Giáo án dạy thêm ngữ văn 12 cánh diều

Ngày soạn: …/…/…

Ngày dạy: …/…/…

BÀI 1: TRUYỆN TRUYỀN KÌ VÀ TRUYỆN HIỆN ĐẠI

ÔN TẬP VĂN BẢN: CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN

1. MỤC TIÊU
2. Kiến thức

• Ôn tập những kiến thức về tác giả Nguyễn Dữ và Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.
• Ghi nhớ, khắc sâu những đặc điểm của thể loại tác phẩm, xác định được bố cục, đặc sắc nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.

1. Năng lực 

Năng lực chung

• Năng lực tự học và tự chủ: Tìm kiếm thông tin, đọc sách giáo khoa, quan sát hình ảnh để hiểu về văn bản đã học.
• Năng lực giao tiếp và hợp tác: Thảo luận nhóm để thực hiện phiếu học tập, hợp tác để giải quyết vấn đề về văn bản đã học.
• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thu thập và làm rõ các thông tin liên quan đến bài học; biết đề xuất và phân tích được một số giải pháp giải quyết vấn đề.

Năng lực đặc thù

• Năng lực thu thập thông tin liên quan đến tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.
• Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về tác phẩm.
• Năng lực phân tích, đánh giá được đặc điểm nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm.
• Năng lực cảm thụ văn học: bình luận, nêu cảm nhận riêng về những chi tiết tiêu biểu trong việc thể hiện chủ đề tác phẩm.
• Năng lực đọc hiểu một bài thơ trữ tình theo đặc trưng thể loại: phân tích ý nghĩa hình tượng nghệ thuật, đánh giá những sáng tạo độc đáo của nhà văn.
• Năng lực phân tích, so sánh văn bản với các văn bản khác cùng chủ đề.

1. Về phẩm chất

• Trân trọng và biết đứng về phía cái thiện, chính nghĩa.

1. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
2. Chuẩn bị của giáo viên

• Giáo án;
• Phiếu bài tập;
• Tranh ảnh về tác giả, tác phẩm;
• Bảng phân công nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp;
• Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà.

1. Chuẩn bị của HS: SGK, SBT Ngữ Văn 12, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn bài học, vở ghi.

III.  TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

1. KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập từ đó khắc sâu kiến thức nội dung văn bản Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.

b. Nội dung: GV đặt câu hỏi.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức thực hiện

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập 

• GV đặt câu hỏi: Sau khi học Chuyện chức phán sự đền Tản Viên em cảm nhận thế nào về nhân vật Tử Văn? 

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

• HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

• GV mời một số HS đứng dậy trả lời câu hỏi.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

• GV gợi ý: Nhân vật Tử Văn là người có tính cách ngay thẳng, chính trực và luôn đứng về phía lẽ phải. Đồng thời ông cũng là người dũng cảm dám chống lại cái ác bất chấp hậu quả.
• GV dẫn dắt vào bài: Nguyễn Dữ là một tác gia nổi tiếng của thời kì văn học trung đại Việt Nam. Trong chương trình THCS chắc hẳn các em đã được tìm hiểu tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương của ông rồi, đến chương trình THPT chúng ta cùng nhau tìm hiểu về tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên. Hãy cùng ôn tập lại nội dung văn bản qua bài học hôm nay.

B. CỦNG CỐ KIẾN THỨC BÀI HỌC

1. Mục tiêu: Hệ thống lại và nắm vững kiến thức chung về thể loại, tác giả,… của văn bản Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.
2. Nội dung: Ôn tập kiển thức về tác giả và tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên. 
3. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.
4. Tổ chức thực hiện.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: HS củng cố, mở rộng kiến thức đã học về văn bản Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.

b. Nội dung:

- GV phát Phiếu bài tập cho HS thực hiện nhanh tại lớp.

- GV hướng dẫn HS thực hiện phần Luyện tập theo văn bản đọc. 

c. Sản phẩm:

- Phiếu bài tập của HS.

- Câu trả lời các câu hỏi vận dụng.

d. Tổ chức thực hiện

Nhiệm vụ 1: Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:

- HS vận dụng kiến thức đã học về văn bản hoàn thành Phiếu bài tập.

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS đọc đáp án trước lớp theo Phiếu bài tập. 

- GV mời một số HS khác đọc đáp án khác (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn đáp án:

Nhiệm vụ 2: Luyện tập theo văn bản 

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn làm bài vào vở, cho HS luyện tập theo những nhiệm vụ cụ thể sau:

Câu 1: Phân tích nghệ thuật kể chuyện đặc sắc của Nguyễn Dữ thông qua “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”.

Câu 2: Nêu suy nghĩ của em về lời bình ở cuối truyện “Kẻ sĩ chỉ lo không cứng cỏi được, còn gãy hay không là việc của trời”.

