CHỦ ĐỀ 10. SINH SẢN Ở SINH VẬT

BÀI 37 SINH SẢN Ở SINH VẬT

1. KHÁI NIỆM SINH SẢN

Câu 1: Quan sát Hình 37.1 và 37.2, em có nhận xét gì về số lượng bố mẹ tham gia sinh sản, đặc điểm cơ thể con ở sư tử và cây dâu tằm? Lấy ví dụ về sinh sản ở một số loài sinh vật khác.

Trả lời:

Quan sát Hình 37.1 và 37.2, e có nhận xét: 

• Sinh sản ở sư tử gồm 1 bố và 1 mẹ, con sinh ra mang đặc điểm của cả bố lẫn mẹ.
• Sinh sản ở cây dầu tây chỉ gồm 1 mẹ, đặc điểm của cây con giống hệt cây mẹ.

Câu 2: Dự đoán hình thức sinh sản ở sư tử và cây dâu tằm.

Trả lời:

Dự đoán hình thức sinh sản ở:

• Hình thức sinh sản ở sư tử: sinh sản hữu tính.
• Hình thức sinh sản ở cây dâu tây: sinh sản vô tính.

Luyện tập: Hình ảnh nào trong hai hình ảnh sau thể hiện sự sinh sản ở sinh vật? Giải thích.

Trả lời:

• Việc tái sinh đuôi ở thằn lằn chỉ là sự thay thế bộ phận đã mất đi bằng cách sinh ra một bộ phận mới, không phải là một sự sinh sản
• Hình ảnh vịt mẹ và đàn vịt con thể hiện sinh sản ở sinh vật vì có sự tăng lên về số lượng cá thể mới (vịt con). T

2. SINH SẢN VÔ TÍNH Ở SINH VẬT

Quan sát Hình 37.3 và trả lời Câu 3,4:

Câu 3: Nhận xét về sinh sản ở trùng biến hình bằng cách hoàn thành bảng sau:

Trả lời:

Nhận xét :

Câu 4: Ở trùng biến hình, trong sinh sản có sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cái hay không? Vì sao?

Trả lời:

Ở trùng biến hình, cơ thể con được hình thành chỉ từ cơ thể mẹ và mang đặc điểm giống mẹ. Vậy nên trong sinh sản không có sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cái 

Câu 5: Quan sát Hình 37.4, hãy cho biết sinh sản ở cây dây nhện có điểm gì khác với sinh sản ở trùng biến hình.

Trả lời:

Quan sát Hình 37.4, điểm khác trong sinh sản ở cây dây nhện và sinh sản ở trùng biến hình: 

• Cây dây nhện: cây con được tạo ra từ một bộ phận của cây mẹ.
• Trùng biến hình: cá thể con được tạo ra trực tiếp từ cơ thể mẹ.

Câu 6: Quan sát Hình 37.2 và 37.5, hãy cho biết cây con được hình thành từ bộ phận nào bằng cách hoàn thành bảng sau:

Trả lời:

Câu 7: Em hãy nhận xét đặc điểm và số lượng cây con trong Hình 37.5 và nêu vai trò của sinh sản vô tính

Trả lời:

Nhận xét đặc điểm và số lượng cây con trong Hình 37.5 và nêu vai trò của sinh sản vô tính :

• Cây con sinh ra giống nhau và giống cây mẹ, số lượng cây con nhiều.
• Vai trò của sinh sản vô tính: giúp tạo ra số lượng lớn cá thể mới trong thời gian ngắn mà vẫn duy trì được một số đặc điểm tốt của cơ thể mẹ.

Câu 8: Sinh sản sinh dưỡng là gì?

Trả lời:

Sinh sản sinh dưỡng là hình thức sinh sản mà cơ thể mới được hình thành từ một bộ phận (rễ, thân, lá) của cơ thể mẹ.

Luyện tập: Nếu cắt từng lát cây khoai tây như hình bên cạnh thì mầm trên củ khoai tây có phát triển thành cây con được không? Vì sao?

Trả lời:

Cắt từng lát khoai tây thì mầm trên củ khoai tây sẽ không thể phát triển thành cây con được vì lượng chất dinh dưỡng ở một lát khoai tây không đủ để mầm để lớn lên, sinh trưởng và phát triển. 

Câu 9: Quan sát Hình 37.6, hãy mô tả sinh sản vô tính ở thuỷ tức và giun dẹp. Gọi tên hình thức sinh sản vô tính phù hợp với mỗi loại.

Trả lời:

Mô tả sinh sản vô tính ở:

• Thuỷ tức: cơ thể mới được hình thành từ chồi con mọc lên cơ thể mẹ, chồi lớn lên có thể tách khỏi cơ thể mẹ => Sinh sản vô tính nảy chồi.

• Giun dẹp: cơ thể mới được hình thành từ việc phân mảnh cơ thể mẹ => Sinh sản vô tính phân mảnh.

