Giáo án chuyên đề ngữ văn 12 chân trời sáng tạo

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu khái niệm văn học và văn học hiện đại Việt Nam.

• Dựa vào kiến thức trong sách giáo khoa chuyên đề ngữ văn 12 để trả lời câu hỏi:

+ Trình bày khái niệm thời hiện đại và văn học hiện đại Việt Nam?

+ Trình bày một số đặc điểm của văn học hiện đại Việt Nam? So sánh 2 thời kì văn học trung đại và hiện đại Việt Nam?

• - HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

•  HS thảo luận để trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện  nhóm lên trả lời câu hỏi.

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

I. Văn học hiện đại và văn học hiện đại Việt Nam.

1.1. Khái niệm thời hiện đại và văn học hiện đại Việt Nam.

- Thời hiện đại: Thời đại lịch sử gắn liền với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kĩ thuật, quá trình đô thị hóa chủ nghĩa tư bản và ý thức cá nhân. 

+ Ở phương Tây thời hiện đại gắn với kỉ nguyên phát triển mạnh mẽ của khoa học kĩ thuật và tư duy lý tính từ khoảng thế kỉ XVII trở đi.

+ Ở phương Đông nói chung và Việt Nam nói riêng, thời hiện đại thường được tính là thời kì tiếp sau thời trung đại, khi quá trình thuộc địa hóa gây ra nhiều biến động mạnh mẽ trong văn hóa và xã hội khiến cơ cấu văn hóa truyền thống bị phá vỡ. Thời hiện đại ở Việt Nam bắt đầu từ khoảng đầu thế kỉ XX.

• Văn học hiện đại Việt Nam: Thời kì từ đầu thế kỉ XX đến nay thoát ly khỏi hệ thống thi pháp văn học trung đại và đổi mới theo hình thức văn học phương Tây để hòa nhập với văn học thế giới.
  1. Một số đặc điểm của văn học hiện đại Việt Nam.
• So sánh văn học hiện đại và văn học trung đại Việt Nam (Phụ lục 1).
• Đặc điểm của văn học hiện đại Việt Nam (Phụ lục 2).

+ Sau năm 1986 các sáng tác văn học có sự thay đổi mạnh mẽ với sự xuất hiện của yếu tố hậu hiện đại phương thức sáng tác văn chương phá vỡ các thủ pháp độc đáo, có tính thể nghiệm. Các thủ pháp có thể kể đến như: siêu hư cấu, dòng ý thức, người kể chuyện không đáng tin cậy….

• Văn, sử, triết bất phân.

• Khu biệt văn chương với sử, triết, coi trọng tính thẩm mỹ của văn chương
• Không phủ nhận giá trị nhận thức và giáo dục của văn chương, nhưng đề cao tính chân thực và tính thẩm mỹ hướng văn chương đến cái đẹp.

• Văn học chữ Hán: thơ Đường luật, thơ cổ thể, truyện truyền kì, hịch, chiếu, biểu….
• Văn học chữ Nôm: truyện thơ Nôm, thơ Nôm đường luật.

Nhiệm vụ 2: Các yêu cầu về nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại.

•  Dựa vào kiến thức SGK, GV đặt câu hỏi để HS trả lời:

+ Khi nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại em cần lưu ý điều gì?

• - HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

• HS thảo luận để trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện 1 vài HS lên trả lời câu hỏi.

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

2. Các yêu cầu về nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại.

+ Chọn được vấn đề phù hợp, cụ thể, vừa sức, cung cấp thêm thông tin hay nhận thức mới mẻ cho người đọc.

+ Căn cứ nghiên cứu chủ yếu là tác phẩm. bên cạnh đó để giải quyết được câu hỏi nghiên cứu và kiểm chứng được giả thuyết nghiên cứu bạn cần tham khảo thêm các tư liệu liên quan đến đề tài như: bài nghiên cứu, bài báo, bài tham luận về thể loại, ngôn ngữ, lịch sử văn học….

+ Kết quả nghiên cứu cần được tổng hợp, khái quát và ghi chép một cách đầ đủ, hệ thống dưới dạng dàn ý, sờ đồ thông tin…

Nhiệm vụ 1: Xác định đề tài vấn đề nghiên cứu. 

•  Dựa vào kiến thức SGK, GV đặt câu hỏi để HS trả lời:

+ Bạn có thể xác định đề tài vấn đề nghiên cứu dựa vào hướng nghiên cứu nào?

• HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

• HS thảo luận để trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện 1 vài HS lên trả lời câu hỏi.

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

Nhiệm vụ 2: Thu thập tư liệu và xác lập câu hỏi, giả thuyết nghiên cứu.

•  Dựa vào kiến thức SGK, GV đặt câu hỏi để HS trả lời:

+ Khi tiến hành thu thập tư liệu và xác lập câu hỏi, giả thuyết nghiên cứu bạn cần lưu ý điều gì?

• HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

• HS thảo luận để trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện 1 vài HS lên trả lời câu hỏi.

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

Nhiệm vụ 3: Lập hồ sơ nghiên cứu.

•  Dựa vào kiến thức SGK, GV đặt câu hỏi để HS trả lời:

+ Khi lập hồ sơ nghiên cứu cần dựa vào những tiêu chí nào?

• - HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

• HS thảo luận để trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện 1 vài HS lên trả lời câu hỏi.

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

Nhiệm vụ 4: Đọc – xử lí tài liệu để trả lời câu hỏi nghiên cứu.

