- Phân tích được tác động của biến đổi khí hậu đối với khí hậu và thủy văn Việt Nam.
- Tìm được ví dụ về giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu.
- Nhận xét được các bảng số liệu, các thông tin về biến đổi khí hậu.
- Thu thập được thông tin về biến đổi khí hậu từ các nguồn dữ liệu khác nhau.

Phẩm chất

- Có ý thức tìm hiểu và sẵn sàng tham gia các hoạt động tuyên truyền về biến đổi khí hậu và ứng phó với biến đổi khí hậu.

THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Đối với giáo viên

SGK, SGV, SBT Lịch sử và Địa lí 8 – phần Địa lí.
Tranh, ảnh, video clip có liên quan đến nội dung tác động của biến đổi khí hậu đối với khí hậu và thủy văn Việt Nam.
Máy tính, máy chiếu.

Đối với học sinh

SGK, SBT Lịch sử và Địa lí 8 – phần Địa lí.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu:

- Cung cấp thông tin, tạo kết nối giữa kiến thức của HS về tác động của biến đổi khí hậu với nội dung bài học.

- Tạo hứng thú, kích thích tò mò của HS.

Nội dung: GV trình chiếu cho HS xem video về hiện tượng xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long, yêu cầu HS trình bày hiểu biết về hiện tượng này.
Sản phẩm: Câu trả lời của HS về hiện tượng xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long và chuẩn kiến thức của GV.
Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV trình chiếu cho HS quan sát và xem video:

https://www.youtube.com/watch?v=xGDBQmtbUkU

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, trả lời câu hỏi:

+ Quan sát video clip, hãy cho biết video clip nói đến hiện tượng gì? Hiện tượng xảy ra ở vùng nào của nước ta?

+ Nêu một số hiểu biết của em về hiện tượng này.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, xem video, liên hệ thực tế, dựa vào hiểu biết của bản thân và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án:

+ Video nói đến hiện tượng xâm nhập mặn gay gắt, xảy ra ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Tình trạng hạn hán do xâm nhập mặn

+ Xâm nhập mặn (đất bị nhiễm mặn) với hàm lượng nồng độ muối vượt mức cho phép do nước biển xâm nhập trực tiếp vào đất liền khi xảy ra triều cường, nước biển dâng hoặc cạn kiệt nguồn nước ngọt. Nước biển mang theo lượng muối hòa tan và bị kết cấu của đất giữ lại, tích tụ và gây mặn.

→ Tác hại của xâm nhập mặn:

Ảnh hưởng nặng nề đến đời sống nhân dân và sự phát triển kinh tế xã hội.
Gây ra sự thiếu hụt nước cho các hoạt động sinh hoạt, sản xuất của người dân.
Bùng phát dịch sốt xuất huyết và chân tay miệng.
Diện tích lúa, cây ăn quả, canh tác thuỷ sản bị thiệt hại.
Sử dụng nước nhiễm mặn để tưới cho cây trồng khiến cây bị sốc mặn, gây rụng lá, hoa, trái hàng loạt, và có thể dẫn đến chết cây.
……

- GV kết luận và dẫn dắt HS vào bài học: Xâm nhập mặn là hệ quả của sự biến đổi khí hậu. Đây là hiện tượng tự nhiên xảy ra hằng năm và có thể dự báo trước. Việt Nam là quốc gia chịu nhiều tác động của biến đổi khí hậu. Biến đổi khí hậu có tác động trực tiếp đến khí hậu, thủy văn, từ đó tác động đến đời sống và các hoạt động sản xuất. Vậy, các yếu tố nào của khí hậu, thủy văn chịu tác động của biến đổi khí hậu? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay – Bài 9: Tác động của biến đổi khí hậu đối với khí hậu và thủy văn Việt Nam.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tác động của biến đổi khí hậu đối với khí hậu và thủy văn

Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Phân tích được tác động của biến đối khí hậu đối với khí hậu ở nước ta (nhiệt độ, lượng mưa, các hiện tượng thời tiết cực đoan).

- Phân tích được tác động của biến đổi khí hậu đối với thủy văn nước ta.

Nội dung:

- GV chia HS thành các nhóm, yêu cầu các nhóm khai thác thông tin mục 1a SGK tr.124, 125 và trả lời câu hỏi: Em hãy phân tích tác động của biến đổi khí hậu đối với khí hậu nước ta (nhiệt độ, lượng mưa, các hiện tượng thời tiết cực đoan).

- GV chia HS thành các nhóm, yêu cầu HS khai thác thông tin mục 1b SGK tr.125 và trả lời câu hỏi: Em hãy phân tích tác động của biến đổi khí hậu với thủy văn nước ta.

Sản phẩm: Câu trả lời của HS về tác động của biến đổi khí hậu đối với khí hậu, thủy văn và chuẩn kiến thức của GV.
Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Đối với khí hậu

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 6 nhóm (2 nhóm cùng thực hiện một nhiệm vụ).