Câu 10: Dự đoán đặc điểm cơ thể con so với nhau và so với cơ thể ban đầu.

Trả lời:

Cơ thể con giống nhau và giống với cơ thể ban đầu

Luyện tập:

• Lấy một số ví dụ về hình thức sinh sản vô tính ở sinh vật.
• Vẽ sơ đồ một hình thức sinh sản vô tình và mô tả bằng lời.

Trả lời:

(1) Một số ví dụ về hình thức sinh sản vô tính ở sinh vật:

• Sinh sản vô tính nảy chồi: khoai tây, gừng, thuỷ tức, san hô,...
• Sinh sản vô tính phân đôi: trùng đế giày, trùng biến hình,...
• Sinh sản vô tính phân mảnh: bọt biển, giun dẹp,...

(2) Sơ đồ một hình thức sinh sản vô tính và mô tả:

• San hô sinh sản vô tính bằng cách mọc chồi.
• Cơ thể con mọc lên từ cơ thể mẹ nhưng không tách rời mà dính liền vào cơ thể mẹ

Câu 11: Quan sát Hình 37.7 đến 37.10, đọc đoạn thông tin và nêu một số ứng dụng của sinh sản vô tính trong thực tiễn.

Trả lời:

Một số ứng dụng của sinh sản vô tính trong thực tiễn: nhân giống cây trồng bằng các phương pháp như giấm cành, chiết cành, ghép cành, nuôi cấy tế bào/mô ở thực vật.

Câu 12: Nêu cơ sở khoa học của các hình thức nhân giống vô tính cây trồng

Trả lời:

Cơ sở khoa học của các hình thức nhân giống vô tính cây trồng:

Dựa trên cơ sở của quá trình nguyên phân tế bào và đặc điểm của tế bào thực vật theo nguyên tắc:

• Tính toàn năng của tế bào: mỗi tế bào mang đầy đủ lượng thông tin di truyền của cơ thể và có khả năng phát triển thành một cơ thể hoàn chỉnh.
• Khả năng biệt hóa của tế bào mà một phần cơ quan sinh dưỡng cũng có thể sinh sản được cây giống y hệt cây mẹ.

Luyện tập: Trong thực tiễn, con người sử dụng phương pháp giấm cành, chiết cành, ghép cành đối với những cây trồng nào?

Trả lời:

Trong thực tiễn, con người sử dụng phương pháp giấm cành, chiết cành, ghép cành đối với những cây trồng:

• Giấm cành: mía, sắn, hoa hồng, khoai lang,...
• Chiết cành: cham, cam, bưởi,...
• Ghép cành: một số cây ăn quả, cây cảnh.

Mở rộng: Hãy nếu những thành tựu trong thực tiễn nhờ ứng dụng nuôi cấy mô tế bào

Trả lời:

Trong thực tiễn, nhờ ứng dụng nuôi cấy mô tế bào, nước ta đã nhân giống thành công:

• Các giống cây ăn quả: chuối già Nam Mỹ, chuối sứ, dâu tây chịu nhiệt, dừa, dứa,…
• Các giống cây cảnh có giá trị cao: lan hồ điệp, lan rừng đột biến,… và cây cảnh ngắn ngày: hoa hồng, thược dược, cúc, đồng tiền,…
• Các giống cây dược liệu: đinh lăng, đẳng sâm, sâm Ngọc Linh,…
• Các giống lúa có phẩm chất tốt: lúa Nàng Thơm Chợ Đào, lúa cẩm, lúa nếp nương,…
• Các giống cây lấy gỗ: bạch đàn, keo lai, cẩm lai

3. SINH SẢN HỮU TÍNH Ở SINH VẬT

Câu 13: Quan sát Hình 37.11, hãy nhận xét sự hình thành cơ thể mới. Vẽ lại sơ đồ sinh sản hữu tính ở người.

Trả lời:

(1) Nhận xét sự hình thành cơ thể mới: 

• Giao tử đực kết hợp với giao tử cái (thụ tinh) tạo thành hợp tử.
• Hợp tử phát triển thành phôi và dần dần hình thành cơ thể mới.

(2) Sơ đồ sinh sản hữu tính ở người: 

Câu 14: Vẽ và hoàn thành sơ đồ sau để phân biệt sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính.

Trả lời:

Hoàn thành sơ đồ phân biệt sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính:

Câu 15: Hãy dự đoán đặc điểm cá thể con được sinh ra hình thành từ sinh sản hữu tính

Trả lời:

Dự đoán đặc điểm cá thể con được sinh ra hình thành từ sinh sản hữu tính: mang đặc điểm của cả bố và mẹ

Câu 16: Quan sát Hình 37.12, nêu các bộ phận của hoa.

Trả lời:

Quan sát Hình 37.12, các bộ phận của hoa:

• Nhuỵ hoa: đầu nhuỵ, vòi nhuỵ, bầu nhuỵ.
• Nhị hoa: bao phấn, chỉ nhị.
• Tràng hoa.
• Đài hoa.