Giáo án Lịch sử 8 kết nối bài 11: Phong trào công nhân từ cuối thế kỉ XVIII đến đầu thế kỉ XX và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học

Hình 11.1. Tượng C.Mác

và Ph.Ăng-ghen ở Béc-lin (Đức)

Hình 11.2. Trang bìa Tuyên ngôn

 của Đảng Cộng sản

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, trình chiếu cho HS quan sát Hình 11.3 và trả lời câu hỏi:

+ Tại sao phong trào Hiến chương ở Anh năm 1848 lại được coi là phong trào đấu tranh mang tính chính trị của giai cấp công nhân Anh?

+ Phong trào có kết quả và ý nghĩa gì?

- GV yêu cầu HS tiếp tục thảo luận cặp đôi, khai thác mục 1 SGK tr.48, 49 và trả lời câu hỏi: Hãy cho biết giai cấp công nhân ra đời như thế nào?

- GV cho HS quan sát thêm hình ảnh:

Lực lượng lao động trẻ em trong thời đại công nghiệp.

Lương lao động thấp, thời gian lao động nhiều

Công nhân đập phá máy móc (tranh vẽ)

+ GV hướng dẫn HS dựa vào các từ khóa để tóm tắt về sự ra đời của giai cấp công nhân: nông dân bị mất ruộng đất, làm thuê, trở thành hai giai cấp cơ bản trong xã hội tư bản chủ nghĩa,…

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác hình ảnh, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 HS trả lời câu hỏi qua khai thác Hình 11.3 (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1).

- GV mời đại diện 1 HS trình bày sự ra đời của giai cấp công nhân.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, kết luận.

- GV mở rộng kiến thức:

+ Giai cấp công nhân trong xã hội tư bản chủ nghĩa được gọi là giai cấp vô sản.

+ Đây là giai cấp của những người công nhân và người lao động phải bán sức lao động để đổi lấy tiền lương, không phải là chủ sở hữu của phương tiện sản xuất.

+ Ngày nay, đây là giai cấp lao động sản xuất ra của cải vật chất trong lĩnh vực công nghiệp với trình độ kĩ thuật và công nghệ ngày càng hiện đại. Sản phẩm thặng dư do họ làm ra là nguồn gốc chủ yếu cho sự giàu có và phát triển xã hội.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Sự ra đời của giai cấp công nhân

- Cách mạng công nghiệp làm thay đổi bộ mặt của các nước tư bản.

→ Nhiều khu công nghiệp, thành thị lớn xuất hiện; nông dân mất ruộng đất ra thành thị làm thuê trong các nhà máy, hầm mỏ.

 → Giai cấp công nhân dần hình thành. Giai cấp công nhân và giai cấp tư sản trở thành hai giai cấp cơ bản trong xã hội tư bản chủ nghĩa.

- Mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản và giai cấp công nhân ngày càng sâu sắc.

- Những năm 30 - 40 của thế kỉ XIX, giai cấp công nhân ngày càng đông đảo về đội ngũ, trưởng thành về nhận thúc.

Trả lời câu hỏi khai thác Hình 11.3

- Phong trào Hiến chương ở Anh năm 1848 được coi là phong trào đấu tranh mang tính chính trị của giai cấp công nhân Anh vì:

+ Là phong trào điển hình và tiêu biểu của phong trào công nhân thế giới trong thế kỉ XIX.

+ Trong bối cảnh ách áp bức, bóc lột của giai cấp tư sản đối với giai cấp vô sản ở Anh ngày càng nặng nề, sự đoàn kết của công nhân có ý nghĩa rất quan trọng trong cuộc đấu tranh đòi các quyền lợi về kinh tế và chính trị.

+ Các phong trào tiêu biểu:

·        Đòi quyền bầu cử Quốc hội theo lối phổ thông đầu phiếu và bình đẳng: bỏ phiếu kín, xoá bỏ các hạn chế về tư cách đại biểu.

·        Biểu tình, thu thập chữ kí, đòi Quốc hội thi hành phố thông đầu phiếu

·        Tổ chức bãi công.

- Kết quả, ý nghĩa của phong trào:

·        Kết quả: Một số cuộc khởi nghĩa của những người tham gia phong trào nổ ra, song đều bị đàn áp. Đầu những năm 50 của thế kỉ XIX, phong trào Hiến chương bị dập tắt.

