uê là người sáng tạo nguyên lý "tảng băng trôi" với quan điểm rằng chỉ có 1/8 phần của nó hiển lộ trên mặt nước, trong khi 7/8 còn lại bị chìm dưới đáy biển. Khoảng trống này không chỉ là một cách để tác giả thể hiện tư tưởng, mà còn là một cơ hội cho người đọc để suy ngẫm, suy tưởng. Những câu văn mở ra nhiều khía cạnh khác nhau, làm cho ý nghĩa của tác phẩm trở nên phong phú hơn và tiếp nhận được nhiều ý kiến đa dạng hơn.

Khoảng trống cũng được biểu hiện thông qua các đoạn đối thoại và độc thoại nhắc đến trước đó. Ngoài ra, nó còn được thể hiện thông qua việc xây dựng các biểu tượng và các ý nghĩa ẩn. Một ví dụ điển hình cho phong cách viết "tảng băng trôi" là việc tác giả sử dụng ít từ, nhưng lại tạo ra nhiều "khoảng trống", có vai trò quan trọng trong việc làm giàu ý nghĩa của văn bản. Tác phẩm này có thể được coi là một tác phẩm nghệ thuật chân chính, là minh chứng cho tuyên ngôn về nghệ thuật của tác giả.

Cụ thể: 

- Phần nổi: miêu tả cuộc đấu giữa ông lão và con cá kiếm. Cuộc đấu dai dẳng, quyết liệt. Con cá lượn nhiều vòng. Ông lão dù kiệt sức nhưng vẫn chiến đấu kiên cường. Cuối cùng ông đã chiến thắng.

- Phần chìm:

+Hình tượng con cá kiếm là biểu tượng của thiên nhiên kì vĩ, trong mối quan hệ với tự nhiên thì thiên nhiên vừa là bạn vừa là đối thủ. Con cá kiếm là biểu tượng ước mơ, khát vọng lớn lao mà trong cuộc đời mỗi con người thường theo đuổi.

+Ông lão đánh cá là biểu tượng về người lao động có ước mơ cao đẹp, có ý chí, bản lĩnh và kinh nghiệm.

+Cuộc đấu giữa ông lão và con cá kiếm thể hiện hành trình gian khổ của con người để biến ước mơ thành hiện thực.