Giáo án KHTN 7 chân trời Bài 1: Phương pháp và kĩ năng học tập môn khoa học tự nhiên (5 tiết)

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS làm việc nhóm 4 quan sát sơ đồ, đọc sgk trang 6,7 và nêu các bước và nội dung các bước phương pháp tìm hiểu tự nhiên.

- GV yêu cầu HS làm việc nhóm 4 quan sát sơ đồ, tình huống minh họa, thảo luận trả lời câu luyện tập 1, 2, 3, 4, 5 sgk trang 7.

+ Tình huống minh họa :

Bước 1: Quan sát và đặt câu hỏi nghiên cứu:

Khi quan sát thực vật, thấy chúng lớn lên theo thời gian, ta sẽ đặt câu hỏi: Nguyên nhân nào đã thay đổi ở thực vật làm cho chúng ngày càng phát triển, tăng kích thước theo thời gian?

Bước 2: Hình thành giả thuyết

Thực vật được cấu tạo bởi các tế bảo, nên nguyên nhân thực vật tăng trưởng kích thước là do số lượng tế bào tăng lên. Ở cùng một mẫu thực vật, nếu thực vật càng lớn thì số lượng tế bào trên các bộ phận của chúng sẽ càng nhiều.

Bước 3: Lập kế hoạch kiểm tra giả thuyết

Ta lập kế hoạch đếm số tế bào giữa cây trưởng thành và câu chưa trưởng thành: Chọn cây cùng loại, lấy thân cây trưởng thành và thân cây chưa trưởng thành, cắt thân cây theo chiều ngang; sử dụng kính hiển vi để quan sát tế bào, ghi lại số tế bào quan sát được, so sánh số lượng tế bào giữa chúng.

Bước 4: Thực hiện kế hoạch

Xử lí, phân tích dữ liệu, tiến hành so sánh số tế bào của cây trưởng thành và cây chưa trưởng thành. Ta thấy số tế bào của cây trưởng thành lớn hơn rất nhiều so với cây chưa trưởng thành

Bước 5: Kết luận:

Kết luận: Thực vật sinh trưởng do sự tăng kích thước và số lượng tế bào.

- GV yêu cầu HS nêu nội dung phương pháp tìm hiểu tự nhiên.

- GV yêu cầu HS hoạt động  nhóm 4 đọc phần mở rộng, quan sát hình ảnh và cho biết:

+ Mendeleev tiến hành nghiên cứu và phát minh điều gì về sự sắp xếp các nguyên tố hóa học.

+ Galilei đã làm thí nghiệm gì, ở đâu để chứng minh mọi vật đều rơi với cùng một gia tốc rơi tự do.

+ Hooke đã chế tạo ra kính hiển vi quang học. Chế tạo này có ý nghĩa gì ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- HS theo dõi SGK, chú ý nghe, tiếp nhận kiến thức.

- HS suy nghĩ trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

- Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Một số HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc.

- GV tổng quát lưu ý lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

1. Phương pháp tìm hiểu tự nhiên.

Các bước phương pháp tìm hiểu tự nhiên:

+ Bước 1: Quan sát và đặt câu hỏi nghiên cứu: quan sát để nhận ra tình huống có vấn đề và đặt được các câu hỏi tìm hiểu vấn đề đó.

+ Bước 2: Hình thành giả thuyết: Dựa trên những quan sát và phân tích, có thể dưa ra dự đoán về câu trả lời cho câu hỏi đặt ra ở bước 1. Câu trả lời giả định này được gọi là giả thuyết.

+ Bước 4: Thực hiện kế hoạch: thực hiện các nội dung trong kế hoạch đã đề ra như làm thí nghiệm, thu thập và xử lí số liệu, phân tích kết quả,...

+ Bước 5: Kết luận: Khẳng định giả thuyết được chấp nhận hay bác bỏ. Nếu giả thuyết bị bác bỏ sẽ quay lại bước 2.

- Trả lời luyện tập 1 sgk trang 7:

+ Một hiện tượng trong tự nhiên: Vào những ngày đông lạnh giá, Hà Nội và các tỉnh miền Bắc thường xuất hiện sương mù vào sang sớm hoặc chiều tối. Sáng sớm khi Mặt Trời chưa xuất hiện thì sương mù thường dày đặc, bao phủ các ngôi nhà, con đường, … nhưng khi xuất hiện Mặt Trời, sương mù bay hơi nhanh chóng.

- Trả lời luyện tập 2 sgk trang 7:

Nếu nhiệt độ thay đổi (tăng lên) thì hơi nước trong sương mù bay hơi nhanh chóng.

- Trả lời luyện tập 3 sgk trang 7:

Lựa chọn mẫu vật, dụng cụ thí nghiệm, phương pháp, kĩ thuật thích hợp (thực nghiệm, điều tra,...) và lập phương án kiểm tra giả thuyết.

+ Mẫu vật: Nước đá

+ Dụng cụ thí nghiệm; chén sứ, đèn cồn, kẹp sắt, giá sắt.

+ Phương pháp: thực nghiệm.

Muốn biết sự bay hơi của nước có bị ảnh hưởng bởi nhiệt hay không, ta tiến hành thí nghiệm đun nóng nước đá, ghi nhân nhiệt độ thay đổi khi đun đến khi có hiện tượng nước bay hơi hết.

- Trả lời luyện tập 4 sgk trang 7:

+ Thí nghiệm này cho ta kết quả: khi nhiệt độ càng cao thì khả năng bay hơi của nước càng lớn.

+ Tiến hành thí nghiệm với các loại nước lỏng, rượu,... cũng cho ta kết quả tương tự.

- Trả lời luyện tập 5 sgk trang 7:

Sự bay hơi phụ thuộc và nhiệt độ của môi trường. Như vậy giả thuyết trong ví dụ này được chấp nhận.

=> Kết luận: Phương pháp tìm hiểu tự nhiên là cách thức tìm hiểu các sự vật, hiện tượng trong tự nhiên và đời sống, được thực hiện qua các bước: (1) Quan sát và đặt câu hỏi nghiên cứu; (2) Hình thành giả thuyết; (3) Lập kế hoạch kiểm tra giả thuyết; (4) Thực hiện kế hoạch; (5) Kết luận.

+ Mendeleev tiến hành nghiên cứu để trả lời cho câu hỏi : Liệu rằng có thể sắp xếp các nguyên tố hóa học theo một trật tự nhất định?”. Sau đó ông phát minh ra bảng tuần hoàn nguyên tố hóa học mang tên mình.

+ Galilei làm thí nghiệm thả rơi tự do 2 vật có khối lượng khác nhau từ trên tháp nghiêng Pisa để chứng minh mọi vật đều rơi cùng một gia tốc rơi tự do.

+ Kính hiển vi quang học được phát minh bởi Hooke giúp quan sát những vật có kích thước nhỏ bé mà mắt thường không thể nhìn thấy được. Và nhờ đó lần đầu tiên con người có thể quan sát được tế bào thực vật (mảnh bần).