Giáo án Ngữ văn 12 chân trời Bài 9 Khuôn đúc đồng Cổ Loa: "nỏ thần" không chỉ là truyền thuyết (Theo Hà Trang)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tri thức ngữ văn 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

• GV đặt câu hỏi cho HS:

+ Hãy trình bày bố cục, mạch lạc của văn bản thông tin.

+ Anh chị hãy trình bày hiểu biết của mình về dữ liệu sơ cấp và dữ liệu thứ cấp?

+ Để đánh giá tính cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu trong văn bản thông tin cần thực hiện điều gì?

+ Tầm quan trọng của việc tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ?

• HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

• HS thảo luận để trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời một vài HS lên bảng trình bày, yêu cầu các HS khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

1. Tìm hiểu chung

• Bố cục, mạch lạc của văn bản thông tin  

+ Bố cục: Trong văn bản thông tin, để đạt được mục đích viết, đa số tác giả kết hợp sử dụng nhiều kiểu sắp xếp, tổ chức các phần của văn bản, trong đó phổ biến là bốn kiểu cơ bản sau: trật tự thời gian, trật tự không gian, mức độ quan trọng của thông tin, trật tự logic,....

+ Mạch lạc: Sự mạch lạc của văn bản thông tin được thể hiện ở việc các phần, đoạn, câu trong văn bản đều cùng bàn về một chủ đề và được sắp xếp theo trình tự, bố cục hợp lí. Thông thường, người viết có thể sử dụng hệ thống đề mục, một số từ ngữ cụ thể cứng với từng kiểu bố cục để tạo sự kết hợp giữa các phần, đoạn, câu trong văn bản.

• -  Dữ liệu sơ cấp và dữ liệu thứ cấp

+  Dữ liệu sơ cấp là dữ liệu được người viết thu thập một cách trực tiếp qua hoạt động quan sát, phỏng vấn, điều tra, thí nghiệm... Dữ liệu sơ cấp có thể tồn tại dưới dạng các bản ghi chép, nhật kí, số liệu điều tra, kết quả khảo sát, thực nghiệm, bản vẽ, ảnh chụp tại hiện trường... Dữ liệu sơ cấp có giá trị thực tiễn, giúp người đọc hình dung ra hiện trạng của vấn đề, sự việc, tuy nhiên có thể hàm chứa thiên kiến của người thu thập.

+ Dữ liệu thứ cấp là dữ liệu được khai thác bằng con đường gián tiếp, sử dụng lại những nguồn thông tin đã có từ trước. Dữ liệu thứ cấp mang lại cái nhìn đa dạng, nhiều chiều hơn về vấn đề, song độ tin cậy của dữ liệu thứ cấp lại phụ thuộc vào nguồn thông tin gốc.

• -  Đánh giá tính cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu

-Để đánh giá tính cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu trong văn bản thông tin, người đọc có thể thực hiện một số thao tác sau:

+ Thẩm định nguồn dữ liệu: Ai là người cung cấp dữ liệu? Người cung cấp dữ liệu có đủ thẩm quyền và uy tín hay không? Dữ liệu được công bố ở đâu, khi nào, qua kênh nào?

+ Đánh giá tính logic trong cách trình bày: Dữ liệu được đưa ra theo trình tự nào? Mức độ tương hợp giữa các dữ liệu được thể hiện ra sao?

+ Phân biệt sự thật và ý kiến: Sự thật là những số liệu, ví dụ, trích dẫn, câu chuyện thực tế mang tính khách quan, có thể đo lường, kiểm chứng, ý kiến là đánh giá nhận định dựa trên quan điểm chủ quan của một cá nhân, khó xác minh.

+ Suy luận để nhận ra thiên kiến của tác giả: Tìm các từ ngữ cho thấy sự thái quá của cảm xúc, những chi tiết thể hiện sự giản lược hóa hoặc cường điệu trong việc huy động dữ liệu...

+ So sánh các dữ liệu trong văn bản đọc với dữ liệu tương tự ở một số văn bản khác: tìm điểm tương đồng, khác biệt trong cách nêu, phân tích dữ liệu giữa các văn bản và lí giải nguyên nhân dẫn đến điều đó.

- Tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ

+ Tôn trọng kết quả lao động sáng tạo của người khác và biết cách tiếp thu, kế thừa kết quả đó trong sản phẩm trí tuệ của mình theo đúng quy định và thông lệ quốc tế là yêu cầu bắt buộc trong học tập và nghiên cứu. Điều đó không chỉ góp phần tạo nên những sản phẩm sáng tạo mà còn bồi dưỡng cho người học, người nghiên cứu tính trung thực, niềm say mê tìm tòi, khám phá cá mới.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV  cho HS theo dõi thông tin trong SGK trang 86 để trả lời câu hỏi sau đây:

+ Hãy trình bày đôi nét tác phẩm Khuôn đúc đồng Cổ Loa: “Nỏ thần” không chỉ là truyền thuyết?

- HS  tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia nhóm thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu văn bản

Tác phẩm Khuôn đúc đồng Cổ Loa: “Nỏ thần” không chỉ là truyền thuyết.