Câu 3: Nếu được yêu cầu viết đoạn kết thúc của truyện “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”, em sẽ đồng tình với cách kết thúc như đã có hay sẽ chọn một cách kết thúc khác?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành bài luyện tập vào vở.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện một số HS trình bày trước lớp. 

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

- GV gợi ý:

Câu 1: 

- “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” đưa người đọc vào thế giới ly kỳ, huyền ảo.

+ Chuyện viết về thần linh (thổ công, đức thánh Tản Viên), ma quỷ (Diêm Vương, hồn ma).

+ Chuyện chết đi sống lại của con người.

- Hiện thực được lồng vào cốt truyện kì ảo, người đọc bị mê hoặc bởi bức màn kỳ ảo để khi đọc hết, suy ngẫm về các nhân vật, tình tiết sẽ nhận giá trị hiện thực, nhân đạo của tác phẩm.

- Cốt truyện của Nguyễn Dữ giàu kịch tính, kết cấu chặt chẽ, logic.

- Cách dẫn dắt truyện của tác giả khéo léo, bằng sự việc bất ngờ, dẫn dắt tới đỉnh điểm kịch tính, giải quyết một cách hợp lí, thỏa đáng.

- Người đọc đồng cảm với thái độ, quan điểm của nhà văn, thái độ ca ngợi trí thức, tinh thần dân tộc, quan niệm ác giả ác báo.

Câu 2:

Truyện "Chuyện một vị quan trong lịch sử đền Tản Viên" là một trong 20 truyện "Truyền kỳ mạn lục" của tác giả Nguyễn Dữ, một truyện nhằm đề cao tinh thần khẳng khái, liêm khiết và dám đấu tranh ác, trừ ác. Ngô Tử Văn - đại diện cho tri thức Việt Nam. Kết thúc truyện, tác giả đã khẳng định niềm tin rằng công lí và chính nghĩa nhất định sẽ chiến thắng cái ác, đặc biệt lời bình luận cuối truyện còn nhắc nhở người đọc rằng đã là kẻ sĩ thì phải biết đấu tranh đến cùng để chống lại cái ác. 

Nhân vật chính trong truyện là Ngô Tử Văn, tác giả Nguyễn Dữ đã xây dựng hình tượng nhân vật này là một con người với những phẩm chất cao quý, đẹp đẽ: ngay thẳng, khẳng khái, quyết một mình chống giặc phá nước, đốt chùa chiền và đối đầu với hồn ma tướng giặc, dù phải xuống âm phủ gặp Diêm Vương, Ngô Tử Văn vẫn dũng cảm, oanh liệt kêu oan. Tử Văn biết phân biệt đúng sai và tin vào chính kiến của mình nên dù bị uy hiếp ở âm phủ, chàng cũng không hề run sợ, rụt rè. Kết thúc phiên tòa xét xử Diêm Vương, sau khi đi điều tra mọi chuyện trên trần gian đúng như lời Tử Văn nói, Tử Văn đã bị Diêm Vương khuất phục, điều này khẳng định một quy luật tất yếu: có thiện ý nhất định chiến thắng cái ác. Hồn ma tướng giặc Thôi bị trừng trị đích đáng, nhân dân vui mừng, Tử Cống được trả về chùa. Bằng chính nghĩa và lòng dũng cảm, quyết chiến đấu, Tử Văn cuối cùng đã chiến thắng, không những thế còn hậu thưởng hậu hĩnh “từ nay cơm thịt của nhân dân sẽ chia cho Tử Văn một nửa”, sai quân đem Tử Văn về”, phần thưởng của Diêm Vương là minh chứng cho sự công minh chính trực, đại diện cho chính nghĩa và ghi nhận hành động dũng cảm của người anh hùng. Vạn được sống lại với tư cách một người chính nghĩa với ý nghĩa duy trì sự tồn tại của một bậc thư sinh hào hoa, bản lĩnh khẳng khái trong thế giới vật chất, về bản chất, sự có mặt của Tử Vân sẽ mang ý nghĩa là người bảo vệ hòa bình và công lý cho nhân dân.

Như vậy, đoạn kết của truyện đã thể hiện một triết lí nhân sinh sâu sắc đó là ở hiền gặp lành, ác gặp ác, gieo gió gặt bão, bên cạnh đó, lời nhận xét của Nguyễn Du ở cuối truyện thể hiện sự hiểu biết của ông. những cảm nhận của anh ấy. thái độ trân trọng, ngợi ca đối với một Nho sĩ như Ngô Tử Văn.

Câu 3:

Với cách kết như vậy em đồng tình, bởi nhân vật Ngô Tử Văn cương trực, luôn đề cao chính nghĩa sẽ phù hợp với chức phán sự đền tản viên. Ngô Tử Văn sẽ cầm cân nảy mực vì lẽ phải, để không ai bị oan khuất.