Đáp án Ngữ văn 12 chân trời sáng tạo Bài 9: Khuôn đúc đồng Cổ Loa

BÀI 9. KHÁM PHÁ TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI

VĂN BẢN. KHUÔN ĐÚC ĐỒNG CỔ LOA: “NỎ THẦN” KHÔNG CHỈ LÀ TRUYỀN THUYẾT

I. TRƯỚC KHI ĐỌC  

Câu hỏi: Dựa trên nhan đề, bạn dự đoán văn bản sẽ trình bày nội dung gì?

Soạn chi tiết:

Từ nhan đề, ta dự đoán được văn bản sẽ đề cập đến những di vật ở di tích Cổ Loa, trong đó có khuôn đúc đồng và chiếc nỏ thần trong truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy.

Câu hỏi: Bạn đã biết gì về truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy? Hình ảnh nỏ thần trong truyền thuyết ấy gợi cho bạn suy nghĩ gì?

Soạn chi tiết:

Truyền thuyết “An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy” kể về thời Âu Lạc, khi Triệu Đà xâm lược. Vua An Dương Vương được Rùa Vàng giúp xây thành và cho mượn nỏ thần bắn hàng trăm mũi tên để giữ nước. Triệu Đà dùng kế cầu hòa, cho con trai Trọng Thủy cưới Mị Châu và sang ở rể. Trọng Thủy dụ Mị Châu cho xem nỏ thần rồi tráo đổi, mang nỏ về nước. Triệu Đà lại tấn công, An Dương Vương thua trận, chạy về phương Nam cùng Mị Châu. Trọng Thủy theo dấu lông ngỗng mà đuổi đến. Cuối đường, Rùa Vàng kết tội Mị Châu. An Dương Vương nhận ra, chém chết Mị Châu rồi theo Rùa Vàng xuống biển. Trọng Thủy đau xót ôm xác vợ về Loa Thành, xác nàng hóa thành ngọc thạch, máu nàng biến thành ngọc trai. Trọng Thủy thương tiếc, lao đầu xuống giếng mà chết. Ngọc trai rửa bằng nước giếng càng sáng thêm.

Hình ảnh nỏ thần là vũ khí mạnh mẽ giúp đánh tan quân giặc, giữ vững chủ quyền đất nước, thể hiện sức mạnh thần linh và tinh thần chiến đấu của dân tộc. Nó gợi nhớ cuộc kháng chiến oanh liệt, nhắc nhở con người luôn tỉnh táo, sáng suốt, có trách nhiệm bảo vệ quốc gia, và luôn phòng bị trước kẻ thù

II. ĐỌC VĂN BẢN

Câu hỏi: Bạn hiểu từ “độc bản” trong đoạn văn này như thế nào?

Soạn chi tiết:

Từ “độc bản” trong đoạn văn này thể hiện sự tồn tại dưới dạng một bản duy nhất mà không tồn tại bất kì một phiên bản nào khác bản gốc của các hiện vật được tìm thấy.

Câu hỏi: Xác định dữ liệu và ý kiến/ quan điểm của người viết trong đoạn văn: “Trong số mười mang khuôn…như khuôn đúc, trống đồng”.

Soạn chi tiết:

• Dữ liệu được đưa ra trong đoạn văn: “Trong số mười mang khuôn đúc mũi tên đồng ba cạnh, có ahi mang khuôn mặt ngoài được mài nhẵn và khắc chìm chữ Hán.”
• Ý kiến/ quan điểm của người viết trong đoạn văn: “Điều này cho thấy nhà nước Âu Lạc, thời kì An Dương Vương dùng chữ Hán để khắc trên các hiện vật quan trọng như khuôn đúc, trống đồng.”

Câu hỏi: Người viết trình bày thông tin này với mục đích gì?

Soạn chi tiết:

Người viết trình bày thông tin nhằm tạo sự chân thực, thuyết phục, tính xác thực, đáng tin cậy cho văn bản.

II. SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Xác định các thông tin chính của văn bản. Văn bản đã sử dụng (những) kiểu bố cục nào để trình bày thông tin?

Soạn chi tiết:

• Thông tin chính:

+ Dấu tích khu lò đúc đồng, những mũi tên bằng đá ở di tích Cổ Loa.

+ Chứng minh việc sáng chế ra loại nỏ bắn cùng lúc nhiều mũi tên là có thật.

+ Những bảo vật còn được lưu giữ ở khu Di tích Cổ Loa.

+ Các dữ liệu và ý kiến được người viết trình bày.