•  Dựa vào kiến thức SGK, GV đặt câu hỏi để HS trả lời:

+ Những lưu ý trong quá trình đọc – xử lí tài liệu là gì?

• - HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

• HS thảo luận để trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện 1 vài HS lên trả lời câu hỏi.

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

Nhiệm vụ 5: Ghi nhận kết quả nghiên cứu.

•  Dựa vào kiến thức SGK, GV đặt câu hỏi để HS trả lời:

+ Ghi nhận kết quả ?

• - HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

• HS thảo luận để trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện 1 vài HS lên trả lời câu hỏi.

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

1. Xác định đề tài vấn đề nghiên cứu.

+ Tìm hiểu về tác phẩm văn học hiện đại: Tìm hiểu các yếu tố về nội dung và hình thức nghệ thuật của tác phẩm, tập trung vào đặc điểm của văn học hiện đại thể hiện trong tác phẩm.

+ Tìm hiểu về thể loại: Với những thể loại đã có từ văn học trung đại ( thơ, tiểu thuyết) bạn có thể tìm hiểu những điểm đổi mới của thể loại hiện đại so với trung đại. Với những thể loại chỉ mới xuất hiện trong thời kì văn học hiện đại (kịch nói, phóng sự văn học, phê bình văn học…) bạn có thể tìm hiểu và giới thiệu đặc trưng những tác giả, tác phẩm tiêu biểu và thành tựu, đóng góp,… của thể loại mới này.

+ Tìm hiểu về tác giả văn học hiện đại: Khi tìm hiểu vể sự nghiệp văn học và phong cách sáng tác của một tác giả văn học hiện đại, bạn có thể chú ý đến những đặc điểm đổi mới, hiện đại trong nội dung và thủ pháp nghệ thuật mà tác giả đó khai thác.

+ Tìm hiểu về giai đoạn văn học hiện đại: Mỗi giai đoạn văn học hiện đại có những đặc điểm, thành tựu hạn chế riêng. Bạn có thể tìm hiểu những đặc điểm, thành tựu hạn chế ấy thông qua những tác giả, tác phẩm tiêu biểu của từng giai đoạn. Bạn cũng có thể tìm hiểu về trào lưu, xu hướng văn học tiêu biểu trong từng giai đoạn. 

1. Thu thập tư liệu và xác lập câu hỏi, giả thuyết nghiên cứu.

Từ đề tài đã chọn bạn sẽ tiến hành thu thập tài liệu. Có hai nhóm tư liệu cần thu thập bao gồm có:

+ Thứ nhất các bài nghiên cứu, bài báo, tư liệu liên quan đến đề tài nghiên cứu. Có thể tìm trên thư viện hoặc các web uy tín sau đó tiến hành thống kê tư liệu tìm được, phân loại tư liệu gốc và thứ cấp.

+ Thứ hai, các ghi chú nhận xét, suy nghĩ của bạn khi đọc các tác phẩm liên quan đến đề tài nghiên cứu: Bạn cần lên danh mục tác phẩm cần đọc và ghi chú lại kết quả đọc.

 Từ cơ sở tài liệu đã thu thập bạn xác lập câu hỏi cũng như giải thuyết nghiên cứu. Câu hỏi nghiên cứu là câu hỏi bao trùm toàn bộ đề tài, mục đích nghiên cứu của đề tài chính là trả lời câu hỏi này. Giải thuyết nghiên cứu là những giả thuyết đưa ra để trả lời câu hỏi nghiên cứu, các giả thuyết này sẽ được kiểm chứng đúng – sai dựa vào quá trình nghiên cứu.

PHỤ LỤC 3.

1. Lập hồ sơ nghiên cứu

Lập hồ sơ nghiên cứu bằng cách tập hợp các phiếu ghi chép đề cương nghiên cứu và kế hoạch nghiên cứu để kiểm soát tiến độ đề tài. 

1. Đọc – xử lí tài liệu để trả lời câu hỏi nghiên cứu.

Trong quá trình thu thập tư liệu và xác lập câu hỏi, giả thuyết nghiên cứu khi có những câu hỏi nghiên cứu và các giả thuyết nghiên cứu cần kiểm chứng bạn nên tiến hành đọc sâu tư liệu kết hợp cùng các phương pháp nghiên cứu qua đó trả lời câu hỏi nghiên cứu đã được đặt ra. Bạn cần lưu ý một số điều sau:

+ Với nhóm tài liệu thứ nhất: Nên đọc và nắm hệ thống ý chính của tài liệu, chú ý đến giả thuyết, bằng chứng có thể giúp bạn kiểm chứng giả thuyết nghiên cứu và trả lời câu hỏi nghiên cứu.

+ Với nhóm tài liệu thứ hai: Cần đọc lại tác phẩm chú ý đến các đặc điểm nội dung nghệ thuật tiêu biểu, đặc trưng cho văn học hiện đại, các đặc điểm liên quan đến giả thuyết nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu mà bạn đưa ra. Trên cở sở đó cần bổ sung và điều chỉnh ghi chép, suy nghĩ của cá nhân nếu có.

1. Ghi nhận kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu chính là những kết luận của bạn rút ra sau khi thực hiện đề tài nghiên cứu giúp bạn kiểm chứng những giả thuyết và trả lời câu hỏi nghiên cứu đã đặt ra. Đây chính là đóng góp của bạn khi thực hiện đề tài nghiên cứu. Cần kiểm tra tính liên kết giữa kết quả nghiên cứu giả thuyết nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu.