Giáo án Lịch sử và Địa lí 4 chân trời Bài 26: Thành phố Hồ Chí Minh

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế tích cực, hứng thú học tập cho HS và kết nối với bài học mới.

b. Cách tiến hành

- GV trình chiếu cho HS quan sát hình 1 SGK tr.104.

+ Em hãy chia sẻ thêm hiểu biết về thành phố Hồ Chí Minh.

- GV mời HS cả lớp xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá và giới thiệu cho HS:

+ Một số địa danh nổi tiếng của thành phố Hồ Chí Minh là Nhà hát lớn, chợ Bến Thành, Bến cảng Nhà Rồng, đường hoa Nguyễn Huệ...

+ Thành phố Hồ Chí Minh có nhiều tên gọi khác nhau qua các thời kì.

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Bài 26 – Thành phố Hồ Chí Minh.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về vị trí địa lí của Thành phố Hồ Chí Minh.

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Xác định được vị trí địa lí của thành phố Hồ Chí Minh trên bản đồ hoặc lược đồ.

- Biết tên gọi khác nhau của Thành phố Hồ Chí Minh.

b. Cách tiến hành

- GV hướng dẫn HS quan sát lược đồ hình 2 và yêu cầu:

+ Thành phố Hồ Chí Minh nằm ở vùng, miền nào?

+ Các tỉnh nào giáp với thành phố Hồ Chí Minh?

+ Thành phố Hồ Chí Minh có các quận và huyện nào?

+ Thành phố Hồ Chí Minh có giáp với biển hay không?

- GV mời đại diện một số nhóm lên trình bày. Các HS khác lắng nghe, nêu ý kiến.

- GV xác định lại trên bản đồ lược đồ vị trí của thành phố Hồ Chí Minh:

+ Thành phố Hồ Chí Minh nằm ở vùng Tây Nam Bộ, miền Nam Tổ quốc.

+ Giáp với các tỉnh: Bình Dương, Tây Ninh, Long An, Tiền Giang, Đồng Nai và vùng biển Đông.

+ Thành phố Hồ Chí Minh có các quận 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12, Tân Bình, Bình Thạnh, Gò Vấp, Tân Phước, Bình Tân và huyện Hóc Môn, Bình Chánh, Nhà Bè.

+ Thành phố Hồ Chí Minh không giáp với biển.

- GV tổ chức cho HS thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi: Kể được một số tên gọi khác - của Thành phố Hồ Chí Minh. Nêu hiểu biết của em về các tên gọi đó.

- GV mời đại diện của một số nhóm trình bày trước lớp kết quả làm việc của nhóm, các nhóm khác theo dõi, bổ sung ý kiến (nếu có).

- GV nhận xét, đưa ra đáp án:

+ Thành phố Hồ Chí Minh có nhiều tên gọi như Gia Định, Sài Gòn, Sài Gòn-Chợ Lớn, Sài Gòn – Gia Định.

+ Từ năm 1976 được đổi tên là Thành phố Hồ Chí Minh.

+ Tên gọi Thành phố Hồ Chí Minh thể hiện tình cảm của đồng bào miền Nam với Bác và tình cảm của Bác với đồng bào miền Nam.

- GV cho HS xem video về thành phố Hồ Chí Minh:

https://www.youtube.com/watch?v=dpKd1K02rxM

Hoạt động 2: Tìm hiểu tên gọi và một số sự kiện lịch sử tiêu biểu về Thành phố Hồ Chí Minh.

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về tên gọi

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Kể tên một tên gọi khác của Thành phố Hồ Chí Minh trong lịch sử.  

b. Cách tiến hành

- GV cho HS đọc thông tin SGK tr.105 và quan sát hình  3, 4 , 5 thực hiện nhiệm vụ Nêu một số tên gọi khác của Thành phố Hồ Chí Minh trong lịch sử.

- GV tổ chức cho HS thực hiện trao đổi nhóm.

- GV mời 2 – 3 nhóm trình bày. HS khác lắng nghe, nhận xét.

- GV nhận xét, chốt đáp án:

+ Trong quá khứ, Thành phố Hồ Chí Minh còn có các tên gọi khác như: Gia Định, Sài Gòn, Sài Gòn – Chợ Lớn, Sài Gòn – Gia Định.

+ Từ năm 1976, thành phố được mang tên là Thành phố Hồ Chí Minh.

+ Từ khi hình thành đến nay, Thành phố Hồ Chí Minh là nơi diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quan trọng.

- GV cho HS xem video về tên gọi của thành phố Hồ Chí Minh:

https://www.youtube.com/watch?v=z_9fUvvv5z4

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về sự kiện lịch sử tiêu biểu của thành phố Hồ Chí Minh

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Biết được một số sự kiện lịch sử tiêu biểu đã diễn ra tại thành phố mang tên Bác.

b. Cách tiến hành

- GV có thể tổ chức cho HS hoạt động theo cặp đôi/nhóm, yêu cầu HS đọc thông tin, quan sát kênh hình trong mục 2 SGK, kết hợp khai thác thêm thông tin liên quan từ sách, báo, internet (giao nhiệm vụ cho HS sưu tầm từ cuối buổi học trước) để trả lời câu hỏi: Nêu một số sự kiện tiêu biểu diễn ra tại Thành phố Hồ Chí Minh.

- GV khuyến khích các em nêu thêm được những sự kiện tiêu biểu khác, chưa được để cập trong SGK.

- GV khuyến khích mỗi nhóm vẽ cây thời gian để thể hiện các mốc sự kiện

- GV mời một số nhóm HS trình bày. Các HS khác lắng nghe, bổ sung ý kiến (nếu có).

- GV nhận xét và tuyên dương, khen ngợi các nhóm đã có sự tìm hiểu, chuẩn bị để thực hiện cây thời gian

- GV nhận xét, chốt đáp án:

+ Năm 1698, Nguyễn Hữu Cảnh theo lệnh chúa Nguyễn vào phía nam, lập nên phủ Gia Định. Sách Gia Định Thành thông chí của Trịnh Hoài Đức viết: "lấy đất Nông Nại đặt làm phủ Gia Định, lập đất Đồng Nai làm huyện Phước Long, dựng nên dinh Trấn Biên, lập xứ Sài Côn là huyện Tân Bình, lập dinh Phiên Trấn.

+ Ngày 5 – 6 – 1911, từ Bến Nhà Rồng, Nguyễn Tất Thành đã ra đi tìm đường cứu nước. Người muốn sang phương Tây đến nước Pháp để tìm hiểu xem "nước Pháp và các nước khác làm thế nào, rồi sẽ trở về giúp  đồng bào mình"

+ Vào lúc 10 giờ 45 phút ngày 30 – 4 – 1975, các đơn vị của Quân đoàn 2, bằng xe tăng và pháo binh, tiến thẳng vào Dinh Độc Lập. Đến 11 giờ 30 phút cùng ngày, lá cờ cách mạng tung bay trên nóc Dinh Độc Lập, báo hiệu sự toàn thắng của Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.

- GV giới thiệu thêm thông tin cho HS: năm 1859, Pháp đánh thành Gia Định, giai đoạn 1945 –1954 với các sự kiện:

+ Ngày 25 – 8 – 1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhân dân Sài Gòn giành được thắng lợi trong cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền.

+ Ngày 23 – 9 – 1945, thực dân Pháp quay lại đánh chiếm nước ta lần nữa. Nhân dân Sài Gòn lại tiếp tục cuộc kháng chiến chống Pháp.

+ Cùng với nhân dân cả nước, từ năm 1945 – 1954, nhân dân Sài Gòn đã lập nhiều chiến công góp phần vào thắng lợi của Chiến dịch Điện Biên Phủ (1954), buộc Pháp kí Hiệp định Giơ-ne-vơ và rút quân khỏi Việt Nam.

+ Năm 1986, thành phố hoa minh vào công cuộc đổi mới

- GV cho HS xem video về quá trình Bác ra đi tìm đường cứu nước và xe tăng tiến vào Dinh Độc lập

https://www.youtube.com/watch?v=O1Rbf3uCN-o

https://www.youtube.com/watch?v=LFW1mTMT_4I

Hoạt động 3: Tìm hiểu về Thành phố Hồ Chí Minh - trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục của đất nước.

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Chứng minh được Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục của đất nước thông qua các ví dụ cụ thể, tiêu biểu.

b. Cách tiến hành

- GV hướng dẫn HS đọc thông tin trong mục, quan sát hình 6 đến 11, kết hợp với các tư liệu do HS sưu tầm được, cùng thảo luận theo nhóm để trả lời câu hỏi: Tại sao  Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những trung tâm kinh tế, văn hoá và giáo dục quan trọng của đất nước.

- GV mời đại diện các nhóm báo cáo kết quả thảo luận trước lớp, các nhóm khác lắng nghe và bổ sung.

- GV nhận xét, chốt đáp án:

+ Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế hàng đầu của đất nước. Nơi đây tập trung rất nhiều khu công nghiệp lớn, khu công nghệ cao, nhiều ngân hàng và trung tâm tài chính lớn,..

+ Thành phố Hồ Chí Minh là một trong hai trung tâm giáo dục, khoa học và công nghệ lớn của đất nước với nhiều trường đại học và viện nghiên cứu,...

+ Nơi đây cũng có nhiều di tích lịch sử – văn hoá, bảo tàng và các khu vui chơi giải trí lớn,...

- GV cung cấp thêm kiến thức về tranh minh họa kiến thức cho HS:

+ Cảng biển quốc tế trong Khu công nghiệp Hiệp Phước, huyện Nhà Bè: Khu công nghiệp Hiệp Phước trải dài theo dòng sông Soài Rạp, là tuyến luồng tàu biển chính (rộng nhất, ngắn nhất) của Thành phố Hồ Chí Minh nổi ra Biển Đông, nơi quy hoạch Khu cảng hạ lưu Hiệp Phước của Thành phố Hồ Chí Minh thuộc nhóm cảng biển số 5 (Hồ Chí Minh – Đồng Nai – Bà Rịa Vũng Tàu) theo quy hoạch. Bên cạnh đó, cảng cũng giúp cho việc lưu thông hàng hoá theo đường thuỷ nội địa đi về Đồng bằng sông Cửu Long cũng như lên miền Đông Nam Bộ.

+ Một nhà máy trong Khu công nghệ cao ở Thành phố Hồ Chí Minh: Toạ lạc tại cửa ngõ đông bắc của Thành phố Hồ Chí Minh, Khu Công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh được thành lập năm 2002, là một trong ba Khu Công nghệ cao quốc gia do Chính phủ thành lập.

+ Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh: là một trong hai hệ thống đại học quốc gia của Việt Nam, nơi đào tạo và cung cấp nguồn nhân lực có chất lượng cao của cả nước.

+ Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh: Bảo tàng toạ lạc tại số 2 đường Nguyễn Bỉnh Khiêm, phường Bến Nghé, Quận 1, trong khuôn viên Thảo Cầm Viên Sài Gòn. Đây là một công trình kiến trúc cổ do người Pháp xây dựng (1929) mang đặc trưng phong cách “Đông Dương cách tân. Bảo tàng lưu giữ lịch sử và văn hóa Việt Nam nói chung và văn hoá vùng đất phương Nam nói riêng.

+ Một góc khu du lịch văn hoá Đầm Sen Công viên Văn hoá Đảm Sen được xây dựng năm 1976, tại đường Hoà Bình, phường 3, Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh. Công viên văn hoá Đầm Sen được ví là “ốc đảo xanh” với nhiều công trình mang nét văn hoá dân tộc và nhiều công trình hiện đại. Nơi đây trở thành trung tâm vui chơi, tham quan du lịch, thu hút nhiều du khách trong nước và quốc tế.

- GV cho HS xem video về Thành phố Hồ Chí Minh: (8:38 đến 11:45)

https://www.youtube.com/watch?v=s8ZgNXvELI4

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: Giúp HS củng cố kiến thức đã học về Thành phố Hồ Chí Minh.

b. Cách tiến hành

- GV hướng dẫn HS  chọn và trình bày một sự kiện lịch sử có liên quan đến Thành phố Hồ Chí Minh và cho biết tại sao em chọn sự kiện này.

- GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân.

- GV mời  1- 2 HS trình bày. HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

- GV nhận xét, ghi nhận đáp án hợp lí, lí do giải thích đúng.

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

a. Mục tiêu: HS

- Đóng vai hướng dẫn viên du lịch, giới thiệu về một cảnh quan thiên nhiên hoặc một di tích/ danh lam thắng cảnh của Thành phố Hồ Chí Minh.

b. Cách tiến hành

- GV hướng dẫn HS lựa chọn và thực hiện một trong hai nhiệm vụ:

+ GV khuyến khích HS viết bài thể hiện nội dung mong muốn theo quan điểm, ý tưởng của các em vẽ Thành phố Hồ Chí Minh trong tương lai

+ GV hướng dẫn HS tìm kiếm thêm thông tin trên sách, báo, truyền hình, internet,... về một di tích lịch sử – văn hoá, danh lam thắng cảnh hoặc một địa danh của Thành phố Hồ Chí Minh mà các em thấy ấn tượng:

·      Tên di tích hoặc địa danh.

·      Địa điểm.

·      Nét nổi bật/ đặc sắc về di tích/địa danh đó.

- GV gợi ý cho HS một số địa danh: Chùa Bà Thiên Hậu, Nhà thờ Đức Bà, Trường đại học Bách Khoa...

- GV mời 1 – 2 HS trình bày phần bài làm của mình. HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, tuyên dương HS.

* CỦNG CỐ

- GV nhận xét, tóm tắt lại những nội dung chính của bài học.

- GV nhận xét, đánh giá sự tham gia của HS trong giờ học, khen ngợi những HS tích cực; nhắc nhở, động viên những HS còn chưa tích cực, nhút nhát.

* DẶN DÒ

- GV nhắc nhở HS:

+ Đọc lại bài học Thành phố Hồ Chí Minh.

+ Hoàn thành bài tập phần Vận dụng.

+ Đọc trước Bài 27 – Địa đạo Củ Chi (SHS tr.108).

- HS quan sát hình ảnh, lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, chuẩn bị vào bài học mới.

- HS đọc nội dung và quan sát.

- HS trả lời câu hỏi.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, thực hiện.

- HS trình bày.

- HS lắng nghe.

- HS xem video.

- HS thực hiện nhóm.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS xem video.

- HS các nhóm thực hiện.

- HS trình bày trước lớp.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe.

- HS xem video.

- HS lắng nghe, thực hiện.

- HS báo cáo.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS quan sát.

- HS xem video.

- HS lắng nghe, thực hiện.

- HS trình bày.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe và thực hiện theo yêu cầu.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS trình bày.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, thực hiện.