·        Ý nghĩa: Có sức lan tỏa mạnh mẽ đến nhiều nước trên toàn thế giới và đặt nền móng cho các chính sách bảo vệ quyền lợi của công nhân, các tầng lớp lao động sau này.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS đọc thông tin giới thiệu về C.Mác, Ph.Ăng-ghen SGK tr.49, trình chiếu cho HS quan sát hình ảnh và giới thiệu thêm: Từ những năm 40 của thế kỉ XIX, C. Mác và Ph. Ăng-ghen dần trở thành lãnh tụ của phong trào công nhân quốc tế.

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác Bảng tóm tắt một số hoạt động chính của C.Mác và Ph.Ăng-ghen SGK tr.49 và thực hiện nhiệm vụ: Lập trục thời gian thể hiện những hoạt động chính của C.Mác, Ph.Ăng-ghen và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học.

- GV cung cấp thêm cho HS một số hình ảnh, thông tin về những hoạt động chính của C.Mác, Ph.Ăng-ghen

(Đính kèm phía dưới hoạt động 2).

- GV chia HS cả lớp thành các nhóm nhỏ (4 – 6 HS/nhóm).

- GV giao nhiệm vụ cho các nhóm trả lời câu hỏi mở rộng:

+ Vì sao C.Mác và Ph.Ăng-ghen đưa ra khẩu hiệu “vô  sản tất cả các nước liên hợp lại”?

+ Khẩu hiệu đó có ý nghĩa như thế nào đối với phong trào công nhân?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác hình ảnh, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nêu những hoạt động chính của C.Mác, Ph.Ăng-ghen và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học trên trục thời gian.

- GV mời đại diện 2 nhóm trả lời câu hỏi mở rộng (đính kèm phía dưới Hoạt động 2).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản đã phân tích quá trình phát sinh, phát triển của chủ nghĩa tư bản và nhấn mạnh sứ mệnh của giai cấp công nhân. Việc công bố Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản đánh dấu sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Những hoạt động chính của C.Mác, Ph.Ăng-ghen và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học

Trục thời gian thể hiện những hoạt động chính của C.Mác, Ph.Ăng-ghen và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học đính kèm phía dưới Hoạt động 2.

THÔNG TIN VỀ TUYÊN NGÔN ĐẢNG CỘNG SẢN

Trong Lời tựa khi xuất bản cuốn Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản tại Luân Đôn, ngày 2/6/1883, Ph. Ăng-ghen đã khẳng định: “Tư tưởng cơ bản và chủ đạo của Tuyên ngôn

của Đảng Cộng sản là: sự sản xuất và cơ cấu xã hội, cơ cấu này tất yếu phải do sự sản xuất đó mà ra, đều cấu thành trong mỗi thời đại lịch sử, cơ sở của lịch sử chính trị và tư tưởng của thời đại ấy; và do đó (từ khi chế độ công hữu ruộng đất nguyên thuỷ tan rã), toàn bộ lịch sử là lịch sử các cuộc đấu tranh giai cấp, đấu tranh giữa giai cấp bị bóc lột và giai cấp bóc lột, giữa giai cấp bị trị và giai cấp thống trị, trong các giai đoạn của sự phát triển xã hội của họ; nhưng cuộc đấu tranh ấy hiện nay đã đến một giai đoạn mà giai cấp bị bóc lột và bị áp bức (tức là giai cấp vô sản) không còn có thể tự giải phóng khỏi giai cấp bóc lột và áp bức mình (tức giai cấp tư sản), nếu không đồng thời và vĩnh viễn giải phóng toàn thể xã hội khỏi bóc lột, khỏi áp bức và khỏi những cuộc đấu tranh giai cấp, tư tưởng chủ chốt ấy là của Mác và hoàn toàn của Mác”.

(C. Mác, Ph. Ăng-ghen, Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản,

NXB Sự thật, Hà Nội, 1958, tr. 12)

MỘT SỐ HÌNH ẢNH LIÊN QUAN ĐẾN NHỮNG HOẠT ĐỘNG CHÍNH

CỦA C.MÁC VÀ PH.ĂNG-GHEN