• Văn bản được trình bày theo bố cục 3 phần:

+ Phần 1: Giới thiệu mục đích

+ Phần 2: Trình bày chi tiết những bằng chứng, vật dụng chế tạo nỏ bắn ra nhiều mũi tên.

+ Phần 3: Kết luận

Câu 2: Trong các thông tin chính của văn bản, người viết chọn (những) thông tin nào để trình bày chi tiết? Từ đó, nhận xét về cách chọn lọc thông tin của văn bản.

Soạn chi tiết:

Trong văn bản, người viết chọn trình bày chi tiết các thông tin về những món bảo vật và các vật dụng dùng để chế tạo nỏ.

=> Cách chọn lọc thông tin này logic và hợp lý, giúp người đọc dễ hiểu, dễ hình dung và đưa đến kết luận phù hợp, đúng đắn. Điều này tạo mạch liên kết chặt chẽ cho toàn bộ văn bản

Câu 3: Xác định loại dữ liệu được sử dụng trong phần văn bản: “Ông Hoàng Công Huy – lãnh đạo Ban Quản lí Khu di tích Cổ Loa… Bảo vật quốc gia theo Quyết định số 2283/QĐ-TTg”. Loại dữ liệu ấy giữ vai trò gì trong việc thể hiện thông tin chính của văn bản?

Soạn chi tiết:

• Loại dữ liệu sử dụng trong văn bản là dữ liệu thông tin.
• Việc sử dụng dữ liệu này nhằm thể hiện một cách chân thực, khái quát thông tin chính của văn bản, tạo sự tin cậy cho văn bản, thuyết phục người đọc, người nghe.

Câu 4: Hãy đánh giá về tính mới mẻ, cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu, thông tin được trình bày trong văn bản.

Soạn chi tiết:

Văn bản có tính mới mẻ, cập nhật nhanh, chính xác, độ tin cậy cao, thông tin được trình bày trong văn bản là những thông tin cụ thể, được kiểm chứng, xác thực, dễ dàng nhận biết.

Câu 5: So sánh hiệu quả biểu đạt của văn bản trong hai trường hợp: có sử dụng hình minh hoa (Hình 3) và không sử dụng hình ảnh.

Soạn chi tiết:

• Sử dụng hình ảnh minh họa: giúp người đọc dễ hình dung, dễ nhận xét, đánh giá độ đáng tin cậy của văn bản.
• Không sử dụng hình ảnh minh họa: diễn tả bằng ngôn ngữ dễ hiểu, cách biểu đạt sát nghĩa, miêu tả chi tiết.

=> Tuy nhiên, việc sử dụng kèm hình ảnh trong văn bản khiến người đọc hình dung một cách cụ thể, sinh động và dễ hiểu hơn hình dáng vật được miêu tả.

Câu 6: Qua văn bản, người viết đã thể hiện thái độ như thế nào đối với văn hóa dân tộc? Thái độ ấy gợi cho bạn (những) suy nghĩ gì?

Soạn chi tiết:

Đọc văn bản, ta thấy được người viết đã thể hiện thái độ trân trọng, tự hào đối với văn hóa dân tộc.

Từ thái độ ấy gợi cho chúng ta hiểu sâu sắc hơn về vấn đề cần phải trân trọng, gìn giữ, bảo tồn và phát huy những nét đẹp truyền thống văn hóa của dân tộc ta.

Câu 7: Tìm đọc truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy. Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về hình ảnh nỏ thần được thể hiện trong truyền thuyết trên và trong thực tế lịch sử.

Soạn chi tiết:

Nỏ thần là minh chứng cho thấy dân tộc Việt cổ đã có công nghệ chế tạo vũ khí vượt trội từ ngàn xưa. Truyền thuyết An Dương Vương và Mỵ Châu - Trọng Thủy kể rằng vua An Dương Vương có nỏ thần, bắn một lúc nhiều mũi tên, khiến quân giặc đông đến hàng vạn cũng phải tan tác rồi bỏ chạy. Thực tế lịch sử cho thấy việc chế tạo ra nỏ bắn cùng lúc nhiều mũi tên là hoàn toàn có thật. Tuy nhiên, việc chế tạo nỏ bắn nhiều mũi tên xa và mạnh không đủ để giải thích nỏ thần có thể giết cả vạn quân trong một phát bắn. Các nghiên cứu về hình dạng mũi tên và di vật liên quan cho thấy việc tướng Cao Lỗ và dân Âu Lạc chế tạo loại nỏ này để đánh thắng giặc là hoàn toàn có thực.