- Tên đầy đủ của văn bản là Tận mắt khuôn đúc đồng Cổ Loa: “Nỏ thần” không chỉ là truyền thuyết.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu bố cục, mạch lạc, cách chọn lọc thông tin của văn bản thông tin 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV  cho HS đọc văn bản và chia thành 2 nhóm để trả lời câu hỏi sau:

+ Nhóm 1: Tóm tắt các thông tin chính được trình bày trong văn bản. Đọc lại mục bố cục, mạch lạc của VB thông tin ở phần Tri thức ngữ văn (SGK, tr85) để xác định những kiểu bố cục mà VB sử dụng.

+ Nhóm 2: Dựa trên bố cục đã xác định ở câu 1, xác định độ dài của từng phần VB tương ứng với từng thông tin chính đã xác định. Thông tin chính nào được trình bày với dung lượng nhiều nhất trong VB? Vì sao tác giả lại chọn trình bày thông tin ấy chi tiết nhất? Nhận xét về cách chọn lọc thông tin của VB?

- HS  tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia nhóm thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu bố cục, mạch lạc, cách chọn lọc thông tin của văn bản thông tin 

1. 

- Các thông tin chính của VB:

+ Nhà trưng bày khu di tích Cổ Loa... trong tiến trình lịch sử dân tộc: Giới thiệu khái quát về nơi trưng bày bộ sưu tập khuôn đúc mũi tên và lao động Cổ Loa.

+ Những bảo vật này được phát hiện... viết là “Người”: Giới thiệu hoàn cảnh phát hiện bộ sưu tập và mô tả chi tiết một số hiện vật trong bộ sưu tập khuôn đúc mũi tên và lao đồng Cổ Loa.

+ Ông Hoàng Công Huy... được thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vệ Quốc gia theo quyết định số 2283/QĐ-TTg: Trình bày dữ liệu cho thấy giá trị của bộ sưu tập khuôn đúc đồng Cổ Loa.

+ Hàng nghìn di vật mũi tên đồng... cùng lúc nhiều mũi tên là có thật: KHẳng định sự tồn tại có thật của “nỏ thần” trong lịch sử.

VB đã sử dụng kiểu bố cục sau: trật tự logic, cụ thể như sau:

+ Phân loại đối tượng: Miêu tả hiện trạng của di tích lò đúc và mười một mang khuôn đúc bằng đá.

+ Quan hệ nhân quả: Giới thiệu về hiện trạng, giá trị của bộ sưu tập khuôn đúc mũi tên và lao đồng ở Cổ Loa để khẳng định về sự tồn tại có thật của “nỏ thần” trong lịch sử.

2. 

Người viết chọn trình bày những thông tin miêu tả chi tiết về hình dáng, hiện trạng và giá trị của bộ sưu tập khuôn đúc, mũi tên và lao đồng Cổ Loa => Lí do chọn lựa: Cung cấp chứng tích vật chất về sự hiện diện của “nỏ thần” trong lịch sử, tiến đến khẳng định “nỏ thần” là có thật, chứ không phải chỉ có trong truyên thuyết.

=>Nhận xét: Thông tin được chọn lọc phù hợp với mục đích của VB, đáp ứng việc thực hiện mục đích ấy.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu dữ liệu của văn bản thông tin  

- GV  cho HS đọc văn bản và tiến hành hoàn thiện các trạm yêu cầu sau đây:

- Trạm 1: Đọc dữ liệu nghiên cứu SGK từ đó xác định loại của những dữ liệu nào đã được trình bày trong phần được trích dẫn?

+ Xác định mục đích viết của phần VB này.

+ Dựa trên mục đích viết và đặc điểm của từng loại dữ liệu, chỉ ra vai trò của dữ liệu ấy trong việc thể hiện thông tin chính của VB?

- Trạm 2: Xác định mục đích của VB, sau đó chỉ ra những dữ liệu, thông tin được sử dụng để thể hiện mục đích này?

Dựa trên những yêu cầu về tính mới mẻ, cập nhật độ tin cậy của dữ liệu nghiên cứu để đánh giá tính mới mẻ cập nhật nhật, độ tin cậy những dữ liệu thông tin trong VB?

- HS  tiếp nhận nhiệm vụ

........................

II. Tìm hiểu dữ liệu của văn bản thông tin 

Trạm 1:

Loại dữ liệu được sử dụng trong đoạn văn:

+ Nội dung phỏng vấn ông Hoàng Công Huy – lãnh đạo Ban quản lí khu di tích Cổ Loa: Dữ liệu thể hiện ý kiến cá nhân của ông Hoàng Công Huy về giá trị của bộ sưu tập khuôn đúc đồng Cổ Loa, đây người đang trực tiếp chịu trách nhiệm quản lí, bảo tồn bộ sưu tập. Đây cũng là dữ liệu được thu thập trực tiếp bởi người thực hiện bài viết.

+ Quyết định số 2283/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc công nhận khuôn đúc đồng Cổ Loa là Bảo vẩ Quốc gia: dữ liệu sơ cấp.

Vai trò của dữ liệu trong việc thể hiện thông tin chính của VB: Tăng tính thuyết hục độ tin cậy của thông tin chính.

Trạm 2:

........................