- GV sử dụng kĩ thuật Chúng em biết 3, trạm thông tin, hướng dẫn HS khai thác thông tin mục 1a SGK tr.124, 125 và thực hiện nhiệm vụ:

+ Nhóm 1, 2: Em hãy phân tích tác động của biến đổi khí hậu đối với khí hậu nước ta (nhiệt độ).

+ Nhóm 3, 4: Em hãy phân tích tác động của biến đổi khí hậu đối với khí hậu nước ta (lượng mưa).

+ Nhóm 5,6: Em hãy phân tích tác động của biến đổi khí hậu đối với khí hậu nước ta (nhiệt độ, lượng mưa, các hiện tượng thời tiết cực đoan).

- GV cho HS quan sát thêm hình ảnh, video về tác động của biến đổi khí hậu đối với khí hậu của nước ta:

Biến đổi về nhiệt độ


Biến đổi về lượng mưa

Biến đổi khí hậu làm cho các cơn bão ngày càng mạnh

Rét đậm rét hại kéo dài

https://www.youtube.com/watch?v=Acpr6Yc3Edk&t=102s

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS liên hệ, vận dụng thực tế và trả lời câu hỏi: Lấy ví dụ về tác động của biến đổi khí hậu đến khí hậu địa phương (nhiệt độ, lượng mưa, các hiện tượng thời tiết cực đoan) và những hệ quả của nó đối với sinh hoạt và sản xuất.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, khai thác thông tin và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hỗ trợ, hướng dẫn HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm lần lượt phân tích tác động của biến đổi khí hậu với nước ta về nhiệt độ, lượng mưa, các hiện tượng thời tiết cực đoan.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận:

+ Biến đổi khí hậu đã và đang tác động tới khí hậu, làm thay đổi các yếu tố khí hậu ở nước ta.

+ Các thiệt hại về biến đổi khí hậu đối với khí hậu ngày càng tăng, gây nên các tổn thất về kinh tế, ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống.

- GV chuyển sang nội dung mới.

a. Đối với khí hậu

- Thay đổi về nhiệt độ:

+ Nhiệt độ trung bình năm tăng 0,89°C.

+ Nhiều kỉ lục cao của nhiệt độ được ghi nhận trong những năm gần đây.

+ Số ngày nắng nóng có xu thế tăng từ 3 -5 ngày/thập kỉ trên phạm vi cả nước.

- Thay đổi về lượng mưa:

+ Lượng mưa trung bình năm của cả nước có nhiều biến động.

+ Thời gian mùa mưa và mùa khô có sự thay đổi so với trung bình nhiều năm.

+ Các đợt mưa lớn xảy ra bất thường về tần suất và cường độ.

- Gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan:

+ Số cơn bão mạnh có xu hướng tăng, diễn biến bất thường về thời gian, tần suất, thời gian hoạt động.

+ Hạn hán, lũ lụt xuất hiện nhiều, khắc nghiệt hơn.

+ Số ngày nắng nóng có xu hướng tăng trên cả nước.

+ Mưa lớn, lũ lụt xảy ra ở nhiều nơi.

+ Rét đậm, rét hại xuất hiện thường xuyên hơn.

Trả lời câu hỏi mở rộng

VÍ DỤ VỀ TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU Ở TỈNH NGHỆ AN

- Nghệ An là một trong những tỉnh chịu ảnh hưởng lớn do biến đổi khí hậu toàn cầu gây ra, biến đổi khí hậu đã có nhiều tác động tiêu cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân.

- Năm 2022, thiên tai ở Nghệ An diễn biến phức tạp:

+ Xuất hiện các hiện tượng thời tiết cực đoan như lốc, sét, rét hại, không khí lạnh, bão, áp thấp nhiệt đới (ATNĐ).

+ Chịu ảnh hưởng của 03 cơn bão (số 2, số 3 và số 4) và ATNĐ (ngày 04 - 08/7).

+ 22 đợt không khí lạnh (trong đó có 15 đợt gió mùa Đông Bắc).

+ 9 đợt nắng nóng, tiêu biểu là đợt từ ngày 24 - 27/4.

+ 33 đợt lốc, mưa lớn, mưa đá, sét, trong đó có 05 đợt mưa lớn trên diện rộng.

+ Tổng lượng mưa trong năm phổ biến 2 000 – 2 500mm, các trạm đều vượt so với trung bình nhiều năm từ 30 - 60%. Đặc biệt là đợt sáng ngày 02/10/2022 trên địa bàn huyện Kỳ Sơn đã có mưa lớn cục bộ gây ra lũ quét, ngập úng tại xã Tà Cạ và thị trấn Mường Xén; lượng mưa đo được từ 19 giờ ngày 01/10 đến 7 giờ ngày 03/10/2022 là 273 mm.